5 sleutels om emotioneel analfabetisme te voorkomen

Als iemand zich emotioneel niet geraakt kan worden, spreekt men over emotioneel analfabetisme. Lees hier meer over wat je hieraan kunt doen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog María Alejandra Castro Arbeláez.

Laatste update: 01 maart, 2019

Emotioneel analfabetisme is een begrip dat verwijst naar iemands onvermogen om geraakt te worden, om zich op zijn gemak te voelen en om emoties onder controle te houden. Het duidt op een gebrek in de ontwikkeling van zelfs de meest algemene emotionele vaardigheden. In die zin zou je kunnen zeggen dat we allemaal een beetje analfabetisch geboren zijn.

Daarom is het de verantwoordelijkheid van de ouders om hun kinderen in dit opzicht dingen te leren. Op deze manier achtervolgt emotioneel analfabetisme hen niet tot in hun volwassen leven. Emotioneel analfabetisme kan men voorkomen door bijvoorbeeld aandacht te geven aan de basisemoties.

Hoe ziet emotioneel analfabetisme eruit? 

Emotionele intelligentie is niet iets wat men leert op school. Kinderen leren dit, vanaf het moment dat ze geboren worden, door middel van hun omgeving en door de relaties met de mensen om hen heen.

Aan de andere kant ontwikkelt emotionele intelligentie zich wanneer dit vaak wordt beoefend. Dit helpt kinderen om meer empatisch en sociaal te zijn en meer zelfvertrouwen te hebben. Daardoor zullen ze op de lange termijn gelukkiger worden.

Door te kijken naar de volgende signalen, kun je een persoon herkennen die lijdt aan een tekort aan emotionele intelligentie, wat dus onder emotioneel analfabetisme valt:

• Fanatiek zijn op politiek-, sportief-, idealistisch-, religieus- of seksueel gebied. Vaak wordt het in verband gebracht met separatisme, patriottisme en racisme.
• Altijd gelijk willen hebben.
• Altijd de boventoon willen voeren. Niet alleen op politiek gebied, maar ook op verschillende persoonlijke vlakken.
• Intolerantie van kritiek en inflexibel zijn.
• Onderdrukking en censuur.
• Stress.
• Fysieke, emotionele en psychologische onderwerping.
• Diverse verslavingen: werk, gamen, alcohol, drugs, eten en/of seks.
• Pessimisme.
• Geweld.
• In de slachtofferrol kruipen.
• Diverse chronische ziekten.

5 sleutels die emotioneel analfabetisme kunnen helpen voorkomen

Om kinderen te kunnen leren over hun eigen emoties, is het voor ouders belangrijk dat ze weten hoe ze hier mee om moeten gaan.

In dit opzicht zijn er basiselementen waaraan van binnenuit aandacht moet worden besteed. Zelfs wanneer we dit soort onderwijs  niet gekregen hebben, zullen sociale verhoudingen ons namelijk in staat stellen om ons aan te passen.

Deze kernpunten zijn onmisbaar om je bewust te kunnen zijn van je emoties:

• Het herkennen van emoties. Herken wat je voelt. Soms voelen we dingen, die we niet begrijpen of herkennen. Maar het is belangrijk dat je weet dat deze gevoelens bestaan.
• Accepteren wat je voelt. Het is gemakkelijk om de dingen die je voelt te negeren, wat ze ook mogen zijn. Het is echter  belangrijk dat we onze erkennen. Sommige emoties zijn wellicht beschamend, maar we moeten ze onder ogen komen.
• Omgaan met emoties. Het is mogelijk dat iemand iets waarneemt en daarna pas besluit wat hij met zijn gevoelens doet. Geef jezelf tijd en laat emoties naar boven komen wanneer de tijd daar is.
• Uit jezelf op een vrije manier. Wanneer je eenmaal een besluit hebt genomen, uit dit dan en deel hierbij de emoties zoals jij dat wilt.
• Creëer  je eigen emoties. Het is mogelijk om je eigen emoties van binnenuit te genereren. Dit kan het leven eenvoudiger maken voor jezelf en met relaties. Maar let er op dat dit door anderen opgemerkt kan worden. Dit kan ons ten goede of ten kwade beïnvloeden.

Kinderen helpen met dit proces

Zoals we zeiden is dit geen vaardigheid die ons op school wordt aangeleerd. Noch krijgen we hiervoor exacte instructies. Emotionele vaardigheden worden dan ook elke dag door middel van ervaringen ontwikkeld. De verbondenheid met onze omgeving en onze familie staat hierbij centraal.

Je kinderen helpen om zich op dit gebied te ontwikkelen is een taak die we door middel van de volgende aanbevelingen kunnen aanpakken:

Maak contact met je baby

Hoe ouders hun kinderen aanspreken is van groot belang. Deze interactie zorgt voor neurale verbindingen die een zogenaamde mind map tekenen. Kijk bijvoorbeeld naar je baby, praat met hem en reageer op zijn emoties. Emotionele intelligentie wordt al aangeleerd wanneer het kind nog in de baarmoeder zit.

Luister naar je kind

Het volgen van een voorbeeld is voor kinderen een van de meest belangrijke manieren om hun emotionele intelligentie te ontwikkelen. Anders gezegd, hij zal anderen behandelen zoals hij zelf behandeld wordt.

Wanneer de ouders erg vrolijk, verzorgend en respectvol zijn, zal het kind dit voorbeeld volgen. De methode van het actieve luisteren is ook erg belangrijk. Op deze manier voelt de baby namelijk dat er voor hem gezorgd wordt.

Help je kind bij het identificeren van zijn emoties

Vanaf een jonge leeftijd is het noodzakelijk dat kinderen in staat zijn om hun emoties en gevoelens te identificeren. Ze zouden zich vrij moeten voelen om deze zonder angst uit te drukken en ze te accepteren. 

Boosheid, verdriet en geluk hebben dezelfde waarde. Gebruik spelletjes en boeken om meer complexe emoties, zoals bijvoorbeeld frustratie, te ontwikkelen.

Hoe kunnen ze hun emoties uitdrukken

Het is normaal dat erg jonge kinderen niet weten wat ze echt voelen en hoe ze moeten reageren. Daarom komen huil- en driftbuien vaak voor. Dit is het moment dat hen moet worden geleerd dat er niets gebeurd wanneer ze huilen of bang zijn.

Ze moeten weten dat er positieve en negatieve emoties zijn en dat ze allemaal normaal zijn. Drijf daarom nooit de spot met hun emoties.

Lichamelijk contact

Emotionele intelligentie ontwikkelt ook door middel van lichamelijk contact. Liefkozingen, knuffels en kusjes zijn onmisbaar voor kinderen. Door deze nabijheid voelen ze zich zelfverzekerder, wat hun gevoel van welzijn stimuleert.