Wat is een postpartum posttraumatische stressstoornis?

Postpartum posttraumatische stress stoornis ontstaat als de bevallingservaring met angst en leed wordt beleefd. Meer informatie.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz Martín.

Laatste update: 23 april, 2024

Zwangerschap, bevalling en postpartum zijn natuurlijke processen waarop het lichaam van een vrouw is voorbereid. Dit zouden beheersbare en zelfs positieve ervaringen moeten zijn. In sommige gevallen worden deze momenten echter als zeer negatief, verontrustend ervaren. En waarschijnlijk ook als bedreigend voor de integriteit van jezelf en de baby. In deze context kan een postpartum posttraumatische stressstoornis ontstaan.

We mogen niet uit het oog verliezen dat bevallen een uiterst intense gebeurtenis is, vol onzekerheid. Een gebeurtenis waarin zich talrijke en schokkende lichamelijke en emotionele processen afspelen. Als de geboorte niet gerespecteerd werd, als de vrouw geen empathische aandacht kreeg, of psychologisch niet goed voorbereid was om het onder ogen te zien, kan de ervaring zeer traumatisch zijn.

De gevolgen van deze stoornis hebben niet alleen invloed op het welzijn van de moeder, maar ook op het functioneren van haar gezin. En zelfs op haar vermogen om een band met de baby te krijgen. Daarom is het van essentieel belang passende maatregelen te nemen om dit probleem te voorkomen en adequaat aan te pakken.

Hier leggen we uit wat de tekenen zijn, zodat je deze aandoening op tijd kunt herkennen.

Wat is postpartum posttraumatische stress stoornis (postpartum PTSS)?

Postpartum PTSS is een van de meest voorkomende psychiatrische aandoeningen bij vrouwen die net bevallen zijn.

Geschat wordt (Engelse link) dat een op de drie vrouwen de geboorte van hun kinderen als een traumatische gebeurtenis kan ervaren en symptomen vertoont die daarmee verband houden. In feite gaat 6% van de postpartum vrouwen over tot het ontwikkelen van het volledige ziektebeeld, dat zeer invaliderend kan zijn en ernstige gevolgen kan hebben.

Deze stoornis treedt op wanneer de moeder de bevalling ervaart als een gebeurtenis die haar integriteit of die van haar baby in gevaar kan brengen. Ze heeft het gevoel dat haar leven of dat van haar kind in gevaar is als gevolg van een onwaardige of inadequate behandeling. Of ze ervaart een gevoel van hulpeloosheid en gebrek aan totale controle.

De symptomen van postpartum posttraumatische stressstoornis lijken op die van elke andere als trauma ervaren situatie. Maar in dit geval draaien ze om de ervaring van de bevalling. De belangrijkste verschijningsvormen zijn dus de volgende:

• Nachtmerries, flashbacks, en indringende herinneringen aan het moment van de bevalling.
• Herhaalde pogingen om elke persoon, situatie of stimulus die aan dat traumatische moment herinnert te vermijden. De vrouw kan bijvoorbeeld haar verloskundige controles niet bijwonen of weigert zelfs alleen met haar baby te zijn.
• Slaapstoornissen, concentratiemoeilijkheden, en episodes van overdreven schrikken treden op. Bovendien is haar stemming prikkelbaar of angstig.
• De vrouw kan desinteresse, onthechting en apathie ervaren, en ook affectieve afstomping.
• Lichamelijke gewaarwordingen, zoals hartkloppingen of ademhalingsmoeilijkheden, komen vaak voor bij het zich herinneren van de bevalling.

Waarom treedt postpartum posttraumatische stressstoornis op?

Helaas ervaren veel vrouwen de bevalling als een negatieve of traumatische ervaring. Ze worden echter niet allemaal door deze stoornis getriggerd.

Wat brengt sommige moeders er dan toe symptomen te ontwikkelen? In het algemeen komt dit door de aanwezigheid van bepaalde risicofactoren (Spaanse link), zoals de volgende:

• Voorgeschiedenis van psychiatrische problemen, depressie, of angststoornissen.
• Voorgeschiedenis van mishandeling, ernstige ziekte, of diverse stressvolle levensgebeurtenissen.
• Eerdere traumatische obstetrische ervaringen, zoals instrumentele bevallingen en spoedkeizersneden.
• Veel stress, angst en zorgen tijdens de zwangerschap in verband met de bevalling. Dit kan voorkomen bij moeders die voor het eerst bevallen, door onzekerheid en gebrek aan informatie en voorbereiding op dit moment. Maar bij degenen die al meer kinderen hebben gekregen, kan het ook komen door een eerdere slechte ervaring.
• Gebrek aan steun tijdens de postpartum periode en moeilijkheden bij het verwerken van wat er gebeurd is (een geboorte die niet aan de verwachtingen voldeed).

Preventie en behandeling

Postpartum posttraumatische stressstoornis is een zeer invaliderende stoornis en een belangrijke oorzaak van lijden en leed. Er is echter weinig bewustzijn rond (in tegenstelling tot postpartum depressie) en het krijgt vaak niet de aandacht die het verdient.

De vrouw die eraan lijdt kan angst, woede, schuldgevoelens en groot verdriet voelen. Ze kan zelfs moeite hebben een gezonde band met haar baby te scheppen of toekomstige zwangerschappen te plannen. Kortom, niet alleen haar persoon maar de hele dynamiek van het gezin wordt aangetast.

Om te voorkomen dat dit probleem blijft bestaan, is het van essentieel belang dat gezondheidswerkers het geboorteproces respecteren, gezinnen een waardige, menselijke en empathische behandeling geven, en vrouwen tijdens de bevalling niet infantiliseren of onwaardig maken. Verloskundig geweld komt vaker voor dan we denken en kan ernstige emotionele gevolgen hebben.

Bovendien is het belangrijk dat vrouwen zo veel mogelijk geïnformeerd en voorbereid naar de bevalling gaan. Dit zal hen helpen mondiger te worden, de gebeurtenis met meer protagonisme tegemoet te treden, een idee te hebben van hoe alles kan verlopen, en pertinente beslissingen te nemen. Vrouwen moeten waar mogelijk de controle over het proces behouden.

Anderzijds is het van cruciaal belang om, als postpartum PTSS eenmaal is getriggerd, niet weg te kijken en zo snel mogelijk psychologische hulp te zoeken. Traumagerichte psychotherapie, EMDR, en cognitieve gedragstherapie blijken (Spaanse link) effectieve interventies te zijn, maar er is meer onderzoek nodig. En, natuurlijk, meer alarm en betere aandacht voor deze verborgen en verzwegen stoornis.