Wat te doen als je kind geen verantwoordelijkheden wil?
Veel ouders klagen dat hun kinderen lui zijn, dat ze niet meewerken met het huishouden, en dat ze soms zelfs hun schoolverplichtingen niet nakomen. Dit soort houdingen zijn zorgelijk. De kindertijd is namelijk een fase van voorbereiding op het volwassen leven. Als je kind nu al geen verantwoordelijkheden wil, zal het ook niet weten hoe ze die moeten nemen als het zover is.
Wat kunnen we daarom doen om deze situatie te keren? We vertellen je erover in de volgende paragrafen.
Verantwoordelijkheid heeft te maken met opvoeden
Het is nodig dat we benadrukken dat verantwoordelijkheid een fundamentele waarde is om in de maatschappij te leven en dat die vanaf de eerste levensjaren moet worden bijgebracht.
Het is waar dat er kinderen zijn die van nature meer georganiseerd en ordelijk zijn dan andere. Maar permissief ouderschap is vaak de basis (Spaanse link) waarop de onverantwoordelijkheid van minderjarigen zich ontwikkelt.
Als je altijd de taken voor je kind gedaan hebt, kun je niet verwachten dat het van de ene op de andere dag dingen uit zichzelf zal gaan doen zonder zich te verzetten. Waar? Toch is het nooit te laat om veranderingen aan te brengen. We gaan je dus leren hoe je dat voor elkaar kunt krijgen.
Hoe te handelen als je kind geen verantwoordelijkheden wil?
De maatregelen die je moet nemen hangen af van de leeftijd van je kind en zijn mate van rijpheid. Bijvoorbeeld, bij kleintjes moet je meer toezicht houden en kiezen voor leuke en speelse acties. Tegelijk moet je bij oudere kinderen verwijzen naar persoonlijke verantwoordelijkheid.
Hieronder delen we enkele suggesties die je goed van pas kunnen komen. Let op!
1. Vertel ze duidelijk wat je van hen verwacht
Kinderen moeten weten wat er van hen verwacht wordt om deze doelen te bereiken. Zinnen als “je doet nooit iets” of “je moet beginnen mee te helpen” zijn dubbelzinnige instructies.
Stel in plaats daarvan duidelijk een lijst op van zaken die ieder van jullie voor zijn rekening moet nemen. Dit kan gaan over verzorging, huiswerk maken, het huis schoonmaken, of maaltijden klaarmaken. Bedenk dat alles afhangt van de leeftijd en de mate van rijpheid van elke minderjarige.
2. Betrek ze bij de besluitvorming
Alle mensen zijn veel meer bereid tot samenwerking als we met respect behandeld worden en in het team opgenomen worden.
In die zin kun je, in plaats van je kinderen bevelen te geven en hen eenzijdig verantwoordelijkheden toe te wijzen, als gezin samenkomen en afspreken wie elke taak op zich zal nemen. Zo kan elk lid ook kiezen wat hij het leukst vindt of wat hij het beste kan.
Door deel te nemen aan beslissingen in het huishouden, zullen je kleintjes minder weerstand hebben tegen het vervullen van hun verantwoordelijkheden.
3. Gebruik positieve bekrachtiging, maar koop ze niet om als ze geen verantwoordelijkheden willen
Het bekrachtigen van het juiste gedrag van kinderen is altijd heilzaam. Dit geldt ook als het om volwassenen gaat. Maar pas op, dit is iets heel anders dan omkopen.
Als je kinderen jong zijn, kunnen ze een sticker krijgen voor elke voltooide taak om zichzelf te motiveren. Zijn ze ouder, dan geeft alleen al het horen van je waardering hen een gevoel van bevestiging en trots.
De versterkingen zijn divers, maar vermijd dat je ze betaalt voor klusjes of dat je ze materiële geschenken belooft in ruil voor het vervullen van hun verplichtingen. Dit vermindert namelijk de intrinsieke motivatie (Engelse link) van het werk. Het maakt dat ze afhankelijk worden van de beloning.
4. Help ze bepaalde gewoonten aan te nemen
Door thuis gewoonten vast te stellen kan gedaan worden wat gedaan moet worden, zonder dat je je kinderen achterna hoeft te zitten om ze aan hun taken te herinneren.
Als minderjarigen internaliseren dat ze op dinsdag het vuilnis buiten moeten zetten en ‘s avonds de afwas moeten doen, of dat ze na het eten van een tussendoortje hun huiswerk moeten maken, zullen ze deze activiteiten als deel van hun routine opnemen. Dit is veel efficiënter dan wachten tot samenwerkingen spontaan en zonder vaste volgorde gebeuren.
5. Laat ze de gevolgen van hun daden ervaren als ze geen verantwoordelijkheden willen
Verantwoordelijkheid is geen waarde die ouders grillig willen opleggen. Het is een fundamenteel deel van het leven. Daarom kunnen kinderen die het beste verwerven in een echte omgeving.
Vermijd dingen voor je kinderen te doen die ze zelf zouden moeten doen. Als ze bijvoorbeeld hun kamer niet opruimen of schoonmaken, zullen ze in een chaotische en onprettige omgeving leven. Wanneer ze hun huiswerk niet maken, zullen ze slechte cijfers halen en in de klas ter verantwoording worden geroepen.
Als je tegenover hun passiviteit zelf hun kamer opruimt of hun huiswerk voor hen maakt, voorkom je dat ze het ongemak van zulke opvoedkundige gevolgen ondervinden. Er zal dus niets veranderen.
6. Leer ze dat rechten gepaard gaan met plichten (en dat voorrechten verdiend worden)
Herinner je kinderen er tenslotte aan dat rechten altijd gepaard gaan met plichten. Dat wil zeggen: alleen al het feit dat ze in een huis wonen en deel uitmaken van een gezin betekent dat alle leden moeten meewerken aan de goede werking ervan.
Zoals volwassenen hun werk hebben, hebben ook minderjarigen de verplichting om te studeren en zich voor het leven te vormen. En ze moeten zich aan hun verantwoordelijkheden houden.
Tegelijk moeten ze, buiten de basiszaken, ook dingen voor zichzelf verdienen. Om bijvoorbeeld toegang te krijgen tot een nieuwe spelcomputer zullen ze geld moeten sparen, en als ze meer uren met hun vrienden uit willen, zullen ze eerst verantwoordelijkheid en volwassenheid moeten tonen.
Als je kind geen verantwoordelijkheden wil, handel dan snel!
Als je een toegeeflijke moeder bent, heb je misschien niet genoeg belang gehecht aan het feit dat je kind zijn verantwoordelijkheden niet op zich wil nemen. Dit is echter een belangrijke rode vlag dat je ze niet goed voorbereidt op het leven.
Autonomie aanmoedigen en daadkrachtige en autonome mensen opvoeden is een van de pijlers van opvoeding thuis. Zet je daarom vandaag nog in om verandering te brengen.
Je kind zal zich er in het begin waarschijnlijk tegen verzetten, vooral als het vele jaren geen verantwoordelijkheid heeft hoeven dragen. Maar houd in gedachten dat dit op de lange duur het beste geschenk zal zijn. Je bespaart ze namelijk veel leed in hun verdere leven.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Ryan, R., & Deci, E. L. (2000). La Teoría de la Autodeterminación y la Facilitación de la Motivación Intrínseca, el Desarrollo Social, y el Bienestar. American Psychologist, 55(1), 68-78.
- Llerena González, P. M. (2016). El estilo de la crianza permisiva y la realización de las tareas escolares de los niños y niñas de 4 a 5 años de edad de la Unidad Educativa Bilingüe CEBI del cantón Ambato provincia de Tungurahua (Bachelor’s thesis, Universidad Tècnica de Ambato. Facultad de Ciencias Humanas y de la Educaciòn. Carrera de Parvularia).