Hoe klimaatverandering de zwangerschap beïnvloedt

Klimaatverandering vergroot de kans op hoge bloeddruk, ondervoeding en andere zwangerschapscomplicaties. Lees meer.

Geschreven en geverifieerd door de verpleegkundige Leidy Mora Molina.

Laatste update: 19 maart, 2023

Klimaatverandering is een van de grootste bedreigingen voor de gezondheid van de huidige bevolking. Nog meer voor kwetsbare groepen, zoals zwangere vrouwen, waar de effecten ervan de kans op complicaties vergroten en het welzijn van moeder en baby in gevaar brengen.

Zeker, tijdens de zwangerschap maakt het lichaam van de vrouw drastische veranderingen door om het welzijn van haar baby te bevorderen. Dit verhoogt hun vatbaarheid voor omgevingsfactoren die direct of indirect de gezondheid kunnen aantasten. Hieronder vertellen we je daarom hoe klimaatverandering deze belangrijke fase beïnvloedt.

Klimaatverandering en zwangerschap

In de afgelopen jaren hebben we gehoord hoe klimaatverandering ongunstige gevolgen kan hebben voor de bevolking. De Verenigde Naties (VN) definiëren dit klimaateffect als volgt:

In die zin zijn verschillende natuurverschijnselen, zoals bosbranden, extreme hittegolven, orkanen, overstromingen en droogtes, het gevolg van dit milieuprobleem. Ze beïnvloeden de kwaliteit van de lucht, het water en het voedsel dat we consumeren.

Vooral zwangere vrouwen zijn onderhevig aan hormonale schommelingen die hen kwetsbaar maken voor elke gebeurtenis die om hen heen plaatsvindt. Daardoor lopen ze meer kans op bijvoorbeeld infecties, hyperthermie, uitdroging, hypertensie of diabetes, naast andere ziekten.

Laten we eens nader bekijken hoe klimaatverandering de zwangerschap kan beïnvloeden.

Temperatuursverhoging

Tijdens de zwangerschap bevordert de werking van oestrogenen en progesteron de doorbloeding en de vaatverwijding van het lichaam. Deze effecten veroorzaken een fysiologische verhoging van de temperatuur en beïnvloeden de thermoregulatie van het lichaam van de vrouw.

Hittegolven en de stijging van de omgevingstemperatuur door klimaatverandering accentueren deze verandering echter. Dit verhoogt het risico van oververhitting bij zwangere vrouwen, wat kan leiden tot uitdroging en, in gevorderde gevallen, nierfalen.

Maternale hyperthermie verhoogt ook het risico op foetale veranderingen zoals anatomische misvormingen, foetale groeiproblemen en vroegtijdige bevalling.

Uit onderzoek gepubliceerd (Engelse link) in het tijdschrift The Lancet, getiteld “The impact of high environmental temperatures on the timing of delivery and gestational length,” (Het effect van hoge omgevingstemperaturen op de timing van de bevalling en de zwangerschapsduur) bleek dat extreme hitte een toename veroorzaakt van vroegtijdige bevallingen, die daardoor zes dagen tot twee weken eerder waren.

Ademhalingsstoornissen door klimaatverandering

Luchtvervuiling heeft ook een negatieve invloed op het welzijn van de zwangerschap. Veranderingen in de cardiopulmonale gezondheid van de moeder en schade aan de placenta zijn het gevolg van deeltjes afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen, auto’s en bosbranden.

Dit stelt de Internationale Federatie van Gynaecologen en Verloskundigen FIGO in haar artikel (Spaanse link) “Klimaatverandering, de gezondheid van vrouwen en de rol van verloskundigen en gynaecologen in het leiderschap”.

De verminderde zuurstoftoevoer naar de foetus en de passage van deze verontreinigende stoffen door de placenta verhogen op hun beurt de incidentie van miskramen, vroeggeboorten, laag geboortegewicht bij baby’s en baby’s met veranderingen in cognitief vermogen.

Gecompromitteerde voeding

Orkanen, regen, overstromingen of droogte beïnvloeden ook de voedselproductie en -kwaliteit. Dit vertaalt zich in voedingstekorten voor de zwangere vrouw, met als gevolg diarree en secundaire infecties door de consumptie van besmet voedsel.

Dit zijn enkele van de gevolgen die kunnen worden veroorzaakt door zwangerschapsproblemen:

• Ondervoeding.
• Bloedarmoede.
• Uitdroging.
• Ernstige infecties.
• Misvormingen van de foetus.
• Spontane miskramen.
• Foetussen met groeiproblemen.
• Laag geboortegewicht bij baby’s.

Stress

Zwangere vrouwen hebben ook meer last vasn stress door de hormonale cocktail waarmee ze te maken hebben. Het is duidelijk dat deze stress toeneemt tijdens grote weersomstandigheden zoals hittegolven, orkanen of overstromingen. Deze omstandigheden kunnen posttraumatische stress en andere problemen zoals depressie opwekken.

Besmettelijke ziekten door klimaatverandering

Natuurrampen als gevolg van klimaatverandering kunnen besmettelijke ziekten die verband houden met voedsel, water en insecten verergeren en verspreiden. Denk bijvoorbeeld aan knokkelkoorts, Zika of schistosomiasis, om er een paar te noemen.

Zwangere vrouwen vormen een risicogroep, omdat gedurende de zwangerschap het immuunsysteem wordt onderdrukt om afstoting van de foetus te voorkomen.

Kunnen deze effecten op de zwangerschap worden voorkomen?

In veel gevallen is het moeilijk om de effecten van klimaatverandering op zwangere vrouwen te voorkomen. Maar tijdige medische aandacht en regelmatige prenatale zorg kunnen de ernst van deze effecten verzachten.

In dit verband maakt prenatale zorg een vroege diagnose en behandeling van de mogelijke gevolgen van dit probleem mogelijk. Op die manier worden dus de negatieve gevolgen voor moeder en foetus beperkt.

In de afgelopen jaren hebben sommige gezondheidsverenigingen, zoals het American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG – Engelse link), erkend dat er dringend behoefte is aan grootschalige oplossingen om de klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor de gezondheid van mensen te beteugelen.