Een harde buik tijdens de zwangerschap: waarom komt het voor?

Een harde buik tijdens de zwangerschap heeft meestal te maken met fysiologische veranderingen en, in zeldzame gevallen, is het een gevolg van een complicatie.

Geschreven en geverifieerd door de verpleegkundige Leidy Mora Molina.

Laatste update: 22 december, 2022

Zwangerschap is een stadium dat gepaard gaat met lichamelijke veranderingen en eigen symptomen, die bij de moeder heel vervelend en een reden tot bezorgdheid kunnen zijn. Een van deze gewaarwordingen is een harde buik. Weet je wat de oorzaak van dit verschijnsel is? In dit artikel kom je te weten wat de oorzaken zijn van een harde buik tijdens de zwangerschap en wanneer je naar de dokter moet gaan.

Wat betekent een harde buik tijdens de zwangerschap?

Tijdens de zwangerschap kun je merken dat je buik soms gespannen en hard wordt.  Soms kun je ook een vreemde pijn in het buikgebied voelen. Dit wekt enige bezorgdheid en kan erop wijzen dat er iets mis is met je baby of dat de bevalling al gaat beginnen.

Hoewel het vervelend is, is het echter een tamelijk gewoon en normaal symptoom van de zwangerschap. Het heeft te maken met de lichamelijke aanpassingen die de baarmoeder moet maken om de foetus te kunnen huisvesten. En later heeft het ook te maken met de aanpassingen die nodig zijn voor de bevalling.

Het meestvoorkomend is dat je de harde buik ‘s nachts voelt, als de spieren meer ontspannen zijn en onze hersenen meer ‘vrij van prikkels’ zijn om het waar te nemen. Allereerst moet je weten dat de intensiteit van het ongemak nauw samenhangt met de oorzaak die het veroorzaakt.

Waarom heb je een harde buik tijdens de zwangerschap?

Zoals we al vermeldden, variëren de oorzaken die een harde buik rechtvaardigen naar gelang de stadia van de zwangerschap. Laten we ze in detail bekijken, trimester per trimester.

Eerste trimester

Vanaf het begin van de zwangerschap kunnen moeders merken dat hun buik op bepaalde momenten gespannen wordt. Dit is te verwachten, want de baarmoeder begint zijn functie en moet zijn weefsels beginnen uit te rekken.

In dit stadium is het echter belangrijk de symptomen die met dit gevoel gepaard gaan te beoordelen, om de oorzaak te verduidelijken. Daaronder vallen de volgende op:

• Oprekken van de baarmoederspier: Vanaf het eerste trimester begint de baarmoeder te veranderen. De omvang verandert (Engelse link), haar wanden rekken op, evenals de ligamenten die haar ondersteunen. Zoals je je kunt voorstellen zijn de spieren ervan vrij sterk en bieden ze enige weerstand tegen het uitrekken, wat het aanspannen van de buik rechtvaardigt. De intensiteit van dit ongemak kan van vrouw tot vrouw verschillen. Maar in het algemeen treedt het in korte perioden op.
• Ongemak in het maag-darmstelsel: De hormonale werking op het spijsverteringsstelsel veroorzaakt een vertraging van de darmtransit. Bijgevolg ervaart men constipatie, een zwaar gevoel in de buik en winderigheid. Al deze verschijnselen zetten de wanden van de buik uit en bevorderen een kortstondige verharding.
• Spontane miskraam: De eerste 12 weken van de zwangerschap zijn de meest delicate. Het grootste aantal spontane miskramen doet zich namelijk in deze periode voor. Een van de symptomen die ze kenmerken is de verharding van de buik. Maar daarnaast zijn er zeer intense pijnen in het ondergebied en bloedverlies. Als je deze symptomen ervaart, moet je dus meteen naar de eerste hulp gaan.

Tweede trimester

In het tweede trimester begint de moeder de bewegingen van de baby te voelen en bovendien groeit de buik aanzienlijk. Dit geeft aanleiding tot het verschijnen van valse weeën, die meestal gepaard gaan met het verharden van de buik. Laten we ze in detail bekijken.

• Babybewegingen: Vanaf ongeveer week 20 begin je de bewegingen van de baby binnen in de baarmoeder te voelen. Eerst worden ze waargenomen als fladderingen en gekriebel. Maar naarmate de baby groeit, worden ze opvallender en abrupter. Hierdoor wordt de buik vaak hard en verandert van vorm, hetzij opwaarts, hetzij zijwaarts verschuivend.
• Braxton Hicks weeën (Engelse link): Deze worden ‘valse weeën’ of harde buiken genoemd en verschijnen rond week 28 bij eerste trimesters. De bedoeling ervan is de baarmoeder voor te bereiden op het moment van de bevalling. Hoewel ze wat vervelend kunnen zijn, zijn ze kort en pijnloos. Bovendien komen ze sporadisch voor en zonder een ritmisch patroon.

Derde trimester

In het derde trimester komt dit symptoom nog vaker voor en dit heeft vooral te maken met de samentrekkingen van de baarmoeder. In deze zin worden de valse weeën repetitiever, hoewel ze nog steeds onregelmatig en aritmisch zijn. De functie ervan in dit stadium is de baarmoederhals zachter te maken en de baby in de juiste positie onder te brengen.

We mogen niet onvermeld laten dat de baby al flink in omvang en gewicht is toegenomen en dat zijn bewegingen krachtiger en abrupter worden. Dit rechtvaardigt ook het strakker worden van de buik van de moeder als de baby ze uitvoert.

Tot slot moet je vanaf week 37 letten op het moment waarop de buik strakker wordt. Want als dit gepaard gaat met frequente en pijnlijke weeën of het verlies van vruchtwater, kan dit wijzen op het begin van de bevalling.

Wanneer naar de dokter gaan?

Allereerst is het belangrijk om de symptomen die gepaard gaan met een harde buik tijdens de zwangerschap steeds te beoordelen. Hoewel het een verwacht symptoom is, kan het ook wijzen op een of andere zwangerschapscomplicatie.

Het is raadzaam om naar een specialist te gaan voor een beoordeling als een van de volgende scenario’s zich voordoet:

• De verharding gaat gepaard met buikpijn en vaginaal bloedverlies.
• Als dit gevoel meerdere malen per dag en met pijn wordt waargenomen.
• Als de buik verhardt en foetale bewegingen niet worden waargenomen.
• Wanneer het gepaard gaat met frequente weeën (ongeveer 4 in 1 uur) en pijn.
• Als dit symptoom reageert op het begin van de bevalling.

In het algemeen geldt dat als dit gevoel hinderlijk wordt en je zorgen baart, je het best met je arts of verloskundige kunt bespreken. Na het lichamelijk en echografisch onderzoek kunnen de specialisten beoordelen of het inderdaad een gewone manifestatie van dit stadium is of dat het te maken heeft met een verandering in de zwangerschap.