Taalproblemen bij kinderen geboren tijdens de Covid-19 pandemie

De pandemische context veroorzaakte een reeks sociale beperkingen die de verwerving van bepaalde communicatievaardigheden bij kinderen belemmerden. We vertellen je waarom dit gebeurde en wat de gevolgen kunnen zijn.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz Martín.

Laatste update: 11 september, 2023

Spraakverwerving is een van de belangrijkste mijlpalen in de kindertijd. Het maakt deel uit van het vermogen van kinderen om te communiceren, anderen te begrijpen en zichzelf verstaanbaar te maken. Een vertraging in het begin kan leiden tot sociale en academische complicaties. Daarom hebben zowel ouders als de medische gemeenschap alarm geslagen over taalproblemen bij kinderen die geboren zijn tijdens de Covid-19 pandemie.

De waarheid is dat taalstoornissen voorkomen bij ongeveer 6% van de kinderen in de peuter- en schoolleeftijd (Nieto, 2014). De pandemie bracht echter een reeks bijzondere omstandigheden met zich mee die van invloed zouden kunnen zijn op de kinderen van wie de kritieke fase van spraakverwerving samenviel met de pandemie. Maar welk bewijs hebben we hierover en wat kunnen we doen?

Wat zijn taalproblemen en hoe heeft de pandemie ze beïnvloed?

Taalproblemen hebben niet alleen invloed op de spraak. In feite kunnen ze invloed hebben op de uitdrukking (verbaal of schriftelijk), het begrip en het juiste gebruik van elementen zoals fonologie of syntaxis.

In de laatste versie van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (2022) worden taalproblemen gegroepeerd onder neurologische ontwikkelingsstoornissen. De reden hiervoor is dat ze een aantal gemeenschappelijke genetische factoren en neurologische stoornissen hebben.

Deze stoornissen zijn echter multi-causaal en de omgeving waarin het kind zich bevindt oefent ook een belangrijke invloed uit. Met name de pandemische context die Covid-19 genereerde, bracht bepaalde beperkingen met zich mee voor communicatie en socialisatie.

Zoals Dr. Gemma Ochando (Spaanse link), een kinderarts in het La Salud ziekenhuis in Spanje, suggereerde, brachten quarantaine, het wijdverbreide gebruik van maskers en de toegenomen sociale afstand een reeks nadelen met zich mee voor de taalontwikkeling bij kinderen.

Enkele van de nadelen zijn:

• De neurosensorische stimulatie en sociale interacties van kinderen waren beperkt tot hun kerngezin.
• Het gebruik van maskers bemoeilijkte de herkenning van gezichtsuitdrukkingen en non-verbale taal.
• Maskers maakten het voor hen ook moeilijk om verbale geluiden duidelijk en correct te horen en belemmerden hun vermogen om die te begrijpen en te imiteren.
• In een pandemische context hielden de gebruikelijke sociale interactiepatronen in dat ze afstand hielden, elkaar niet aanraakten en vermeden om anderen te benaderen. En dit is wat de kindergeest als normaal en gepast beschouwt.
• Het contact van kinderen met leeftijdsgenootjes werd ook beperkt. Spelen in parken, op pleinen of op straat met andere kinderen, of zelfs naar school gaan, was al een tijdje geen optie. Dit betekende een gebrek aan belangrijke stimuli en moeilijkheden bij het leren door imitatie.

Taalproblemen bij kinderen geboren tijdens de Covid-19 pandemie

Ondanks al het bovenstaande zijn er geen overtuigende gegevens die wijzen op een toename van taalproblemen bij kinderen geboren tijdens de Covid-19 pandemie. Maar er zijn wel verontrustende gegevens.

Zo is er een studie gepubliceerd in het tijdschrift Grenzen in de Kindergeneeskunde (Engelse link) die suggereert dat het doormaken van de Covid-19 pandemie in verband staat met een verhoogd risico op vertraagde taalontwikkeling bij eerstgeboren kinderen.

Daarnaast is er een systematische review gepubliceerd in JAMA Network Open (Engelse link) gesuggereerd dat, hoewel de algehele neurologische ontwikkeling niet werd beïnvloed, het leven in het eerste levensjaar in de context van de pandemie het risico op communicatievertraging bij kinderen beïnvloedde.

Deze taalproblemen kunnen bestaan uit problemen met spreken, schrijven of communiceren door middel van gebaren. Naast problemen met het opvolgen van instructies, een slechte woordenschat en een geringe spreekbereidheid.

Als gevolg van deze symptomen kunnen kinderen problemen hebben met school en academische prestaties, maar ook met socialisatie (Tomblin e.a., 2003). Als gevolg daarvan kunnen ze grote frustratie ervaren en zelfs schade aan hun gevoel van eigenwaarde oplopen.

Indien we deze problemen niet aanpakken en na de leeftijd van 5 jaar onopgelost blijven, is er bovendien een verhoogd risico dat ze zich tot in de adolescentie blijven voordoen.

Wat te doen aan taalproblemen bij kinderen die geboren zijn tijdens de Covid-19 pandemie?

Het opsporen van taalproblemen bij kinderen die geboren zijn tijdens de Covid-19 pandemie is niet eenvoudig. Dit komt door de moeilijke toegang tot gezondheidsdiensten, maar ook door de algemene onderdiagnose die bij deze stoornissen optreedt en de verwarring met andere diagnoses zoals autismespectrumstoornis (ASS ).

Desondanks is het belangrijk om bij twijfel of verdenking van de kant van ouders of gezondheidswerkers actie te ondernemen om het kind te helpen. Zoals men suggereert in een artikel gepubliceerd in Revista Médica Clínica Las Condes (Engelse link), is het positief om een optimale omgeving van stimulatie en communicatie voor kinderen te creëren.

Dit kan bijvoorbeeld door liedjes te zingen, verhalen te vertellen, oogcontact te maken als je met ze praat, lezen aan te moedigen of het gebruik van beeldschermen te beperken.

Een deel van de gevolgen van de pandemie

Uiteindelijk zou de pandemische context het leven van kinderen niet alleen kunnen beïnvloeden door stress, angst of depressie te veroorzaken, maar ook door de ontwikkeling van taal en communicatie bij kleintjes te belemmeren.

Door deze beperkingen tijdens een kritieke groeifase te ervaren, werden ze beroofd van bepaalde noodzakelijke prikkels. Om dezelfde reden is het essentieel om, als er in dit opzicht problemen worden geconstateerd, professionele hulp in te roepen om een goede evaluatie en diagnose te krijgen en vroegtijdig in te grijpen.