Hoe praat je met kinderen over natuurrampen?
Afhankelijk van het gebied waar je woont, is het meer of minder waarschijnlijk dat jij en je kinderen blootgesteld worden aan extreme natuurverschijnselen. Maar in een geglobaliseerde wereld als de onze reist nieuws snel en overschrijdt grenzen. Daarom is het belangrijk dat we voorbereid zijn om met kinderen over natuurrampen te praten, of ze die nu aan den lijve hebben ondervonden of er via verschillende media over hebben geleerd.
Dit soort verschijnselen kan zich op allerlei manieren voordoen. Denk onder andere aan orkanen, vulkaanuitbarstingen, overstromingen, branden, aardbevingen, of tsunami’s. In alle gevallen kunnen enorme materiële en menselijke verliezen optreden en ontstaat er een sterke psychologische impact. Niet alleen op de overlevenden maar ook, in mindere mate, op de rest van de bevolking.
Kinderen kunnen door verkeerde informatie en gebrek aan persoonlijke middelen bijzonder kwetsbaar zijn voor de emotionele gevolgen. Als zodanig zijn ouderlijke begeleiding en steun van cruciaal belang.
Sleutels om met kinderen over natuurrampen te praten
Het voeren van dit soort gesprekken is niet gemakkelijk. We kunnen ons afvragen hoeveel informatie we onze kinderen moeten geven en hoe we dat moeten overbrengen. Het kan ook verwarrend zijn te weten hoe ze te begeleiden en hen te helpen hun gevoelens erover te beheersen. Daarom stellen we een reeks nuttige sleutels voor.
Bied waarheidsgetrouwe informatie over natuurrampen
Hoe het ook zij, een basisuitgangspunt is om nooit tegen kinderen liegen of informatie voor hen te verbergen. We moeten wel de juiste woorden en toon kiezen, maar ze moeten weten wat er gebeurt of gebeurd is en hoe het hen zal beïnvloeden. Hebben ze een nieuwsbericht gezien, dan moeten we duidelijk uitleggen dat we allemaal last kunnen hebben van natuurrampen, maar dat er preventieve maatregelen zijn en dat ze op dat moment veilig zijn.
Hebben ze de gebeurtenis aan den lijve ondervonden, dan moeten ze weten wat er gebeurd is en waarom, en weten wat er vanaf nu gaat veranderen. Ze moeten misschien verhuizen of een tijdje zonder elektriciteit en water in hun huis leven. Als iemand in hun naaste omgeving getroffen is, is het belangrijk hen uit te leggen hoe het met hen gaat en wat hun prognose is.
Houd rekening met de leeftijd van je kind
De informatie die een kind moet krijgen hangt sterk af van zijn leeftijd. Jongere kinderen zullen maar een deel van wat er gebeurd is kunnen assimileren. Het is dus voldoende uit te leggen wat er gebeurd is en hoe het hen zal beïnvloeden. Oudere kinderen willen misschien dieper graven en meer details krijgen om het beter te begrijpen; let in beide gevallen op het tempo van het gesprek.
Je kunt beginnen met te vragen wat je kind over het onderwerp weet en dan de informatie verduidelijken of uitbreiden. Zorg er ook voor dat ze al hun twijfels en angsten aan de orde kunnen stellen. Dit is een gelegenheid om valse informatie te ontkrachten die hen misschien zonder reden alarmeert.
Moedig emotionele expressie aan als we het hebben over natuurrampen
Als je met kinderen over natuurrampen praat, is het essentieel dat je ruimte geeft voor hun emoties. Kinderen kunnen erg angstig zijn (Engelse link) voor de mogelijkheid van deze gebeurtenissen, vooral tussen de leeftijd van 8 en 10 jaar. Dit is een ontwikkelingsangst. Het uiten ervan en de mogelijkheid om er met hun ouders over te communiceren zijn een grote hulp voor hen.
Des te meer als je een natuurramp aan den lijve hebt ondervonden, is het logisch dat er gevoelens van angst, woede, onrust of verdriet opkomen, zowel bij kinderen als bij volwassenen. Als ouders is het belangrijk dat we onze eigen emotionele toestand beheersen voordat we met onze kinderen praten, anders kunnen we overdreven schrik en hopeloosheid overbrengen.
Als we ons daartoe in staat voelen, moeten we het kind begeleiden bij het beheersen van zijn eigen emoties, hen laten zien hoe wij ons voelen (zonder verwoest of uit het lood geslagen over te komen) en hen vragen hoe zij zich voelen. We kunnen hen helpen hun emoties onder woorden te brengen en kalmte en troost bieden om met deze toestand om te gaan.
Moedig een gevoel van controle en veiligheid aan
De perceptie van oncontroleerbaarheid (Engelse link) is een van de factoren die het waarschijnlijker maakt dat zo’n gebeurtenis als een trauma wordt ervaren. Daarom is het belangrijk om een gevoel van controle en veiligheid tot op zekere hoogte aan te moedigen. We kunnen het kind uitleggen dat de natuur niet kwaadaardig is, dat ze ons niet aanvalt of ons kwaad wil doen. Dat natuurrampen wel voorkomen, maar dat er manieren zijn om de schade ervan te voorkomen.
We kunnen ook met het kind praten over het belang van zorg voor het milieu of het enkele aanbevelingen geven voor actie bij een natuurramp. Bovendien moeten ze weten dat er gespecialiseerde diensten zijn die ons kunnen helpen als dat gebeurt.
Moedig samenwerking en saamhorigheid aan
Tot slot kunnen we, als we met kinderen over natuurrampen praten, hen aanmoedigen om zoveel mogelijk actief mee te werken. Als het verschijnsel zich ver weg heeft voorgedaan, is het misschien mogelijk om kleren, voedsel, of een financiële bijdrage aan de slachtoffers te sturen. Anderzijds, als het in de gemeenschap heeft plaatsgevonden, zal deze medewerking gemakkelijker zijn.
Wees voorzichtig met de media als je met kinderen over natuurrampen praat
Hoewel praten met kinderen over dit soort rampen noodzakelijk is, is het belangrijk voorzichtig te zijn met de inhoud die ze consumeren en die via de media tot hen komt. Het is niet gezond voor minderjarigen om de dag door te brengen met het ontvangen van dit soort onaangenaam nieuws en het ontdekken van lugubere details. Veel minder dat ze blootgesteld worden aan expliciete beelden.
Als kinderen nog jong zijn, vermijd dan het nieuws in hun bijzijn te brengen en zoek de juiste manier om de informatie aan hen voor te stellen. Oudere kinderen en adolescenten kunnen via het internet toegang krijgen tot allerlei soorten inhoud, dus zullen we de communicatie moeten versterken zodat ze zich kunnen uitspreken over wat ze gezien hebben en proberen ze bewust te maken van het belang van het vermijden van bepaalde inhoud om hun geestelijk welzijn te beschermen.
Kortom, als je met je kinderen over dit onderwerp praat, probeer dan geduldig en empathisch te zijn. Bied informatie, maar sta hen tegelijk toe zich te uiten. Vertel ze de waarheid, maar op een gepaste manier en herinner ze er vooral aan dat ze geliefd zijn en dat er altijd voor hen gezorgd zal worden.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Kushner, M. G., Riggs, D. S., Foa, E. B., & Miller, S. M. (1993). Perceived controllability and the development of posttraumatic stress disorder (PTSD) in crime victims. Behaviour research and therapy, 31(1), 105-110.
- Pérez-Grande, M. (2000). “El Miedo y sus Trastornos en la Infancia: prevención e intervención educativa”. Aula, revista de Pedagogía de la Universidad de Salamanca. Vol. 12: 123-144.