Ontdek wat probleemgestuurd onderwijs is

We hebben het over probleemgestuurd onderwijs (PGO), een methodiek waarbij de leerling de hoofdrolspeler en bouwer is van het eigen leren.

Geschreven en geverifieerd door de pedagoge Marta Crespo Garcia.

Laatste update: 22 december, 2022

McMaster University School of Medicine stelde voor het eerst probleemgestuurd onderwijs (PGO) voor in de jaren vijftig. Sindsdien heeft het zich ontwikkeld en aangepast aan verschillende onderwijsniveaus.

Barrows (1986) definieert probleemgestuurd onderwijs als: “Een leermethode gebaseerd op het principe om problemen te gebruiken als uitgangspunt voor het verwerven en integreren van nieuwe kennis”.

Het is een onderwijsleermethode waarbij studenten in kleine groepen met behulp van een tutor een probleem analyseren, onderzoeken, reflecteren en vervolgens oplossen. Dit probleem is zorgvuldig ontworpen en geselecteerd om ervoor te zorgen dat studenten de bijbehorende leerdoelen bereiken.

Daarom is het belangrijkste doel van deze lesmethode dat de student leert door echte problemen te analyseren en op te lossen. Het is gebaseerd op zelfleren en bevordert betekenisvol leren. Het is er onder andere op gericht dat studenten een positieve houding en motivatie hebben om te leren.

Kenmerken van probleemgestuurd onderwijs

Zoals we al zeiden, was het doel van PGO aanvankelijk om met universiteitsstudenten te werken. In de loop van de tijd hebben onderwijzers deze werkwijze echter aangepast aan verschillende onderwijsniveaus. De essentiële kenmerken zijn echter niet veranderd.

• Het is een actieve werkwijze. Studenten participeren namelijk in het verwerven van hun kennis.
• De activiteit draait om een probleem, zodat leren ontstaat door het probleem op te lossen en eraan te werken.
• De problemen hebben tot doel de leerlingen te helpen het leren van de gestelde doelen te verwerven.
• Het is ook bedoeld om studenten te helpen de problemen te begrijpen en dieper te gaan.
• Leren draait om de studenten, dus niet om de leraar
• De leraar-tutor is een facilitator van leren; hij of zij biedt kansen en middelen voor het construeren van kennis.
• Er wordt gewerkt in kleine groepen van 6 tot 8 personen.
• De structuur en het proces van probleemoplossing zijn altijd open. Dit aspect motiveert daardoor bewust leren en groepswerk.

Hoe organiseer je een probleemgestuurde leersessie?

Een PGO-activiteit vereist een zorgvuldige opzet en organisatie. Morales en Landa (2004) stellen dat de ontwikkeling van het leerproces in acht fasen verloopt:

1. Het probleemscenario lezen en analyseren

De leerlingen moeten allereerst de vraag begrijpen. Dit vereist herformulering en bespreking van het probleem om ervoor te zorgen dat er geen twijfels zijn. Als een probleem uitleg behoeft, bespreken ze het met de andere groepen.

2. Brainstormen, een belangrijk onderdeel van probleemgestuurd onderwijs

De leerlingen stellen vervolgens een lijst op met alle hypothesen over hoe het probleem op te lossen. Naarmate het probleem vordert, accepteren of verwerpen ze deze hypothesen.

3. Een lijst maken van wat ze weten

Vervolgens maken de leerlingen een lijst van wat elk teamlid weet over het probleem. Ze putten dus uit voorkennis die hen kan helpen het probleem op te lossen.

4. Een lijst maken van wat ze niet weten

Op dezelfde manier maken de leerlingen nog een lijst van wat ze niet weten en denken te moeten weten om het probleem op te lossen.

5. Een lijst maken van wat ze nodig hebben om het probleem op te lossen

Hier stellen studenten onderzoeksstrategieën voor. Vervolgens wijzen ze de taken toe en verdelen ze onder de groepsleden.

6. Het probleem definiëren

Het team legt daarna duidelijk uit welk probleem ze moeten oplossen en hoe ze het onderzoek zullen uitvoeren om het op te lossen.

7. Informatie verkrijgen

De leerlingen moeten de informatie zoeken, verzamelen, ordenen en analyseren. Ze werken individueel aan de toegewezen taak en bundelen vervolgens alle informatie die ze hebben verkregen om samen de oplossing voor het probleem te ontwikkelen.

8. Resultaten presenteren

Na het delen van de verschillende oplossingen, zal het team tot slot een beslissing nemen over de oplossing van het probleem. Vervolgens maken ze een document met het werk dat ze hebben gedaan en de oplossing voor het probleem. Tot slot presenteren ze hun resultaten mondeling aan de rest van de klas.

Wat zijn de voordelen van probleemgestuurd onderwijs?

PGO biedt tal van voordelen voor studenten. Onder deze voordelen kunnen we onder andere het volgende benadrukken:

• Meer betekenisvol leren, omdat studenten hun eigen kennis opbouwen.
• Meer motivatie en een positieve houding ten opzichte van leren.
• De ontwikkeling van cognitieve vaardigheden; kritisch denken, analyse, synthese en evaluatie.
• Het vermogen om problemen te identificeren, analyseren en vervolgens op te lossen.
• Het efficiënt selecteren en beheren van verschillende informatiebronnen.
• Door zijn multidisciplinaire karakter maakt het de integratie van kennis uit verschillende disciplines mogelijk.
• Bevordert samenwerking en coöperatief werk; het ontwikkelt een groepsgevoel.
• Bevordert ook effectief luisteren en communiceren.
• Het vermogen om te argumenteren, ideeën te bespreken en beslissingen te nemen.
• Studenten zetten vraagtekens bij hun eigen waardenschaal (eerlijkheid, verantwoordelijkheid, betrokkenheid).

Evaluatie bij probleemgestuurd onderwijs

Als de onderwijsmethoden veranderen, moeten ook de middelen om het leren te beoordelen veranderen. Bij PGO kunnen de volgende beoordelingsmethoden worden gebruikt:

• Een casus. Door in de praktijk te brengen wat ze hebben geleerd.
• Een examen waarin de student de opgedane kennis ordent.
• Zelfevaluatie. Door middel van een reeks items, zoals het geleerde dat ze hebben bereikt, de tijd die ze hebben geïnvesteerd, het proces dat ze hebben gevolgd, enz.
• Collegiale evaluatie (Engelse link). Collega’s beoordelen elkaar.

Kortom, probleemgestuurd onderwijs is een actieve lesmethode. Via deze lesmethode leren studenten namelijk door problemen uit de echte wereld op te lossen en te analyseren. Op hun beurt ontwikkelen studenten een reeks vaardigheden en competenties die hen vervolgens van pas zullen komen in hun persoonlijke en professionele toekomst.