De verschillende ontwikkelingsfasen van kinderen

Volwassenheidsontwikkeling komt in een aantal fasen. Lees dit artikel voor meer informatie over deze fasen om je kind door het proces te begeleiden.

Geschreven en geverifieerd door de verpleegkundige Miriam Barriga Sánchez.

Laatste update: 22 december, 2022

De emotionele vooruitgang en verschillende ontwikkelingsfasen van kinderen hebben hun eigen set kenmerken. Ze laten kinderen geleidelijk aan toe om door middel van groei stabiliteit te bereiken.

De weg die een kind aflegt van totale afhankelijkheid naar onafhankelijkheid (zowel lichamelijk als mentaal) is lang en vereist steun van de ouders. Het is belangrijk om te weten wat deze ontwikkelingsfasen van kinderen zijn om eventuele afwijkingen op te sporen.

Wat zijn de ontwikkelingsfasen van kinderen?

Bij het beoordelen van de ontwikkeling van een kind kan men niet generaliseren en alleen praten over het ‘normale’ en het pathologische. Gezondheid wordt niet alleen beoordeeld door de afwezigheid van ziekte, maar als een staat van welzijn, zowel fysiek als mentaal. Deze toestand wordt beïnvloed door de specifieke sociale omgeving en familie van het kind.

Dit is de reden waarom we het kind altijd als geheel moeten overwegen voordat we een diagnose stellen. De ontwikkeling van kinderen is een complex proces dat uit een aantal delen bestaat:

• Verkrijgen van instrumentele basisfuncties. Dit is onderverdeeld in vier gebieden:
  • Psychomotoriek
  • Intelligentie
  • Taalontwikkeling
  • Socialisatie
• Emotionele ontwikkeling. Dit is de structurering van het psychische apparaat van kinderen. Het stelt kinderen in staat om mentale en emotionele onafhankelijkheid van hun ouders te krijgen en hun eigen identiteit te krijgen na de puberteit.

Deze processen hebben betrekking op en beïnvloeden elkaar, maar ze zijn niet lineair. Een kind ervaart vooruitgang en tegenslagen en ze houden geen gelijkmatig tempo aan in de ontwikkeling.

Om onderscheid te kunnen maken tussen het normale en het pathologische, moet men een aantal factoren in overweging nemen:

• De chronologische leeftijd van het kind
• De huidige ontwikkelingsfase van het kind
• De psychische structuur die bereikt is
• De band die is gesloten met de ouders van het kind

De ontwikkelingsfasen van kinderen

Tot 15-18 maanden

Pasgeboren baby’s zijn volledig afhankelijk van hun moeder, zowel fysiek als mentaal. Bovendien zijn ze totaal hulpeloos tegenover alle stimuli van de wereld, en het is de moeder die via de moeder-kind band deze sensaties moet organiseren.

De reactie van een baby op een stimulus is somatisch (huilen, schoppen) en dit zal de moeder in staat stellen om te reageren op zijn behoeften terwijl de relatie versterkt. In deze fase van de ontwikkeling maakt de baby geen onderscheid tussen hemzelf en de moeder.

Naarmate de mentale functies van het kind ontwikkelen, begint hij onderscheid te maken tussen verschillende mensen. Rond de achtste maand van het leven zal hij beginnen zijn moeder en naaste familieleden te onderscheiden van vreemden.

De moeder-kind symbiose verdwijnt uiteindelijk en maakt plaats voor objectrelaties, omdat de moeder het eerste echte object van liefde van de baby is. Gedurende deze tijd zal de afwezigheid van de moeder bij het kind angst veroorzaken.

Deze fase bevat twee fundamentele mijlpalen:

• Taalverwerving
• Kruipen

De baby kan dingen vragen en benoemen en kan ook onafhankelijk van zijn omgeving rondlopen zonder de hulp van een volwassene. De reactie van de moeder op deze vooruitgang is cruciaal, omdat ze de baby kan aanmoedigen om zijn nieuwsgierigheid te volgen of hem juist belemmeren uit angst voor mogelijke risico’s en gevaren.

Tijdens deze fase wordt een slaapschema vastgesteld, en ook begonnen met vast voedsel.

Ontwikkeling tussen 2 en 3 jaar oud

Deze periode wordt gekenmerkt door veel mentale activiteit, waardoor de houding en het gedrag van het kind verandert. Zodra het kind neurologisch volwassen is, krijgen ze ook controle over hun blaas.

Symbolisch spelen begint ook met het vermogen om mogelijkheden te bedenken. In deze fase willen kinderen meer zelf doen. Elke keer dat ze iets nieuws kunnen, versterkt het hun gevoel van autonomie.

Het is ook in deze periode dat kinderen een gevoel voor regels beginnen te krijgen. Deze regels worden aangegeven door de ouders die bepaalde dingen verbieden nu de motoriek van het kind toeneemt. Dit is het moment waarop de eerste noties van goed en kwaad verschijnen.

Geconfronteerd met de eerste frustraties van het niet krijgen van alles wat ze willen, beginnen kinderen driftbuien en koppigheid te vertonen. Dit is de beroemde “nee” fase.

Ontwikkeling tussen 4 en 5 jaar

Deze fase wordt gekenmerkt door de overgang van de dubbele naar de driehoeksrelatie. Het psychische gestel van kinderen is al meer gestructureerd, waardoor ze de relatie tussen hun ouders kunnen herkennen.

Ook zien ze zichzelf niet langer als het centrum van het universum. Vanaf dit punt gaat de relatie verder van kind-moeder en kind-vader tot kind-moeder-vader. Dit feit is essentieel voor hun ontwikkeling, omdat de kinderen zichzelf niet langer nodig zullen achten voor het welzijn van hun ouders. Hierdoor kunnen ze beginnen te socialiseren.

Tijdens deze fase vindt ook de internalisering van seksuele differentiatie plaats. De anatomische seksuele verschillen worden verwerkt in de psyche. Het is belangrijk dat kinderen zich niet richten op het stereotiepe gedrag dat in deze fase optreed, een reactie op het idee van rolpatronen gebaseerd op geslacht.

Deze fase bevat ook de eerste vragen over seksualiteit (waar baby’s vandaan komen, bijvoorbeeld), evenals het eerste masturbatiegedrag. Dit is heel normaal. Je hoeft je kinderen alleen maar uit te leggen wanneer en waar het ongepast is. Je moet ook eerlijk op hun vragen reageren.

Latentiefase: zes tot tien jaar oud

Deze fase is gekenmerkt door socialisatie en het leven op school. Ouders moeten de sociale relaties van hun kind tolereren en stimuleren, waardoor ze dingen kunnen doen met hun vrienden.

Vrienden worden namelijk essentieel, waardoor de identiteit en de persoonlijkheid van een kind kunnen worden gevestigd. Kinderen worden gevoelig en willen hun privacy. Hun vertrouwenspersonen zijn nu hun vrienden, niet hun ouders. Deze verandering moeten ouders niet zien als een gebrek aan vertrouwen, maar als een teken van hun groeiende autonomie.

Dit is ook een periode van concrete handelingen. Ze beginnen de concepten van ruimte, tijd en nummers te beheren, waardoor hun onderwijs kan worden voortgezet. Dit is een van de grootste mijlpalen in deze fase.

Puberteit en adolescentie: 11 tot 18

Tijdens deze fase vinden er veel fysieke en mentale veranderingen plaats. Het lichaam verandert en groeit, en de primaire en secundaire geslachtskenmerken ontwikkelen zich, en het einde van de kindertijd treedt op. Dit kan leiden tot een periode van rouw.

Pubers kunnen een identiteitscrisis ervaren, omdat ze een gevoel van onvrede voelen. Ze kunnen hun toevlucht nemen tot hun vrienden en ook rebelleren tegen de waarden van de volwassen wereld.

Dit is ook de tijd waarin de eerste romantische en seksuele relaties plaatsvinden, die alle gevolgen van volwassen seksualiteit met zich meebrengen.

Laatste gedachten over de ontwikkelingsfasen van kinderen

Kinderen ontwikkelen zich de hele tijd en het is dus van essentieel belang dat ouders alle informatie hebben die ze nodig hebben om steun te bieden tijdens elke fase van het proces.