Strabismus bij baby's: symptomen, oorzaken en behandeling

Jonge baby's kunnen van tijd tot tijd afwijkingen in de ogen vertonen. Maar wat gebeurt er als dit in de loop van de tijd blijft bestaan? Lees meer over strabismus bij baby's.

Geschreven en geverifieerd door de kinderarts Marcela Alejandra Caffulli.

Laatste update: 22 december, 2022

Strabismus bij baby’s is een stoornis in de uitlijning van de ogen, die het binoculaire zien (met beide ogen) waaraan we gewend zijn belemmert. Het kan zich openbaren vanaf het moment dat baby’s nog heel jong zijn. Het is belangrijk ervan op de hoogte te zijn.

Deze afwijking komt vrij veel voor in de kindertijd en volgens schattingen lijden 4 op de 100 kinderen onder de 6 jaar (Spaanse link) eraan. Het moet echter tijdig ontdekt en gecorrigeerd worden. Eén van de gevolgen is namelijk het verlies van het gezichtsvermogen in het aangetaste oog.

Kom meer te weten over wat deze aandoening inhoudt en hoe je je baby kunt helpen.

Wat is strabismus?

De term strabismus betekent ‘schuine blik’ en verwijst naar de afwijking van de normale as van het oog.

Omdat we met twee oogbollen geboren worden, is de uitlijning ervan van essentieel belang om de hersenen de juiste informatie te geven. Het doel is dat beide ogen elkaar in deze taak aanvullen en je een breder en dieper gezichtsveld geven.

Als een of beide ogen verkeerd uitgelijnd zijn, ontvangen de hersenen verwarrende en vaak overlappende informatie. Een van de strategieën om deze dubbele prikkel te vermijden is daarom de aankomst van informatie van een van beide ogen te annuleren. Dit verschijnsel staat bekend als amblyopie en is het aanzienlijke (en soms onomkeerbare) verlies van gezichtsvermogen.

Helaas ondergaat tussen 2 en 5% van de kinderen met strabismus (Spaanse link) deze afloop, zodat het vroegtijdig opsporen en behandelen van deze aandoening van essentieel belang is.

Soorten strabismus bij baby’s

Er zijn verschillende klassen van strabismus. Om ze te definiëren, zijn er verschillende indelingen. Als we rekening houden met de richting van de afwijking van het aangedane oog, kunnen we de volgende soorten bepalen:

• Convergent scheelzien (of esotropie ): De afwijking van de oogbol is naar binnen gericht. Dat wil zeggen, het kind kijkt kijkt naar de neus.
• Divergent scheelzien (of exotropie ): In dit geval is de deviatie naar buiten van het gezicht, altijd horizontaal.
• Laterale afwijkingen: Hieronder vallen hypertropieën (omhoog kijken), hypotropieën (omlaag kijken) en gedissocieerde laterale deviatie.

Waarom treedt strabismus bij baby’s op?

Zoals bij de meeste ontwikkelingsstoornissen is de oorzaak multifactorieel. In elk geval is er een belangrijke genetische belasting die het ontstaan ervan bepaalt. Zozeer zelfs dat, als het bij een kind voorkomt, bijna de helft van hun verwanten een soortgelijke antecedent heeft.

Verschillende factoren bepalen de uitlijning van de ogen. Daaronder zijn de configuratie van het gezicht, het vermogen van de oogspieren om het oog naar het doel te plaatsen en de neurologische toestand van het kind.

Als de baby een genetische aandoening heeft, zoals een collageenziekte of een die te maken heeft met de ontwikkeling van de botten, kan het gezicht wat langgerekter zijn dan gewoonlijk. Daardoor kunnen sommige structuren verder van elkaar af liggen. In het geval van de ogen kan dit een valse schijn van strabismus veroorzaken, ook al is de as van beide ogen voldoende. Deze toestand staat bekend als pseudostrabismus (Engelse link).

Anderzijds kan elke ziekte waarbij de oogspieren betrokken zijn tot strabismus leiden. Een van de meest voorkomende oorzaken is spierverlamming van sommige hersenzenuwen en hersenverlamming.

Tot slot kan elke verwonding aan een oogstructuur deze toestand in de hand werken. Dit kan namelijk als compensatiemechanisme werken en niet als primair defect. Daarom kan strabismus bij jonge baby’s de manifestatie zijn van een aangeboren cataract (Spaanse link).

De diagnose van strabismus bij baby’s

De oogafwijking is vaak uitgesproken en kan met het blote oog gezien worden. Dit is iets gewoons en fysiologisch tijdens de eerste levensmaanden, als gevolg van de onrijpheid van de oogspieren. Als het echter na de zesde maand aanhoudt, moeten we alert zijn.

Klinische verschijnselen

Hieronder staan enkele tekenen of symptomen die met strabismus gepaard gaan:

• Dubbelzien of diplopie.
• Moeite om je ogen op een stimulus te fixeren.
• Visuele vermoeidheid.
• Hoofdpijn.
• Onaangepaste houding van nek of rug (om het schuin houden van het oog te compenseren).
• Spiercontracturen.

Oogheelkundige tests

In het consult met de kinderarts zal de beroepsbeoefenaar bepaalde tests uitvoeren om informatie te krijgen over de gezondheidstoestand en de ontwikkeling van de gezichtsorganen.

Vanaf de geboorte kunnen artsen een direct visueel onderzoek (Spaanse link) van het oog uitvoeren om gebreken in de oppervlakkige structuren op te sporen. Ook kunnen ze de Brückner of rode reflex uitvoeren en de informatie aanvullen met visuele evoked potentials.

Na 6 maanden lijkt de fysiologische strabismus te verdwijnen, en naast de rode reflex raden deskundigen aan het vermogen van het kind om zich op een voorwerp te fixeren te evalueren. Aanvankelijk kan dat een stuk speelgoed zijn of het gezicht van de onderzoeker zelf.

Vanaf een jaar kan het kind meewerken aan twee meer specifieke tests (Spaanse link), zoals de Hirschberg test en de Cover Test. Bij de eerste vraagt de deskundige het kind in het licht van de zaklamp te staren, die zich op enkele centimeters afstand bevindt. Valt het licht in beide ogen op de pupil, dan wordt de uitlijning als juist beschouwd.

De tweede test bestaat uit het beoordelen van elk oog afzonderlijk en is voorbehouden voor die gevallen waarin de Hirschberg test twijfel oproept. Daartoe moet de vakman één oog tegelijk bedekken en het vermogen van het onbedekte oog beoordelen. In de meeste gevallen voert een kinderoogarts deze test uit.

Behandeling van strabismus bij baby’s

Het doel van de behandeling van strabismus bij baby’s is samen te werken om het binoculaire gezichtsvermogen van het kind te herstellen en toekomstige problemen te voorkomen.

De hersenen van kinderen zijn zeer doorlaatbaar voor veranderingen, maar het duurt niet lang voordat dit voordeel verdwijnt. Daarom moeten vroegtijdige diagnose en behandeling een prioriteit zijn om amblyopie te voorkomen.

In eerste instantie proberen artsen optische correctie door het gebruik van lapjes of brilletjes die het zicht van één oog teniet doen. Het meest gebruikelijk is het gebruik van kleefpleisters (die het meest doeltreffend zijn). De keuze hangt echter af van de omstandigheden van elk kind.

De voorkeursstrategie (Spaanse link) voor het gebruik van de pleisters is totale, permanente (de hele dag) en afwisselende (sommige dagen aan de ene kant en andere aan de andere kant) occlusie. Als deze behandeling vóór de leeftijd van 4 jaar plaatsvindt, is de prognose meestal vrij goed.

Bij oudere kinderen of bij kinderen die niet op de instantie van occlusie hebben gereageerd of complexere ziekten hebben, is chirurgische behandeling meestal de beste optie.

Het belang van regelmatig bezoek aan de kinderoogarts

Onze ogen zijn een perfect venster op de wereld en we moeten ze vanaf de eerste dag goed verzorgen. Daarom is het heel belangrijk om routine consultaties bij de kinderarts uit te voeren, en ook de nodige oogheelkundige onderzoeken in het eerste levensjaar.

Het vroegtijdig opsporen van elke aandoening die het gezichtsvermogen van het kind aantast is de sleutel tot een betere prognose voor de toekomst. Praat met je arts als je twijfels hebt en voorkom verspilling van kostbare tijd.