Hoe leer je studenten samenvattingen te schrijven?
Bij het schrijven van een samenvatting moeten we ons concentreren op de essentie – de belangrijkste informatie – en alle irrelevante gegevens wegdoen. Het beheersen van deze strategie van het begrijpen en produceren van samenvattingen is daarom van fundamenteel belang voor elke student. Om deze reden hebben we dit artikel opgesteld om studenten te helpen samenvattingen te leren schrijven.
Allereerst willen we erop wijzen dat dit een zeer complexe vaardigheid is (Engelse link) die je met tijd en oefening verwerft. Daarom is het raadzaam dat leerlingen vanaf de eerste jaren van het basisonderwijs samenvattingen gaan schrijven.
Waaruit bestaat het schrijven van samenvattingen?
Voordat we kinderen leren een goede samenvatting te schrijven, moeten we duidelijk zijn over wat een samenvatting is. Volgens José Antonio Moreiro González kan samenvatten worden gedefinieerd als:
“Een actie die wordt uitgevoerd op de inhoud van een document of tekst om de overvloed aan informatie die erin staat te verminderen en om die delen van de inhoud te benadrukken die het belangrijkst zijn. Hierna wordt de oorspronkelijke boodschap getransformeerd en wordt het een nieuw document dat we kennen als een samenvatting. Een autonome tekst, kort en grammaticaal compleet, die de inhoud van de oorspronkelijke tekst overbrengt.”
Simpel gezegd, samenvatten bestaat uit het selecteren van de belangrijkste informatie uit een tekst en deze vervolgens in eigen woorden in een kortere vorm opschrijven. Op deze manier kunnen we de inhoud die moet worden bestudeerd namelijk wijzigen en synthetiseren. We relateren en vertegenwoordigen de hoofd- en secundaire ideeën van de tekst om het gemakkelijker te maken om te assimileren en te onthouden.
Welke cognitieve handelingen zijn hier bij betrokken?
Volgens Teodoro Álvarez Angulo, hoogleraar Didactiek van Taal en Literatuur aan de Complutense Universiteit van Madrid, is het maken van een samenvatting een complex proces. Het omvat verschillende cognitieve handelingen, zoals:
- Allereerst de tekst begrijpen.
- Reflecteren op de inhoud.
- De informatie verwerken en weten hoe alle ideeën te onderscheiden, selecteren, organiseren en hiërarchieën vormen met behulp van de ideeën in de tekst.
- Herformuleren en herschrijven van de relevante delen van de tekst.
- Een nieuwe tekst maken.
- De regels volgen van tekstualiteit (coherentie, cohesie, adequaatheid en correctie).
Hoe kunnen we studenten leren samenvattingen te schrijven?
Om studenten te leren goede samenvattingen te schrijven, moeten we ze eerst de instructie geven om de tekst snel te lezen. Daarna zullen ze een grondige lezing doen, door de tekst aandachtig te lezen en zich te concentreren op het proberen begrijpen van iedere alinea.
Daarna moeten ze de techniek van het onderstrepen en het identificeren van de belangrijkste ideeën toepassen. Ze moeten de belangrijkste informatie en aanvullende informatie in elke paragraaf ontdekken. Als ze dat hebben gedaan, moeten ze een sleutelwoord of korte zin in de kantlijn van elke alinea schrijven. Deze definieert de belangrijkste ideeën die ze hebben onderstreept.
Nadat al deze voorgaande stappen zijn voltooid, moeten ze beginnen met het schrijven van de samenvatting. Om dit te doen, moeten ze rekening houden met alle zinnen en ideeën die ze hebben onderstreept. Ze moeten altijd hun eigen woorden of eenvoudigere woorden gebruiken om de tekst in te korten en kopiëren of parafraseren altijd vermijden.
Een goede samenvatting
Vertel de leerling dat een goede samenvatting de volgende kenmerken moet hebben:
- Het moet alle belangrijke ideeën bevatten.
- Ze moeten de belangrijkste ideeën uit de tekst met elkaar verbinden, gebruikmakend van zinnen die logisch zijn.
- De samenvatting moet korte, directe zinnen bevatten.
- Het moet objectief zijn en ze mogen hun mening over het onderwerp niet bevatten.
- Ze moeten het schrijven door de algemene ideeën te nemen en het specifiek te maken.
- Het mag geen koppeltekentjes of asterisken bevatten.
Kortom, maak de leerlingen duidelijk dat samenvattingen niet bestaan uit overgenomen kleine stukjes tekst. Ze moeten namelijk de essentie van de tekst in hun eigen woorden schrijven. Ze moeten de hoofdgedachten nemen en de tekst reconstrueren in zo min mogelijk woorden en op een duidelijke en begrijpelijke manier.