Wat is hyperlexie bij kinderen?

Weet je wat hyperlexie bij kinderen is en met welke stoornissen het geassocieerd kan worden? In dit artikel vertellen we het je in detail.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Mara Amor López.

Laatste update: 22 december, 2022

Hyperlexie bij kinderen is een leesstoornis die twee essentiële kenmerken heeft. Enerzijds hebben kinderen die eraan lijden een vroeg vermogen om te lezen en anderzijds vertonen ze grote problemen bij het begrijpen van wat ze lezen en zelfs bij het gebruik van verbale taal.

Het verschijnsel wordt veroorzaakt door een vroegtijdig vermogen om geschreven woorden te decoderen, dat niet in overeenstemming is met hun alomvattende capaciteit. In het algemeen voelen deze kinderen zich aangetrokken tot cijfers en letters en hebben ze een voortreffelijk geheugen. Maar… zijn ze slimmer dan anderen? In dit artikel vertellen we je er meer over. Lees verder!

Wat bedoelen we met hyperlexie?

Zoals we al eerder gezegd hebben, is hyperlexie een aandoening waarbij kinderen een leesvaardigheid vertonen die hoger is dan voor hun leeftijd verwacht wordt. Het zijn kleintjes die gefascineerd zijn door cijfers, letters, of allebei, en zelfs al met 2 jaar een geschreven woord kunnen ontcijferen.

Maar ondanks het feit dat ze al op jonge leeftijd lezen, hebben ze problemen met het begrijpen van wat ze lezen. In het algemeen hebben ze ook moeite met het bereiken van een adequate beheersing van de mondelinge taal. Het komt vaak voor dat ze op een eigenaardige manier spreken en zelfs moeite hebben een band te scheppen met hun leeftijdsgenootjes.

Volgens autisme-experts J. Martos-Pérez, R. Ayuda-Pascual (Spaanse link) kan hyperlexie als volgt gedefinieerd worden:

“Hyperlexie is een leesstoornis. Ze bestaat uit het vermogen om te lezen met een aan de leeftijd aangepaste perfectie, maar vaak met een zeer beperkt begripsvermogen. Ze lezen heel goed maar begrijpen niet wat ze lezen”.

Hoe leren deze kinderen zo vroeg lezen?

Kinderen met hyperlexie leren niet lezen langs de normale weg (d.w.z. eerst klanken leren, dan woorden, en tenslotte zinnen). Deze kleintjes lezen door hun voortreffelijke geheugen: ze onthouden woorden, zinnen, of zelfs hele gesprekken door wat ze elke dag uit hun omgeving waarnemen. Bijvoorbeeld door wat ze horen van volwassenen, de media, televisie, reclame, of boeken die hen voorgelezen worden.

Als ze zinnen lezen is dat dus omdat ze die al gehoord en onthouden hebben, of omdat ze wat ze gehoord hebben verdeeld hebben om hun eigen zinnen en uitdrukkingen vorm te geven.

Wat zijn de tekenen dat een kind hyperlexie heeft?

Kinderen met dit syndroom hebben ook een aantal kenmerkende tekenen, zoals de volgende:

• Ze ontkomen er niet aan alles te lezen wat ze zien.
• Ze hebben een groot auditief en visueel geheugen.
• Deze kinderen hebben moeite met het begrijpen en doorgronden van abstracte begrippen.
• Ze hebben grote moeite met de normale ontwikkeling van mondelinge taal.
• Ze hebben het moeilijk met het socialiseren met leeftijdgenoten.
• Deze kinderen vertonen een grote gretigheid om spontaan en al op jonge leeftijd te lezen.
• Ze kunnen enkele typische kenmerken van een autisme spectrum stoornis (ASS) vertonen.

Verband tussen hyperlexie bij kinderen en ASS

Hyperlexie kan op zichzelf voorkomen, maar het kan ook gepaard gaan met andere ontwikkelingsstoornissen, zoals autisme. Om te weten of het een symptoom van deze stoornis is, is evaluatie door een gekwalificeerde deskundige belangrijk.

Symptomen die vaak voorkomen bij hyperlexie bij kinderen en ASS

Een kind met hyperlexie heeft moeite met abstract denken (Engelse link) en kan symptomen hebben die vaak voorkomen bij ASS, zelfs als het aan de criteria voor ASS voldoet. Deze gemeenschappelijke symptomen van de twee aandoeningen zijn onder meer de volgende:

• Omkering van het voornaamwoord.
• Sterk visueel en auditief geheugen.
• Onflexibiliteit om routines te veranderen.
• Intense angsten voor specifieke dingen.
• Echolalie.
• Selectief luisteren.
• Zintuiglijke integratiestoornissen.

Over hyperlexie kunnen we nog zeggen…

Uiteindelijk kan hyperlexie verschijnen als een geïsoleerd probleem of als onderdeel van een andere ontwikkelingsstoornis, zoals een taalstoornis of ASS. Vandaar dat het belangrijk is een professionele evaluatie te vragen als je vermoedt dat je kind een van deze tekenen heeft.

Bedenk dat de ontwikkeling van geletterdheid volgens welbepaalde stadia verloopt, die nauw samenhangen met het ontstaan van nieuwe neurale netwerken. Die zijn op hun beurt afhankelijk van adequate omgevingservaringen, die van betekenis zijn als de nodige fundamenten gelegd zijn.

Als een kind vroeg leest, wijst dat er niet altijd op dat het een hogere intelligentie heeft dan de rest. Dus als je kind aan deze voorwaarden voldoet, kun je het beste een kinderarts raadplegen om te bepalen of het een geval van hyperlexie is. Hoe eerder deze aandoening behandeld wordt, hoe beter de resultaten zullen zijn.