Slaapproblemen bij kinderen met autisme
Een kind met autisme opvoeden is een uitdaging. Hun sociale en communicatiemoeilijkheden, hun inflexibiliteit en hun gedragspatronen begrijpen en ze helpen ze te beheersen is bijna een voltijdse job. Uitgerust zijn en in een goede gemoedstoestand verkeren is daarom essentieel voor gezinnen om de dagelijkse dingen aan te kunnen. Dit wordt echter sterk bemoeilijkt door de veel voorkomende slaapproblemen bij kinderen met autisme.
Slechte rust beïnvloedt en verergert de symptomen van autisme en voegt een aantal extra complicaties toe. Daarom gaan we nu in op de oorzaken van slaapproblemen en stellen we enkele oplossingen voor.
Slaapproblemen bij kinderen met autisme
Slaapproblemen komen veel voor bij kinderen met een autisme spectrum stoornis (ASS). Men schat zelfs dat 70-80% van de kinderen met deze diagnose (Engelse link) niet goed slapen. In sommige gevallen verbeteren de moeilijkheden in de loop der jaren, maar in andere blijven ze bestaan of verergeren ze zelfs tot in de volwassenheid.
De redenen voor slecht slapen kunnen sterk variëren:
- Weerstand tegen bedtijd: Veel kinderen met ASS weigeren bij het slapengaan naar bed te gaan en kunnen boos, woedend en gefrustreerd reageren als ouders hen naar bed brengen.
- Verhoogde slaaplatentie: Dat wil zeggen, ze kunnen er lang over doen om in slaap te vallen.
- Frequent wakker worden: Deze zijn van langere duur dan bij neurotypische kinderen. In het algemeen hebben kinderen met ASS de neiging de aanwezigheid en aandacht van hun ouders te zoeken, wat ook de rest van hun verzorgers beïnvloedt.
- Minder rustgevende slaap: In dit geval hebben we het niet alleen over een gefragmenteerd slaappatroon, maar ook over het feit dat deze kinderen minder tijd doorbrengen in de REM fase (die essentieel is voor het nachtelijk herstel van het lichaam).
Hoe beïnvloedt slechte rust de dagelijkse prestaties?
Gebrek aan rust kan slechte werkprestaties bij ouders veroorzaken, een hoger absenteïsme, en gezondheids- en stemmingsproblemen (zoals prikkelbaarheid, angst, en uitputting). Zelfs broers en zussen kunnen last hebben van de nachtelijke dynamiek van kinderen met ASS en er repercussies van ondervinden in hun persoonlijke en schoolse activiteiten.
Maar in de eerste plaats zijn het de kinderen met ASS zelf die last hebben van moe en chagrijnig zijn. Dit vergroot hun uitdagingen op het gebied van socialisatie en leren. Bovendien hebben studies aangetoond (Engelse link) dat, op lange termijn, slecht slapen kan leiden tot somatische klachten en het ontstaan van ADHD symptomen.
Waarom is de slaap verstoord bij kinderen met autisme?
Er is niet één enkele reden voor slaapstoornissen bij kinderen met ASS. In feite kan er sprake zijn van een samenloop van verschillende factoren, waarvan sommige veranderbaar zijn en andere niet. Dit zijn enkele van de belangrijkste:
- Genetische veranderingen of mutaties (Engelse link) die een bepaald punt van de waak-slaap cyclus beïnvloeden, vooral de natuurlijke productie van melatonine.
- Zintuiglijke verwerking problemen. Omgevingslicht, achtergrondgeluiden, het onaangename gevoel van pyjama of beddengoed kunnen het voor deze kinderen moeilijk maken om te ontspannen en in slaap te vallen.
- Angstig gedrag of angststoornissen. Deze kenmerken wekken een permanente rusteloosheid op die kinderen met autisme verhindert in slaap te vallen. Op zijn beurt leidt dat tot een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken is.
- Slechte gewoonten, gebrek aan routine en verwaarlozing van de slaaphygiëne. Al deze kunnen de moeilijkheden ook verergeren. Daarom is het belangrijk een ordelijk slaapschema te hebben en aan bepaalde aspecten aandacht te besteden voor je gaat slapen.
Sleutels voor het omgaan met slaapproblemen bij kinderen met autisme
Als je kind autisme heeft en moeite heeft met rusten, is het heel belangrijk dat je naar een deskundige gaat die een geïndividualiseerd onderzoek kan doen en aangepaste richtlijnen kan voorstellen. In elk geval zijn hier enkele maatregelen die genomen kunnen worden om de slaap bij je kind te bevorderen.
Zorg voor de omgeving bij het slapengaan
Zorg ervoor dat de slaapkamer donker en stil is en dat het textiel aangenaam is voor het kind. Als er angst voor het donker is, is het mogelijk een schemerig, indirect licht aan te doen. Zorg er ook voor dat de kamertemperatuur tussen 18 en 21 graden Celsius ligt.
Stel een goede bedtijdroutine in
Tijdens de uren voor het slapen gaan mogen geen schermen en stimulerende spelletjes gebruikt worden. In plaats daarvan moeten deze uren gewijd worden aan rustige en ontspannende activiteiten. Het is mogelijk je kind voor het slapengaan in bad te doen en een verhaaltje voor te lezen of een zacht liedje te zingen om het te helpen ontspannen.
Zorg voor de slaaphygiëne van je kind
Vermijd stimulerend voedsel of medicijnen voor het slapengaan, zorg ervoor dat ze niet sporten of dutten in de late namiddag en houd vooral regelmatige bed- en wektijden aan.
Gebruik visuele schema’s
Je kunt bepaalde hulpmiddelen gebruiken om juiste slaapgewoonten in te stellen en te belonen. Visuele schema’s helpen het kind een opeenvolging van uit te voeren handelingen te begrijpen, zoals tanden poetsen, naar bed gaan, een verhaaltje lezen, en gaan slapen.
Gedragsaanpassing grafieken gebaseerd op bekrachtiging helpen prestaties te motiveren en te consolideren. Je kunt ze gebruiken om nachten van voldoende slaap te belonen.
Soms kan het gebruik van melatonine aangewezen zijn om de slaap bij kinderen te bevorderen, hoewel je hierover het best een arts raadpleegt.
Overleg met een specialist over de te volgen stappen
Kortom, het is heel gewoon dat kinderen met een autisme spectrum stoornis moeite hebben met slapen. Daarom is de beste maatregel altijd overleg met een specialist. Die kan namelijk de juiste medicatie aangeven of aanpassen en richtlijnen voor actie voorstellen om de rest van het hele gezin te helpen verbeteren.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Mazurek, M. O., Dovgan, K., Neumeyer, A. M., & Malow, B. A. (2019). Course and predictors of sleep and co-occurring problems in children with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49(5), 2101-2115.
- Reynolds, A. M., Soke, G. N., Sabourin, K. R., Hepburn, S., Katz, T., Wiggins, L. D., … & Levy, S. E. (2019). Sleep problems in 2-to 5-year-olds with autism spectrum disorder and other developmental delays. Pediatrics, 143(3).
- Wang, L., Li, J., Ruan, Y., Lu, T., Liu, C., Jia, M., … & Zhang, D. (2013). Sequencing ASMT identifies rare mutations in Chinese Han patients with autism. PloS one, 8(1), e53727.