Hoe oudervervreemding vast te stellen?

Kinderen betrekken in echtelijke conflicten is een wrede manier om de andere echtgenoot te kwetsen. Het is ook een achterbakse manier om onze kinderen te mishandelen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Mara Amor López.

Laatste update: 19 oktober, 2022

Als ouders uit elkaar gaan, is het belangrijk het bestaan van oudervervreemding vast te stellen. Dit probleem ontstaat namelijk vaak na conflictueuze scheidingen en kan verklaren waarom kinderen een van hun ouders afwijzen.

Dit syndroom ontstaat niet van de ene dag op de andere door echtscheiding, maar wanneer een van de twee echtgenoten de kinderen bij het geschil betrekt. Bijvoorbeeld door kwaad te spreken over de ander of rechtstreeks, door beledigingen en diskwalificaties.

Op deze manier aanvaarden de kinderen deze overtuigingen als de hunne en ontkennen ze invloeden van buitenaf op hun opvatting over hun ouder. Als gevolg daarvan verwerpen ze de mogelijkheid om tijd door te brengen met hun ‘vervreemde’ ouder.

Hier vertellen we je er alles over, zodat je deze situatie tijdig kunt opmerken.

Wat is oudervervreemding?

Het oudervervreemdingsyndroom is een term die in 1985 door de psychiater Richard Gardner bedacht werd en verwijst naar de afwijzing die een kind voelt tegenover een van zijn ouders als gevolg van de manipulatie die door de andere ouder wordt uitgeoefend. Het doel van deze actie is de gedachten en overtuigingen van kinderen te beïnvloeden, om zo het beeld te beschadigen van de echtgenoot met wie ze in conflict zijn.

We mogen niet vergeten dat de hersenen van een kind als een blanco vel papier zijn en sommige volwassenen gebruiken dat in hun voordeel om ongerechtvaardigde haat jegens de andere ouder te zaaien. In deze gevallen is degene die echt schade ondervindt dus het kind (Spaanse link), zowel psychisch als lichamelijk.

Conflicten tussen echtparen zijn alleen de verantwoordelijkheid van het echtpaar, niet van de kinderen. Voor hen zijn beiden hun ouders, en niemand mag het beeld van een van beiden schaden.

Op dit punt is het belangrijk onderscheid te maken tussen aliënatie en oudervervreemding.

Aliënatie is een scheiding, door afstand of door verlies, die realistisch is en in overeenstemming met de omstandigheden. Vervreemding daarentegen is de scheiding van kinderen van de ene ouder, teweeggebracht door de opzettelijke houdingen en gedragingen van de andere ouder.

Hoe oudervervreemding vast te stellen

1. Het bestaan van een positieve relatie tussen het kind en de verstoten ouder voorafgaand aan het huwelijksconflict

Deze factor voorkomt dat afwezige vaders zich als slachtoffer van oudervervreemding tonen. Daartoe moet aangetoond worden dat de ouder in kwestie, voordat de verstoting begon, een liefdevolle en hechte band met zijn kind onderhield.

2. De afwezigheid van misbruiksituaties door de verstoten ouder

Als er geen geschiedenis is van misbruik of slecht ouderschap van het kind door de verstoten ouder, kunnen we oudervervreemding overwegen.

Het is ook belangrijk om, om therapeutische en juridische redenen, duidelijk te maken dat het kind blootgesteld werd aan negatief gedrag en negatieve houdingen van de vervreemdende ouder.

3. Het aanhouden van vervreemdend gedrag door de ontvangende ouder

De ontvangende ouder probeert de overtuigingen en percepties van zijn kind over de andere ouder te conditioneren, ongeacht de werkelijke ervaringen van het kind met hen.

Baker identificeerde enkele van de negatieve gedragingen die het vaakst gebruikt worden om van de afgewezen ouder te vervreemden, namelijk:

• Het beperken van contact en het bemoeilijken van bezoek met de andere ouder.
• De andere ouder bekritiseren in het bijzijn van de kinderen.
• Het kind vertellen dat je niet van hen houdt omdat je liefde toont aan de vervreemde ouder.
• Foto’s verscheuren waarop de andere echtgenoot te zien is.
• Het kind vertellen dat de andere ouder niet van hen houdt.
• Het kind dwingen tussen ouders te kiezen.
• Een denigrerende naam gebruiken om naar de andere ouder te verwijzen.
• Het kind vragen de andere volwassene te bespioneren.
• Een fantasie bij het kind creëren dat de andere ouder gevaarlijk is.
• Met het kind praten over onaangenaam gedrag van de andere ouder.
• Het kind dwingen hem of haar af te wijzen.
• Het kind vertellen dat het zijn stiefouder ‘papa’ of ‘mama’ moet noemen.
• De andere ouder ontkennen in de documenten van het kind (medische, academische, en andere informatie).

Gekwetste volwassenen kunnen berichten, e-mails of andere documenten bewaren waarin verklaard wordt dat ze slachtoffer zijn van oudervervreemdingdoor hun ex-partner en die in de rechtszaal presenteren als bewijsmateriaal om die informatie te staven.

4. Het bestaan van vervreemdende en afwijzende gedragingen en houdingen van het kind tegenover de gedupeerde ouder

Kinderen die lijden aan ouderlijke vervreemding vertonen heel andere gedragingen en houdingen dan kinderen die echt van een ouder vervreemd zijn. Enkele van deze gedragingen zijn de volgende:

• Beledigen van de beoogde ouder.
• Gebruik van zinnen of woorden die rechtstreeks aan de bevoordeelde ouder ontleend zijn.
• Afwezigheid van berouw over de schadelijke behandeling van de andere ouder.
• Gebruik van absurde en ongefundeerde redenen om de ouder af te wijzen.
• Bepaling van de rol van de ouders als ‘goed’ en ‘slecht’.
• Ontkenning betreffende invloeden van buitenaf om van een ouder te vervreemden.

Het vaststellen van oudervervreemding

Bij conflicten van paren met kinderen is het belangrijk de aanwezigheid van oudervervreemding vast te stellen. Dit komt omdat kinderen degenen zijn die in deze situatie het meest geschaad worden en we boven alles voor hen moeten zorgen.

In dit artikel hebben we het een beetje gehad over dit syndroom en hoe je het op tijd kunt herkennen. Ook is het van cruciaal belang te weten of dat kind afwijzing voelt omdat het slachtoffer van misbruik is geweest of omdat de ouder nooit aanwezig is geweest. Dit zal namelijk helpen om de grenzen te trekken tussen de verschillende zaken die het welzijn van het kind beïnvloeden.