Wat is kinderpsychologie? De basis uitgelegd

Pediatrische psychologie richt zich op de ontwikkeling van kinderen - fysiek, maar vooral emotioneel. Concreet is het de studie van de perceptie van kinderen over zichzelf, inclusief de omgeving om hen heen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog María Alejandra Castro Arbeláez.

Laatste update: 29 april, 2020

Kinderpsychologie is gespecialiseerd in de studie van psychologische processen tijdens de kindertijd als onderdeel van de ontwikkeling van kinderen. Het begon in de 19e eeuw met een meer biologische focus. In de 20e eeuw breidde de psychologie zich uit met theorieën zoals psychoanalyse, cognitieve psychologie en constructivisme.

De bijdragen van Jean Piaget bepaalden de koers van de kinderpsychologie met zijn ‘leertheorie’. De psychologie richtte zich op het onderzoeken van de stadia van de ontwikkeling van kinderen. Piaget gaf vervolgens een beschrijving van hoe kinderen zichzelf en de wereld om hen heen waarnemen, van geboorte tot adolescentie.

Hoe kinderpsychologie kinderen bestudeert

Met de kennis dat kinderen zeer complex kunnen zijn, omvat deze discipline de motorische, taalkundige, emotionele en fysieke aspecten. Echter, omvat het ook de cognitieve, sociale en perceptieve aspecten van kinderen. Kinderpsychologen kunnen in een of andere wetenschappelijk instituut zijn gevestigd en baseren hun interventies op de bijdragen van elke theorie.

Pediatrische psychologie richt zich op de manier hoe elk ontwikkelingsstadium voor elk kind werkt, of vice versa, door parameters en codes vast te stellen. Dit gebeurt in het algemeen met een ruime relativiteitsmarge op het gebied van de geestelijke gezondheid van kinderen.

Evenzo spreken kinderpsychologen kinderen aan in hun omgevingscontext. Het is namelijk erg belangrijk om de omgeving van het kind te kennen en te begrijpen. Zeker als het gaat om het stellen van een diagnose en behandeling. De professional moet dus letten op:

• Hoe contextuele variabelen (bijvoorbeeld familie, school) en biologische kenmerken (genetica) samenkomen om het gedrag van het kind te beïnvloeden.
• Hoe ook omgevingsveranderingen van invloed zijn op de geestelijke gezondheid van het kind.

Enkele onderwerpen uit de cognitieve theorie van Piaget

Om de kinderpsychologie te begrijpen, is het eerst belangrijk om te begrijpen hoe de cognitivist Jean Piaget het heeft uiteengezet. Kort gezegd stelde hij de theorie dat kinderen op elke leeftijd van nature het vermogen verwerven om bepaalde problemen op te lossen: motorisch, cognitief en emotioneel.

Voor Piaget werden de stadia van evolutie opgevat als cognitieve structuren. Deze bases ontwikkelen zich vervolgens in de loop van de tijd, altijd in dezelfde volgorde.

Het idee is echter om niet te focussen op de leeftijd van het kind, maar dat elke cognitieve fase plaatsvindt zonder deze over te slaan. Tegelijkertijd moet elke fase soepel worden geïntegreerd met de volgende fase.

De stadia van kinderontwikkeling volgens Jean Piaget zijn:

• De sensomotorische fase (0 tot 2 jaar). Kinderen leren eerst de wereld en hun eigen vaardigheden kennen door gebruik te maken van hun zintuigen.
• De pre-operationele fase (2 tot 7 jaar). Kinderen zijn vervolgens in staat tot denken in symbolen. Hierdoor is taal en spraak mogelijk. In deze fase blijft hun gedachte echter nog steeds egocentrisch. Ze begrijpen de wereld alleen vanuit hun eigen gezichtspunt.
• De concrete operationele fase (7 tot 12 jaar). Kinderen kunnen logische conclusies en ideeën toepassen. Vergelijkende bewerkingen en reeksen vormen zijn enkele vaardigheden die in deze fase worden opgedaan. Deze periode sluit echter nog steeds het abstract denken uit.
• De formele operationele fase (12 jaar en ouder). Deze fase verwerft het vermogen om hypotheses te maken en formele handelingen te voltooien tijdens de adolescentie en volwassenheid.

Huidige trends in de kinderpsychologie

Tegenwoordig zijn er duizelingwekkend veel culturele veranderingen en vertonen kinderen heel ander gedrag dan dat van kinderen 100 jaar geleden. De laatste tijd hoor je bijvoorbeeld termen als ‘angststoornis’. Of misschien ken je de term ‘aandachtstekort’, ‘slaapstoornis’, depressie of meer in het algemeen ‘autismestoornis’.

Door deze stoornissen reageren kinderen niet op bepaalde standaardnormen. De traditionele theorieën van kinderpsychologie worden daarom altijd herzien en gemoderniseerd. Zo wordt voldaan aan de behoefte van nieuwe en verschillende generaties.

De alomtegenwoordigheid van technologie, de crisis van het beeld van het hetereo-patriarchale gezin en de creatie van nieuwe typen gezinnen vereisen nieuwe theoretische benaderingen vanuit de kinderpsychologie.

Op deze manier zijn er nieuwe manieren om dingen te zien die blijven veranderen in onderwijs, scholen en leercentra.

Concluderenc, een verouderde definitie van kindertijd zal een onoverbrugbare kloof creëren tussen de nieuwe en oude generaties. Als gevolg hiervan gaan veel experts door met het toepassen van wetenschappelijke parameters op de kindertijd, waardoor de kloof nog groter wordt.