Leer respect, niet gehoorzaamheid door angst

Er zijn veel manieren om een kind op te voeden. Elk gezin zal ongetwijfeld zijn principes en waarden hebben die ze aan hun kinderen willen overbrengen. Maar gehoorzaamheid op basis van onderwerping is noch gezond, noch pedagogisch.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog María Alejandra Castro Arbeláez.

Laatste update: 23 mei, 2021

Velen zullen misschien verrast zijn, maar gehoorzaamheid eisen leidt niet altijd tot de gelukkigste kinderen in de wereld. Gehoorzaamheid wordt bijna altijd bereikt door angst. Dus het beste wat we kunnen doen is onze kinderen vanaf zeer jonge leeftijd respect bij te brengen. Ze moeten leren dat wederkerigheid en empathie gebaseerd zijn op oprechte genegenheid.

Sommige moeders en vaders zijn het misschien niet eens met deze benadering. Bovendien zijn velen van ons opgevoed met de pijlers van die gedragspsychologie, waar iets slechts doen resulteerde in zware straffen en iets goeds doen in een belonging.

Prijzen en straffen zijn echter niet altijd effectief, vooral omdat in de wereld van volwassenen de samenleving ons niet altijd beloont met iets goeds alleen omdat we ‘goed zijn’. Ook kinderen mogen hun gedrag niet sturen op basis van simpele beloningen. 

Het is noodzakelijk dat ze voor zichzelf begrijpen dat de wortels van goed gedrag respect en waardigheid zijn, en dat ze dit spontaan beoefenen.

Gehoorzaamheid gebaseerd op angst en ongelukkigheid

Laten we beginnen met het verduidelijken van belangrijke concepten. Net zoals gehoorzaamheid dat is overgedragen door angst ongemak veroorzaakt bij kinderen, veroorzaakt toegeeflijkheid ook ongelukkigheid.

Met te veel beperkingen zullen kinderen alleen muren om hen heen zien. Met te veel toegeeflijkheid zullen ze geen grenzen zien in hun omgeving, en dus niet weten wat er op elk moment van hen wordt verwacht.

Uitersten bij het opvoeden van kinderen zijn niet goed. Daarom is het eerst nodig om te definiëren wat we bedoelen met een ‘gehoorzaam kind’.

Kinderen die alleen thuis gehoorzaam zijn

Dit is een veel voorkomend gedrag dat leerkrachten in de klas zien. Kinderen die anderen uitschelden in de klas, die geen respect tonen of gedrag vertonen dat ver afwijkt van hun gedrag thuis.

Als de leerkrachten vervolgens met de ouders gaan praten, begrijpen of geloven ze niet dat hun kind op deze manier handelt, omdat ze thuis heel gehoorzaam zijn.

Het probleem schuilt in het volgende: wanneer we kinderen met angst en straf opvoeden, gehoorzamen ze maar hebben ze geen diep begrip van het concept respect.

Ze handelen uit verplichting, niet uit begrip. Daarom voelen ze zich op school vrij van gezinsdruk. Ze hebben daarom de neiging om deze angst en woede te kanaliseren in verstorend gedrag.

Maar dit is niet genoeg. Soms zien we zelfs het tegenovergestelde geval. Kinderen die gehoorzaamheid leerden in een strenge opvoedstijl, tonen gesloten, angstig en defensief gedrag in andere scenario’s. Angst onderwijst niet: angst schaadt het emotionele evenwicht.

Manieren waarop gehoorzame kinderen gewoonlijk worden opgevoed

Er zijn veel manieren om een kind op te voeden. Elk gezin zal ongetwijfeld zijn principes en waarden hebben die ze aan hun kinderen willen overbrengen. Maar gehoorzaamheid op basis van onderwerping is noch gezond, noch pedagogisch.

Laten we eens kijken naar de risico’s die een opvoeding op basis van dominante en strenge gehoorzaamheid gewoonlijk met zich meebrengt:

• Kinderen durven of weten niet hoe ze hun emoties moeten uiten, omdat elke spontane handeling wordt berispt.
• Het kind wordt geleerd te zwijgen, zijn tranen te verbergen omdat ‘huilen zwak is’ of stil te blijven omdat ‘het hinderlijk is’. Uiteindelijk ontwikkelt het een zeer gevaarlijke emotionele en persoonlijke onderdrukking.
• Gehoorzaamheid is ook bedoeld om het kind te ‘beschermen’ tegen mogelijke gevaren. Een gehoorzaam kind is een persoon die de comfortzone van het huis niet zal verlaten en die gehecht zal zijn aan die vaderlijke en moederlijke bubbel.

Gehoorzame kinderen die met angst worden opgevoed, durven niet te verkennen, ontdekken of zich open te stellen voor anderen. Angst is het tegenovergestelde van geluk. Het is nodig om van aanpak te veranderen en respect te leren, niet angst.

Leer respect en geluk

Het is niet hetzelfde om te zeggen “zwijg en wees stil, alles wat je doet is vervelend” of om te zeggen “kun je nu alsjeblieft even stil zijn, mama zit te bellen”.

Taal voedt op en houding is pedagogisch. Als model dienen is de sleutel tot het ouderschap. Hoewel het waar is dat we allemaal kinderen willen hebben die naar ons luisteren, is het noodzakelijk dat ze begrijpen waarom ze naar ons moeten luisteren en wat het doel is om elkaar altijd met respect te behandelen.

Let op de volgende belangrijke punten om na te denken over de waarde van onderwijs op basis van respect:

• Geef je kind verantwoordelijkheden. Het is noodzakelijk dat je kind van jongs af aan leert hoe belangrijk het is om dingen voor zichzelf te doen en om voor zijn persoonlijke bezittingen te zorgen. Beetje bij beetje zal hij trots op zichzelf zijn als hij beseft dat hij tot veel dingen in staat is en dat we hem vertrouwen.
• Overleg met je kind over elke regel die je thuis vaststelt. Leg uit waarom er aandacht aan moet worden besteed. Praat met je kind en breng een respectvolle communicatie tot stand waarbij je al zijn vragen kan beantwoorden.
• Als je kind iets verkeerd doet, schreeuw dan niet tegen hem en verneder hem niet. Bijvoorbeeld, zeg niet “je bent onhandig”, “je bent het ergste kind in de wereld”. Leer hem in plaats van de negativiteit te versterken, de dingen goed te doen.

Leer respect, niet gehoorzaamheid door angst

Begrijp hun emoties en leer hen deze interne processen te kanaliseren en te begrijpen. Om deze reden kunnen boeken als La Crianza Feliz (Het gelukkige kind) van Rosa Jové of  Infancia: La Edad Consegrada (Kindertijd: het heilige tijdperk) van Evania Reichert wellicht helpen.