Wat is emotioneel incest syndroom?

Emotioneel incestsyndroom heeft te maken met een afwezigheid van grenzen en een verandering in de rollen tussen ouders en kinderen.
Wat is emotioneel incest syndroom?

Laatste update: 17 september, 2022

Vaak wordt er druk op de kinderen uitgeoefend om aan de verwachtingen van hun ouders te voldoen en antwoorden te geven op hun onbevredigde behoeften. Dit is wat sommige deskundigen het ’emotioneel incest syndroom’ noemen. Laten we eens kijken wat het is en waarom het schadelijk is.

Emotioneel incest syndroom: wat is het?

Dit verschijnsel, dat men volgens de meeste psychologische theorieën emotionele incest noemt, heeft te maken met de verwarring van grenzen tussen familieleden en veranderingen in rollen en functies. Vandaar dat veel specialisten waarschuwen dat het woord ‘incest’ ongepast kan zijn. Logischerwijs heeft het eerste idee dat in je opkomt te maken met misbruik of seksuele relaties tussen familieleden. In dit geval heeft het echter met geen van beide situaties te maken.

Wel is het belangrijk op te merken dat men hier macht gebruikt in een asymmetrische band. Het betrokken kind moet daardoor ‘partij kiezen’.

Enkele kenmerken van emotioneel incest syndroom

Wat is emotioneel incest syndroom
Ouders verwachten de medeplichtigheid van hun kind en brengen het kind in de ongemakkelijke positie dat het moet kiezen tussen de ene of de andere ouder.

De fout die een van de ouders – of beide – maakt heeft te maken met het op een ongepaste manier steun zoeken bij hun kinderen, wat kan leiden tot verschillende situaties zoals de volgende:

Men verwacht medeplichtigheid van de kinderen

De kleintjes komen tussen ‘wal en schip’ te zitten, en moeten – zij het indirect – kiezen tussen de ene of de andere ouder. Onder het mom van vertrouwelingen of beste vrienden wordt de rol van de kinderen als slachtoffers in werkelijkheid verzwegen.

Met hen wordt gesocialiseerd over zaken die niet ter zake doen

Er zijn bepaalde situaties waarin het niet gepast is dat kinderen tussenbeide komen, vanwege hun leeftijd of hun rol. Zo komen er vaak intimiteitskwesties aan het licht die tot de sfeer van het echtpaar beperkt zouden moeten blijven.

Het is een vorm van manipulatie van de kinderen

Dit komt omdat de ouders ze gebruiken als boodschappers of woordvoerders voor een gesprek dat in werkelijkheid in de wereld van de volwassenen plaats zou moeten vinden. Het gebeurt ook dat de kinderen maar één versie van de feiten hebben en een verkeerd of vertekend beeld van de andere ouder kunnen krijgen.

Kinderen worden vaak geïnstrumentaliseerd

Dat wil zeggen, de ouders leggen de verantwoordelijkheid op hen om aan de verwachtingen en behoeften van de volwassene in kwestie te voldoen. Wat dus een band van belangstelling, zorg en aandacht lijkt te zijn, heeft in werkelijkheid een ander doel.

Kinderen leven tussen ambivalentie en frustratie dat ‘niets genoeg is’

Dit gebeurt omdat, zoals de logica in deze situaties aangeeft, ze niet het verwachte resultaat bereiken.

De kinderen worden uiteindelijk geparentaliseerd

Dit betekent dat van hen verwacht wordt dat ze bepaalde rollen uitoefenen en bepaalde verantwoordelijkheden (Engelse link) op zich nemen die ongepast zijn voor hun leeftijd.

Vele malen kan emotionele incest vergemakkelijkt of geprovoceerd worden door bepaalde omstandigheden, zoals de volgende:

  • Gezondheidsproblemen van een van de echtgenoten.
  • Moeilijkheden binnen het paar, zoals ontrouw of communicatiestoornissen.
  • Misbruik.
  • Relatiebreuk of echtscheiding.

Gevolgen van emotionele incest

Elke relatie waarin geen duidelijke grenzen zijn brengt het welzijn van de betrokkenen in gevaar, en de gezinsomgeving vormt daarop geen uitzondering. Laten we er een paar bekijken.

Emotioneel incest syndroom beïnvloedt het vermogen van kinderen om nee te zeggen

Dit gaat in tegen hun zelfrespect, want ze raken betrokken in wat ze als een valstrik ervaren. Vele malen zouden kinderen graag een bepaalde grens stellen, maar ze weten niet hoe ze dat moeten doen omdat degene die hulp vraagt een belangrijke figuur in hun leven is.

Ze voelen veel schuldgevoel en keren zich dan tegen zichzelf en zien hun eigen verlangens en behoeften over het hoofd. Zelfs als ze erin slagen zich te laten gelden, vat de ouder dat op als verraad en wijst erop, waardoor het schuldgevoel nog toeneemt.

Vader en zoon praten niet met elkaar
Als het kind niet aan de verwachtingen van de ouder voldoet, vat de ouder dat op als verraad en wijst erop, wat bij het kind een schuldgevoel teweegbrengt.

Moeilijkheden om de situatie te begrijpen en te bedwingen

Vaak beschikken kinderen niet over de nodige rijpheid en emotionele ontwikkeling, niet alleen om de situatie te bedwingen maar zelfs om ze te begrijpen.

Problemen bij de hechting met andere mensen

In de toekomst kan deze moeilijkheid ook leiden tot belemmeringen (Spaanse link) bij de hechting met andere mensen. Tegelijk hebben deze kinderen, als ze leren dat hun behoeften op de achtergrond raken, vaak de neiging zich zelfgenoegzaam te gedragen. Soms zijn ze zo losgekoppeld van hun eigen verlangens dat ze niet in staat zijn beslissingen te nemen of voor zichzelf te denken. Dit gebeurt omdat ze altijd voor een ander geleefd hebben, dus hun rol is om hun ouder gelukkig te maken.

Het emotioneel incest syndroom: een waterval effect

Tot slot moeten we, behalve ons te concentreren op een bepaalde relatie, ook vermijden in een reductionistisch perspectief te vervallen. Behalve voor de direct betrokken personen is dit soort relatie ook schadelijk voor het hele gezin.

Bijvoorbeeld, als in deze voorkeursband één kind meer aandacht krijgt dan de rest van zijn broers en zussen, zal dit conflicten tussen hen opwekken. Als gevolg zal de situatie aanleiding geven tot een hele reeks emoties en gevoelens, die onder andere jaloezie, vijandigheid, of gekrenkt gevoel van eigenwaarde kunnen zijn bij degene die die aandacht niet krijgt.

Daarom worden het ‘koppel-subsysteem’, het ‘broederlijke subsysteem’ en het ‘ouder-kind systeem’ aangetast. Met andere woorden, er is een waterval-effect dat alle relaties verandert en doordringt.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Momene, J., & Estevez, A. (2018). Los estilos de crianza parentales como predictores del apego adulto, de la dependencia emocional y del abuso psicológico en las relaciones de pareja adultas. Behavioral Psychology/Psicología Conductual26(2), 359-378.
  • Ramírez González, M. (2015). Maltrato emocional dentro del ámbito familiar y su relación en la autoestima de los niños.
  • Mertens, Y. L., Racioppi, A., Sheinbaum, T., Kwapil, T., & Barrantes-Vidal, N. (2021). Disociación y apego inseguro como mediadores de la relación entre abuso emocional infantil y rasgos paranoides en población no clínica. European Journal of Psychotraumatology12(1), 1888539.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.