Het verband tussen spraak en mondgezondheid
Wist je dat er een nauw verband bestaat tussen spraak en mondgezondheid? In dit artikel vertellen we je hoe de conditie van de mond de manier van communiceren beïnvloedt.
Brabbelen en de eerste woordjes van een baby zijn heel belangrijke momenten voor het hele gezin. Het is gebruikelijk, en zelfs grappig, dat, wanneer kleintjes beginnen te spreken, ze wat fouten maken in hun uitspraak. Na verloop van tijd verbetert de mondelinge uitdrukking en verdwijnen de uitspraakproblemen meestal. Toestanden in de mond kunnen echter de oorzaak zijn van bepaalde moeilijkheden bij het zich uitdrukken.
Mondgezondheid en spraak
Om te kunnen spreken is een gecoördineerd werk van onze lippen, wangen, tong, tanden en kaken nodig. Uit de combinatie van bewegingen en posities van deze structuren ontstaan duidelijke, goed gearticuleerde klanken, die nodig zijn om woorden te kunnen zeggen. Kinderen beginnen spraak te ontwikkelen rond hun eerste verjaardag, ongeveer op het moment dat ze hun eerste tanden krijgen.
Naarmate ze ouder worden, leren kinderen waar de verschillende geluiden in hun mond worden gemaakt. Daarom raken ze vertrouwd met vocalisatie en beweging, oefenen ze fonemen en verbeteren ze beetje bij beetje de articulatie van woorden. Maar als sommige onderdelen die betrokken zijn bij de productie van klanken zijn aangetast door een gezondheidsprobleem, kan dit de spraak beïnvloeden.
Ontbrekende tanden, gebroken tanden en het onvermogen om de tong vrij te bewegen zijn factoren die de articulatie van woorden in gevaar kunnen brengen. Een goede mondhygiëne stelt het kind in staat te leren spreken zonder hinder of storing. Daarom is het essentieel dat ouders aandacht besteden aan de verzorging van de mond van hun kinderen en hun kleintjes vanaf hun eerste levensjaar meenemen voor gebitscontrole.
Mondgezondheidsproblemen die de spraak beïnvloeden
Tijdens de kindertijd zijn er veel situaties die de mondstructuren die bij de spraak betrokken zijn in gevaar kunnen brengen en aantasten. Hier zijn enkele mondproblemen die de spraak in gevaar kunnen brengen.
Spraak en mondgezondheid: ankyloglossie of korte tongriem
Een korte tongriem, of ankyloglossie, is een aangeboren afwijking (Spaanse link), die gekenmerkt wordt door de aanwezigheid van een kort linguaal frenulum. De kleinere omvang van dit vlies beperkt de tongbewegingen, wat bij kinderen moeilijkheden veroorzaakt bij het zuigen, voeden, slikken en spreken. Met betrekking tot taal is het vooral moeilijk voor kinderen om de klanken (Spaanse link) “d”, “n”, “l”, “r” en “t” uit te spreken.
Om deze aandoening op te lossen voeren tandartsen een eenvoudige operatie uit die frenectomie heet. Bij deze ingreep snijdt men het linguale frenulum door en verwijdert de arts het, zodat de tong normaal kan bewegen en zijn functies kan uitvoeren. In het algemeen vult men een chirurgische behandeling aan met logopediesessies.
Malocclusies
Slecht geplaatste en scheve tanden of kaken die zich niet goed verhouden veroorzaken bij kinderen beetproblemen. Dit zijn de meest voorkomende situaties:
- Crowding: de kaken zijn erg smal en de tanden, die niet genoeg ruimte hebben, overlappen elkaar.
- Diastemen: de tanden staan te ver uit elkaar.
- Open beet (Spaanse link): bij het sluiten van de mond maken de boven- en ondertanden geen contact.
- Kruisbeet: de stukken van de onderkaak zijn buiten de onderkaak geplaatst, het tegenovergestelde van hoe het normaal voorkomt.
- Overbeet: de bovenkaak steekt naar voren of bedekt overmatig de onderkaak.
Malocclusies kunnen een erfelijke oorsprong hebben, maar ze kunnen ook veroorzaakt worden door enkele schadelijke gewoonten tijdens de kindertijd. Bijvoorbeeld duimzuigen, langdurig fles- of speengebruik, of mondademen. Deze verstoringen in de occlusie beïnvloeden veel van de functies van de mond, zoals kauwen, eten, esthetiek en spraak.
Gebitsproblemen kunnen leiden tot lispelen en het onvermogen om harde geluiden (Spaanse link) te produceren. Dit zijn geluiden die geproduceerd worden door een snelle luchtstroom tegen de tanden, zoals “f”, “v” “z” en “ch”; bilabiale geluiden, zoals “p”, “m” “b”; lingua-veolaire geluiden, zoals “s”, “l” en “r”; en lingua-dentale geluiden, zoals “t” en “d”.
Spraak en mondgezondheid: orofaciale myofunctionele stoornissen
Orofaciale myofunctionele stoornissen (OMS) tasten de spieren van het gezicht en de mond aan, waardoor atypische spierbewegingspatronen ontstaan. Bovendien is er vaak een ontkoppeling tussen de lippen, tong, wangen en tanden.
Net als malocclusies kunnen deze stoornissen veroorzaakt worden door bepaalde gewoonten. Bijvoorbeeld duimzuigen, nagel-, wang- of lipbijten, de tong tegen de tanden duwen, flesjes of fopspenen gebruiken en tandenknarsen of -klemmen. Ze kunnen ook ontstaan door genetische factoren of gezondheidsproblemen zoals belemmeringen van de bovenste luchtwegen of vergrote amandelen.
Als ze niet behandeld worden, belemmeren deze stoornissen de voeding, de ademhaling en de spraak. Bovendien kunnen ze de groei en ontwikkeling van de structuren van gezicht en mond beïnvloeden (Engelse link), de uitlijning van het gebit, de beweging van de kaakgewrichten en het uiterlijk van het kind veranderen. Het komt vaak voor dat deze kleintjes problemen hebben met de productie van bepaalde klanken, zoals “j”, “s”, “z”, “sh”, “zh” en “ch”.
Spraak en mondgezondheid: voortijdig verlies van tanden
Het trekken of vroegtijdig verlies van een of meer tanden in de mond van kinderen kan ook de spraak beïnvloeden. Het ontbreken van deze elementen, die nodig zijn voor het voortbrengen van bepaalde klanken, maakt het voor jonge kinderen moeilijk om uit te spreken. Als extracties onvermijdelijk zijn, is het essentieel om rehabilitaties uit te voeren die de verloren functies in de mond kunnen herstellen.
Uiterlijk
Gebrek aan mondgezondheid kan ertoe leiden dat kinderen zich schamen voor hun mond en die willen verbergen. Het besef van een slechte adem, ontbrekende tanden en scheve, rotte, bevlekte of gebroken tanden kan deze gevoelens bij kinderen opwekken. Door hun mond niet wijd genoeg te openen, komt de spraak dan ook in het gedrang. Daardoor kunnen kinderen woorden niet goed uitspreken, en klinkt hun communicatie als gemompel.
Wat te doen als je kind spraakproblemen heeft
Als je merkt dat je kind moeite heeft met spreken, kun je het beste je kindertandarts raadplegen. Als er een spraakprobleem is, is het, om het op te lossen en te voorkomen dat het aanhoudt, cruciaal om de oorzaak vast te stellen. Het behandelen van de oorsprong van de stoornis is het begin van de oplossing. Daarnaast is de hulp van logopedisten vaak nodig, want zij leren de kleine de juiste mondbewegingen en standen om de fonemen te produceren.
Verzorging van de mondgezondheid om spraakproblemen te voorkomen
Het verzorgen van de mondgezondheid van je kinderen vanaf jonge leeftijd levert hen veel voordelen op. Dagelijks poetsen met fluoride, gezonde voeding en halfjaarlijkse controle bij de kindertandarts kunnen veel complicaties voorkomen. Met een gezonde mond kan je kleintje zonder problemen eten, lachen en spreken.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Caicedo, B., & Mariela, J. (2021). Alteraciones de la oclusión dental y su efecto en los procesos motores del habla, Quito, octubre 2020-marzo 2021 (Bachelor’s thesis, Quito: UCE).
- Daniela, G. C., Katherine, A. G., & Alejandro, R. P. (2021, June). Hábitos bucales deformantes y autoestima en escolares de 9 a 12 años. In cibamanz2021.
- D’Onofrio, L. (2019). Oral dysfunction as a cause of malocclusion. Orthodontics & craniofacial research, 22, 43-48.
- Flores Mullo, C. M. (2019). Anquiloglosia y Trastornos del Habla.
- María Belén, A. P. (2020). Influencia de la anquiloglosia en la producción de fonemas del habla (Bachelor’s thesis, Universidad Nacional de Chimborazo).
- Morejón Yange, M. F. (2021). Terapia miofuncional a edades tempranas previo tratamiento ortodóntico (Bachelor’s thesis, Universidad de Guayaquil. Facultad Piloto de Odontología).
- Rivera, L. L. B., Castilo, K. J. G., & Toloza, G. M. S. (2019). Asociación entre maloclusiones y trastornos del lenguaje. Odontología sanmarquina, 22(2), 126-131.
- Sicari, F. (2020). Commentary: Sex differences in perceived stigmatization, body image disturbance, and satisfaction with facial appearance and speech among adolescents with craniofacial conditions. Mediterranean Journal of Clinical Psychology, 8(3).
- Thijs, Z., Bruneel, L., De Pauw, G., & Van Lierde, K. M. (2022). Oral Myofunctional and Articulation Disorders in Children with Malocclusions: A Systematic Review. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 74(1), 1-16.