Als een moeder slachtoffer van mishandeling is, beïnvloedt dat haar kinderen?

Als een moeder het slachtoffer is van mishandeling, heeft dit tot gevolg dat haar kinderen lijden en dat dit ernstige gevolgen kan hebben in het heden en in de toekomst.

Als we het hebben over seksegeweld in huis, beperkt de aanpak zich vaak tot de vrouwen die er het slachtoffer van zijn. De gevolgen ervan strekken zich echter uit tot alle leden van het gezin. In het geval van kinderen is de situatie delicater. Want zien dat hun moeder het slachtoffer van mishandeling is heeft ernstige gevolgen omdat ook zij in geweld leven.

Als een moeder het slachtoffer is van mishandeling: gevolgen voor kinderen

Blootgesteld worden aan en er getuige van zijn dat hun moeder mishandeld wordt, is een van de meest stressvolle en pijnlijke situaties die kinderen kunnen meemaken. Bovendien kan dit lichamelijke, gedragsmatige en psychologische gevolgen (Spaanse link) hebben.

Enkele van de meest voorkomende symptomen bij kinderen die we in deze situatie waarnemen zijn de volgende:

• Moeilijkheden bij het inslapen, nachtmerries en nachtelijk ontwaken.
• Somatische stoornissen, zoals allergieën, maagklachten, of hoofdpijn.
• Eetveranderingen, zoals verlies van eetlust.
• Gedragsstoornissen, zoals verlies van controle over de darmen en de blaas of op de vingers zuigen.
• Het ervaren van angst of vrees bij het ontmoeten van de misbruiker of een andere vreemdeling. Gevoelens van woede, schuld of schaamte kunnen ook voorkomen.
• Moeilijkheden met academische prestaties. Vaak is er hyperactiviteit en verlies van concentratie.
• Verlies van sociale vaardigheden. Ze ervaren ook relatieproblemen, zowel in het heden als in hun volwassen relaties. Tijdens hun kindertijd kunnen ze bijvoorbeeld gedragsproblemen krijgen, zoals agressiviteit, impulsiviteit, confrontaties met hun leeftijdgenoten, of wreedheid tegen dieren, onder andere. Omdat ze in een vijandige en giftige omgeving opgroeien, leren ze dat dit de norm is. Ze kunnen in latere relaties zowel slachtoffer van misbruik worden als toekomstige mishandelaars worden.
• Een laag gevoel van eigenwaarde, door gevoelens van hulpeloosheid en gebrek aan bescherming.
• Crimineel gedrag of gedragingen die met drugsmisbruik te maken hebben.

Veranderingen in hun relatie met hun ouders

Een speciaal hoofdstuk verdient gewijd te worden aan de manier waarop geweld de relatie beïnvloedt die het kind met zijn ouders heeft. Kinderen gaan door een wervelwind van emoties omdat ze niet begrijpen wat er aan de hand is.

Zo blijven ze na verloop van tijd achter met de ambivalentie van het hebben van negatieve gevoelens. Zowel tegenover hun vader omdat hij de moeder mishandelde als tegenover de moeder zelf, die niet in staat was het huis te verlaten en te voorkomen dat haar kinderen in een vijandige context zouden opgroeien.

Soms, als een moeder het slachtoffer van mishandeling is, kunnen haar kinderen haar niet in dat licht zien. Ze zien haar ook als verantwoordelijk voor het feit dat ze niet op de situatie gereageerd heeft, waardoor ze in schuld gewikkeld blijven en de relatie die ze met haar hebben verstoren.

Zo wordt de band met beide ouders uitgehold en doorloopt ze al die emotionele ups en downs die de geestelijke gezondheid van kinderen in het gedrang brengen.

Factoren die de gevolgen van geweld bepalen

We weten nu dat, als de moeder het slachtoffer is van mishandeling, de gevolgen ook de kinderen bereiken die getuige zijn. De gevolgen zullen echter verzwakken of complexer zijn, afhankelijk van bepaalde factoren. Daartoe behoren:

• De leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het kind.
• De duur van de tijd dat het kind aan geweld is blootgesteld.
• En ook de gezinscontext.

Soms kan het heel nuttig zijn dat andere familieleden steun en begeleiding bieden.

Behalve het geweld zelf is het perverse aspect van deze vicieuze cirkel dat kinderen een verwarrende en dubbelzinnige boodschap krijgen: geweld tegen iemand van wie ze houden komt van iemand van wie ze ook houden.

Geconfronteerd met deze situatie weten kinderen niet hoe ze met geweld moeten omgaan. Bovendien voelen kinderen, als ze tussen de 4 en 5 jaar oud zijn, zich vaak schuldig en geloven ze dat zij de oorzaak zijn van ‘die slechte dingen die thuis gebeuren’. Daarom is vroeg ingrijpen de sleutel.

Slachtoffer van mishandeling: werken aan trauma

Het is duidelijk dat het meemaken dat een moeder mishandeld wordt geen ideale conditie is om op te voeden en zeker nawerkingen zal achterlaten. Maar dit mag deze kinderen, die later volwassen worden, niet ontmoedigen om nieuwe manieren te zoeken en te leren om met elkaar om te gaan.

Het zal heel belangrijk zijn om te werken aan wat de kleintjes geloven over geweld. Want het begon al op jonge leeftijd deel uit te maken van het leven. Omdat ouders onze rolmodellen zijn en we gevormd worden in het licht van wat we van hen zien en horen, kan dit leiden tot het ontstaan van vervormde mentale modellen. Tegelijk moet er ook gewerkt worden aan trauma en de gevolgen van posttraumatische stress.