Sociale vergelijkingen: hoe ze ons beïnvloeden
We vergelijken ons voortdurend met de mensen om ons heen. Dit zijn mensen uit ons sociale netwerk, beroemde personen of zelfs fictieve personages. De algemene mening lijkt te zijn dat sociale vergelijkingen vaak negatief zijn en zo veel mogelijk moeten worden vermeden.
Maar wat als we je vertellen dat sociale vergelijkingen deel uitmaken van ons karakter als mens?
Moeten we onszelf vergelijken met anderen?
Leon Festinger is de bedenker van de theorie van sociale vergelijkingen en cognitieve dissonantie. Hij stelt dat mensen hun eigen mening en capaciteiten moeten onderzoeken. Met andere woorden, mensen moeten weten dat ze consistent zijn en dat hun keuzes en gedachten waarde hebben.
Volgens psycholoog Joel Feliu begonnen mensen zichzelf te vergelijken met anderen om een gevoel van zekerheid te krijgen. Ze hadden geen andere manier om de validiteit van hun eigen mening en vaardigheden te bevestigen.
Zelfs als de zaken relatief duidelijk zijn, hebben we vaak de neiging om ons vertrouwen te stellen in de mening van anderen. Met andere woorden, we vertrouwen meer op de mening van een andere, dan op onze eigen mening om te weten wat we moeten doen, zeggen of denken.
Feliu wijst er echter op dat deze vergelijkingen niet willekeurig worden gemaakt. We gebruiken eerder mensen die we als vergelijkbaar met ons beschouwen. Daarom, als we eenmaal hebben vastgesteld dat er een overeenkomst is met een ander persoon, vertrouwen we meer op hen. Zo evalueren we onze meningen en capaciteiten.
Al deze reflectie leidt tot het concept van groepsuniformiteit. Het feit dat we betrouwbare meningen nodig hebben van degenen die naar onze mening op ons lijken, duidt op een verlangen naar groepsuniformiteit. Dat wil zeggen dat we meer op anderen willen lijken en anderen meer op ons willen lijken.
Cognitieve dissonantie
Maar wat gebeurt er als onze houding en meningen niet overeenkomen met die van mensen die we als onszelf beschouwen? Volgens Festinger treedt cognitieve dissonantie op wanneer sociale vergelijkingen tot verschillen leiden.
Deze dissonantie veroorzaakt psychische problemen en kan er toe leiden dat we veranderingen aanbrengen in onze beslissingen. Echter ook in onze meningen, attitudes en, uiteindelijk, ook in onze cognitieve systemen.
Sociale vergelijkingen: hoe schadelijk zijn ze?
Nu we weten dat sociale vergelijkingen deel uitmaken van de menselijke natuur, blijft er een belangrijke vraag over. Hoe beïnvloedt het ons als we onszelf vergelijken met anderen?
Onszelf vergelijken met anderen zal ons anders beïnvloeden, afhankelijk van de betekenis die we aan de vergelijking geven. De manier waarop we onze eigen situaties in verhouding tot die van andere mensen waarderen, kan ons zelfvertrouwen ernstig aantasten. Het kan een negatief effect hebben op ons gevoel van autonomie.
Aan de andere kant moeten we begrijpen dat we allemaal unieke levenssituaties hebben als gevolg van moeilijke ervaringen. Met andere woorden, we moeten onthouden dat de gebeurtenissen die leiden tot je huidige toestand en die van een ander persoon, heel anders zijn. Het maken van associaties tussen jouw leven en het leven van iemand anders, kan je gevoel van eigenwaarde aanzienlijk schaden.
Ondertussen moeten we het gezegde onthouden: “Beoordeel een boek niet op zijn omslag”. Houd er rekening mee dat schijn bedriegt. Arts, en tevens wellness-expert Susan Biali wijst op het belangrijke feit dat de ‘buitenkanten’ van anderen niet te vergelijken zijn met onze binnenkanten.
Met de opkomst van sociale netwerken is het heel gebruikelijk om ons leven met anderen te vergelijken, door bijvoorbeeld hun Facebook- of Instagram-profiel te bekijken. Dit ondanks het feit dat we alleen maar op de foto’s af kunnen gaan.
Sociale vergelijkingen als inspiratie
We zijn allemaal uniek en hebben onze eigen omstandigheden. Als we ons voortdurend met anderen vergelijken, zullen we bepaalde eisen aannemen die vreemd zijn aan onze eigen ervaring. Er is echter een gezonde manier om sociale vergelijkingen te gebruiken: als inspiratie.
Observeren hoe anderen vooruitgang boeken en hun dromen verwezenlijken terwijl jij nog veel werk te doen hebt, kan echt frustrerend zijn. Het kan ook veel stress veroorzaken. Wanneer je jezelf met anderen vergelijkt, verander je frustratie en jaloezie in motivatie. Zet ‘het niet hebben’ om in wat je wel hebt.
Dus, jezelf vergelijken met anderen moet altijd gericht zijn op zelfverbetering. Bekijk die mensen uit een ander perspectief. Zie ze als een model om je te helpen je doel te bereiken. Analyseer wat ze hebben gedaan om te krijgen wat ze nu hebben en motiveer je zelf door te zeggen: “Als zij het kunnen, kan ik het ook!”