Opvoeding versus onderwijs: het probleem met autoriteit

Kinderen iets opleggen, bedreigen of dwingen om iets te doen, leidt alleen tot gehoorzaamheid, niet tot leren. Je geeft geen waarden door of geeft ze tools. Vandaag zullen we het probleem met autoriteit bekijken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz Martín.

Laatste update: 22 december, 2022

Een kind opvoeden is een ingewikkelde taak. Het is normaal om fouten te maken en soms is de beste manier om verder te gaan niet erg duidelijk. We moeten echter begrijpen dat, als het ons doel is om emotioneel gezonde en onafhankelijke kinderen op te voeden, we niet onze toevlucht kunnen nemen tot het bedreigen, dwingen of opleggen van onze eigen wil. Dit leidt niet tot leren. Dat is het probleem met autoriteit.

Vaak zijn we meer gericht op het resultaat dan op het proces. We willen volmaakte, gehoorzame, respectvolle, ordelijke en leergierige kinderen. Maar het bijbrengen van waarden kost tijd, geduld, dialoog en veel liefde.

Als we ons zo op het resultaat concentreren, vergeten we dat het echt relevant is om de zaadjes te planten waaruit een prachtig en gelukkig mens zal worden geboren. Zaden die tijd nodig hebben om te ontkiemen.

Het probleem met autoriteit: je onderwijst kinderen, maar je voedt ze niet op

Het is gemakkelijk om onze toevlucht te nemen tot autoriteit als we willen dat onze kinderen iets doen, omdat het op korte termijn effectief is. Als we een kind bedreigen, zullen ze waarschijnlijk uiteindelijk toegeven aan onze bevelen. Als we ze een beloning aanbieden, laten we hem doen wat we willen. Maar welke lessen leren we ze echt als we dit doen? Wat leren ze eigenlijk?

Zonder straf: het probleem met autoriteit

Stel je voor dat je kind dol is op chocolade en een hele reep wil eten, maar je zegt nee. Je vertelt ze dat als ze het eten, ze geen tv mogen kijken. Of je legt je wil op door de chocolade op de bovenste plank van de voorraadkast te verstoppen zonder een andere verklaring te geven dan “omdat ik het zeg”.

Wat we met dit soort gedrag bereiken, is dat, zodra het kind de chocolade bereikt en weet dat je niet kijkt, het zoveel mogelijk zal eten. Ze zullen gewoon handelen om straf te vermijden, maar zonder echt iets te hebben geleerd. Het zou veel nuttiger zijn om de tijd te nemen om aan onze kleintjes uit te leggen dat te veel eten hun gezondheid kan schaden en het daarom beter is om slechts een kleine portie te nemen.

Uiteraard kost deze optie meer tijd. Je kind zal het niet meteen accepteren en zal je ondervragen en aandringen. Als je de argumenten echter met liefde en vastberadenheid herhaalt, zal de boodschap uiteindelijk bezinken.

Toegegeven, het zal langer hebben geduurd om het doel te bereiken, maar je bent er niet alleen in geslaagd om ze chocolade te laten opgeven, maar je hebt ze ook geleerd over gezondheid en zelfzorg.

Het is ook belangrijk om te onthouden dat straffen, bedreigingen en opleggingen de band tussen ouders en kinderen schaden. Het kind kan wrok, woede of boosheid ontwikkelen tegen de ouders. Ze voelen zich namelijk niet door hen gehoord of gerespecteerd, alleen geïntimideerd. Als we kiezen voor dialoog, dan worden vertrouwen en genegenheidsbanden versterkt.

Het probleem met autoriteit: geen beloningen

Hoewel het lijkt alsof beloningen een goed educatief alternatief zijn, hebben ze ook nadelen. Zoals het geval is met straffen, levert het handelen ter wille van een beloning ook geen significante leerervaring op.

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat intrinsieke motivatie veel krachtiger is dan extrinsieke motivatie als het gaat om het produceren van gedrag. Met andere woorden, het is gemakkelijker voor kinderen om te handelen op basis van solide argumenten en waarden die ze hebben geïnternaliseerd, dan op zoek naar materiële beloningen die ze van buitenaf krijgen.

Toch is het belangrijk om ze altijd stevige en overtuigende argumenten te geven als we ze vragen om iets te doen. Formules als: “Als je elke dag je bed opmaakt, koop ik zondag een cadeautje voor je!” zijn niet de meest geschikte. Omdat we impliciet de boodschap sturen dat het opmaken van hun bed een verplichting is en dat het iets negatiefs is dat ze moeten doorstaan om een beloning te krijgen.

In werkelijkheid is het beter om ze uit te nodigen om hun bed op te maken als een daad van verantwoordelijkheid en zorg voor hun ruimte. Zo wordt hun autonomie versterkt, voelen ze zich capabeler en zelfverzekerder en ontwikkelen ze hun zelfstandigheid. Het bed opmaken wordt dan een dagelijkse handeling die een eigen doel heeft, zonder dat er iets van buitenaf nodig is.

Autoriteit is een sprint, maar opvoeden is een langeafstandsrace

Om samen te vatten, beloningen en straffen kunnen snelle effecten hebben. Ze hebben echter geen blijvende of gezonde effecten. We moeten er niet naar streven dat onze kinderen gehoorzamen, maar dat ze leren. We moeten hen helpen de instrumenten en waarden te verwerven die hen voor het leven zullen dienen. Opvoeden is een langeafstandsrace, en autoriteit voedt niet op.