6 Sleutels om een kind met ADHD te helpen zijn impulsen te beheersen

Om een kind met ADHD te helpen zijn of haar impulsen te beheersen, moeten we hem/haar leren kalmeren en aanmoedigen na te denken. Ontdek hoe je dit kunt doen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz Martín.

Laatste update: 22 december, 2022

Impulsiviteit is een van de belangrijkste symptomen waar kinderen met aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) mee te maken hebben. Dit leidt ertoe dat ze problemen hebben op verschillende gebieden van hun leven, of het nu school, op sociaal vlak, gezin, of werk is. Dit is echter geen gedrag dat kinderen opzettelijk uitvoeren. Eerder ontstaat het als gevolg van een storing in een hersengebied. Toch is het met enkele nuttige sleutels mogelijk een kind met ADHD te helpen zijn impulsen te beheersen.

Het werk van de ouders is fundamenteel, zowel als gids en als steun voor het kind in zijn leerproces. Met geduld en doorzettingsvermogen kunnen ze tips en houdingen aanleren en doorgeven om kinderen te helpen kalm te blijven en de zelfbeheersing te bereiken die zo moeilijk voor ze is. Als je kind in deze situatie verkeert, nodigen we je uit verder te lezen om te leren hoe je hem kunt helpen.

Waarom moet een kind met ADHD zijn impulsen leren beheersen?

Allereerst is het belangrijk te verduidelijken wat we bedoelen als we het over ADHD hebben. Het is belangrijk op te merken dat het een neuro-ontwikkelingsstoornis is, die in de kindertijd begint en gekenmerkt wordt door een triade van typische verschijnselen (Engelse link):

1. Aandachtstekort
2. Hyperactiviteit
3. Impulsiviteit

Hoewel elk kind anders is, zijn deze laatste twee symptomen meestal meer aanwezig bij jongens en lijken ze voort te komen uit hetzelfde probleem: moeite met het remmen van gedrag.

Deze kinderen hebben dus problemen met het reguleren van hun activering (die hen vaak overweldigt), het beheersen van zichzelf, en het beheersen van hun impulsen. Enkele van de meest voorkomende uitingen van deze impulsiviteit zijn de volgende:

• Neiging tot onderbreken en onvermogen om beurten te nemen.
• Moeite met het verdragen van frustratie en het uitstellen van voldoening. Onvermogen om hun gedrag te reguleren op basis van beloningen op lange termijn.
• Een gebrek aan reflexiviteit en vooruitzien van consequenties. Ze vinden het moeilijk om situaties van tevoren te analyseren.
• Problemen met het aandacht schenken aan lange zinnen of samengestelde instructies, omdat ze alleen de eerste bevelen opvolgen.
• Een neiging om risico’s te nemen en roekeloos te zijn.
• Ze zeggen of doen wat er in hen opkomt, ook al is het verkeerd of ongelukkig.

Hoe help je een kind met ADHD zijn impulsen te beheersen?

Als de bovenstaande beschrijvingen passen bij de werkelijkheid van je kind, stellen we een paar richtlijnen voor die je kunt volgen om hem/haar te helpen zelfbeheersing te bereiken.

1. Stel duidelijke, concrete regels op

Geef je kind concrete regels en instructies die voor hem/haar gemakkelijk te begrijpen zijn en die duidelijk beschrijven wat er in elke situatie van hem/haar verwacht wordt.

Probeer korte, bondige zinnen te gebruiken zonder dubbele betekenissen. Vermijd ook te veel uitspraken tegelijk te doen. Zo kun je er zeker van zijn dat je kind het verzoek hoort en begrijpt. Je kunt je kind echter vragen de regel aan je te herhalen om hem te benadrukken.

Benoem de richtlijnen zoveel mogelijk in positieve bewoordingen. Bijvoorbeeld, “raap je speelgoed op” is te verkiezen boven “laat niet alles rondslingeren”. Stel ook duidelijke consequenties vast die zullen optreden als de regels overtreden worden. Je kind moet die consequenties van tevoren kennen. Je moet er vervolgens op toezien dat ze worden gehandhaafd wanneer dat nodig is. Bedenk dat consequent handelen van cruciaal belang is.

2. Leer de gewoonte van weloverwogen reflectie aan

Kinderen met ADHD hebben grote moeite om na te denken voor ze spreken of handelen. Ze
hebben ook moeite om de gevolgen van hun daden waar te nemen. Daarom is het belangrijk ze in deze vaardigheid te helpen en te trainen. Neem daartoe telkens als je kind de controle verloren heeft de tijd om met hem of haar te gaan zitten en te praten over wat er gebeurd is als hij of zij weer rustig is.

Vraag hem of haar na te denken, te analyseren en je te vertellen wat hij of zij voelde, waarom hij of zij deed wat hij of zij deed en wat de gevolgen van zijn of haar handelen waren. Moedig ze tot slot aan na te denken over andere manieren waarop ze hadden kunnen handelen en hoe ze het de volgende keer beter kunnen doen.

Dit proces is tijdrovender dan boos op ze te worden of ze te vertellen hoe ze zich moeten gedragen. Maar door hen erbij te betrekken, door hen aan te moedigen zelf tot deze conclusies te komen, is de kans groter dat ze die zullen internaliseren en in toekomstige situaties toepassen.

3. Oefen met rollenspel

Tegelijkertijd kan het ook positief zijn om situaties te analyseren voordat ze gebeuren. Deze voorafgaande reflectie zal het kind in staat stellen een idee te krijgen van wat er gaat gebeuren en hoe te handelen.

Praat dus vóór een gebeurtenis (bijvoorbeeld naar een verjaardagsfeestje gaan) over wat daar zal gebeuren en welke situaties zich daar kunnen voordoen. Dit zal hen helpen te anticiperen op sommige zaken die hen van streek kunnen maken of waardoor ze de controle kunnen verliezen, en strategieën te vinden om deze afloop te vermijden.

Bovendien kun je thuis verschillende alledaagse situaties oefenen en de manieren waarop ze in elk ervan moeten handelen. Poppen zijn een goede optie om zo’n repetitie uit te beelden, maar je kunt ook rollenspelen doen.

4. Geef thuis relevantie aan emotionele opvoeding

Impulsiviteit is een onvermogen om interne activering te reguleren en daarom moet het kind leren zich tot zijn emoties te verhouden, ze waar te nemen, te begrijpen en te beheersen.
Een heel nuttig hulpmiddel om tot zelfregulatie te komen is in dit verband de emotiethermometer. Dit fantasie-element stelt het kind in staat de mate van intensiteit van de emotie die het voelt te meten en te beslissen hoe het in elk geval moet handelen. Als de emotie bijvoorbeeld geel bereikt, moeten ze nadenken over de beste optie voor ze handelen, en als ze rood bereikt, moeten ze onmiddellijk stoppen en kalmeren.

5. Kies voor ontspanningstechnieken om impulsen te beheersen

Ontspanningstechnieken zijn een uitstekend hulpmiddel om een kind met ADHD te helpen zijn impulsen te beheersen. Er zijn aan de kindertijd aangepaste variaties die eenvoudig en leuk zijn. Het kind kan ze gebruiken telkens als het voelt dat zijn impulsen de overhand krijgen. Bovendien zul je, als je ze regelmatig oefent, merken dat ze elke dag veel rustiger zijn en dat ze de momenten waarop emoties in hevigheid toenemen gemakkelijker kunnen waarnemen.

6. Houd toezicht en versterk je kind om het te helpen zijn impulsen onder controle te houden

Naast al het bovenstaande is het heel belangrijk dat ouders het gedrag van hun kind in de gaten kunnen houden. Geef bij elke gelegenheid feedback en begeleiding. Tot ze leren zich autonoom te beheersen, zullen ze aan de regels herinnerd moeten worden en aangespoord om na te denken of te kalmeren.

Geduldig zijn en volhouden is essentieel. Vergeet tot slot niet elke prestatie en vooruitgang die je kind boekt te bekrachtigen. Bedenk dat deze kleintjes het moeilijk hebben zich op de lange termijn te concentreren. Zoek dus subdoelen die ze kunnen halen en waarvoor ze aanmoediging en lof kunnen krijgen voor ze het uiteindelijke gedrag onder de knie krijgen. Met jouw hulp zullen ze in staat zijn zich de juiste hulpmiddelen eigen te maken en hun impulsen veel beter te hanteren.