De soorten echografieën tijdens de zwangerschap

Ben je er net achter gekomen dat je een baby verwacht en heb je al een afspraak gemaakt voor een 4D echografie? Ontspan je, er zal nog tijd genoeg zijn om over de echografieën na te denken.

Geschreven en geverifieerd door de kinderarts Marcela Alejandra Caffulli.

Laatste update: 22 december, 2022

In dit artikel gaan we je alles vertellen over de verschillende soorten echografieën tijdens de zwangerschap en waar elke echo voor dient. Lees dus verder!

Na het zien van een positieve zwangerschapstest is de eerste echografie een van de meest gedenkwaardige momenten voor toekomstige ouders. Naarmate de maanden verstrijken biedt dit onderzoek verschillende mogelijkheden om contact te maken met wat er in de baarmoeder gebeurt.

Echografieën zijn een veilig onderzoek voor de gezondheid van moeder en kind. Deskundigen raden echter aan ze oordeelkundig te gebruiken en alleen onder precieze medische aanwijzingen. We moeten dus niet vergeten dat ze een diagnostische methode zijn en geen prenatale fotosessie.

Echografie van de zwangerschap: een venster om de ongeboren baby te observeren

“Zien is geloven“. Die zin past perfect om het gevoel te beschrijven van een moeder die ziet dat ze een leven in haar lichaam herbergt.

Veel vrouwen doorlopen het eerste trimester zonder symptomen en sommigen merken pas enkele maanden na de bevruchting echt hoe ze eraan toe zijn. Daarom wordt een verloskundige echografie een magisch venster om die baby die in de baarmoeder leeft te kunnen bekijken.

Wetenschappers hebben al meer dan een halve eeuw verbazende vooruitgang geboekt met deze diagnostische methode. In feite is het daarom nu mogelijk om het moederlichaam in alle stadia van de zwangerschap te onderzoeken. Dit onderzoek is aangewezen om de toestand van de foetus, de placenta, het vruchtwater en de navelstreng te kennen, naast andere zaken.

Hoeveel soorten echografieën tijdens de zwangerschap zijn er?

De verschillende soorten echografieën voert men op vrijwel dezelfde manier uit. Ze vereisen namelijk een speciaal apparaat dat geluidsgolven uitzendt (een echo-apparaat), een computer die de echo’s in beelden vertaalt en een arts die speciaal opgeleid is om te interpreteren wat er waargenomen wordt. Dit laatste onderdeel is de bepalende factor voor de kwaliteit van de methode. Daarom omschrijft men de echografie gewoonlijk als een ‘operator-afhankelijk’ onderzoek.

Er zijn verschillende manieren om de verschillende soorten echografie in te delen, hetzij naar de kwaliteit van de verkregen beelden (in 2, 3, of 4 dimensies), hetzij naar de doelen (Engelse link) die telkens gesteld worden (standaard screening, beperkte evaluatie, en gespecialiseerde evaluatie).

1. Standaard echografie

Dit is het soort echo-onderzoek dat men bij bijna alle zwangerschappen uitvoert, om meer over bepaalde parameters van de baby en de aanhangende organen (navelstreng, placenta, vocht, o.a.) te weten te komen.

Tijdens het eerste trimester zijn obstetrische echografieën aangewezen om onder andere het volgende vast te stellen:

• De aanwezigheid van het embryo in de maternale baarmoeder, de plaats van innesteling, en de grootte ervan
• Het aantal zwangerschapszakken en embryo’s in die holte
• De benadering van de bevallingsdatum
• Embryonale hartactiviteit, die met tweedimensionale (2D) technieken kan worden geregistreerd
• De toestand van de baarmoeder, de eierstokken en de buikholte van de moeder

In de resterende twee trimesters onderzoeken routine-echo’s de ontwikkeling van al deze structuren en komen er nog enkele aspecten bij:

• De groei van de foetus (biometrie)
• Hartactiviteit en andere tekenen van vitaliteit van de baby
• Screening op foetale afwijkingen(morfologische echografie)
• Het volume van het vruchtwater (normo, poly, of oligohydramnion)
• De positie van de baby ten opzichte van het bekken van de moeder (presentatie)
• De plaats van de placenta

2. Beperkte echografische evaluatie

Deze evaluatie is bedoeld om een specifiek aspect van de gezondheid van de moeder en de foetus te controleren dat je verder wilt onderzoeken.

In het algemeen doet men deze echo daarom na het ontdekken van een verdachte bevinding bij een routine-echografie, om een ziekte of aandoening te bevestigen of uit te sluiten. Ze kunnen verschillende technieken omvatten, zoals het Doppler-onderzoek.

3. Gespecialiseerde echo

Dit soort echo-onderzoek is gereserveerd voor die situaties waarin er een verhoogd risico (Engelse link) is op een of andere foetale misvorming. Bijvoorbeeld wanneer de leeftijd van de moeder als gevorderd wordt beschouwd, bij een obstetrische complicatie, of wanneer de bevruchting met behulp van geassisteerde voortplantingstechnieken plaatsvond.

Evenzo wanneer er op grond van laboratoriumonderzoek of eerdere echoscopieën een zekere mate van verdenking op foetale ziekte bestaat.

Tot deze soorten onderzoek behoren de volgende echoscopische technieken:

• Echocardiogram van de foetus
• Doppler van de foetus
• Cervicale meting via transvaginale echografie
• Nuchal translucency (NT): dit onderzoek wordt uitgevoerd tussen de weken 11 en 14 van de zwangerschap

4. 3D en 4D echografieën

We vermelden deze twee soorten in een speciale rubriek, vanwege de grote populariteit die ze de laatste jaren hebben verworven. Maar afgezien van de mogelijkheid die ze bieden om het gezicht van de baby in detail te zien, wordt het werkelijke nut ervan door sommige specialisten echter betwist (Engelse link).

Met 3- en 4-dimensionale echografieën kan men de foetus beter visualiseren en kan men ook bepaalde misvormingen opsporen. Maar dit impliceert nog niet dat men een vroege diagnose van aangeboren syndromen kan stellen. Er zijn meer hulpmiddelen nodig om bepaalde bevindingen te bevestigen en deze kwestie is niet zo eenduidig.

In het algemeen kun je met 3D echografie een driedimensionaal beeld van de foetus krijgen en 4D voegt er beweging aan toe. Door het laatste is het mogelijk het kind live te zien terwijl het zich in de baarmoeder van de moeder beweegt.

Veiligheid van de soorten echografieën

Jarenlang is de veiligheid van het gebruik van echografie bij zwangere vrouwen in twijfel getrokken, maar de verschillende wetenschappelijke genootschappen in de wereld hebben geconcludeerd dat het wel zo is. Toch moet men dit onderzoek alleen uitvoeren als het medisch geïndiceerd is en op de juiste manier. Dat wil zeggen, met de nodige apparatuur en het geschikte personeel voor dit doel.

Een van de belangrijkste potentiële risico’s die men aan echografie-onderzoek toeschreef was thermisch letsel. Momenteel wordt bij de configuratie (Engelse link) van de apparatuur voor verloskundig onderzoek daarom vermeden dat de temperatuur van de maternale-foetale weefsels stijgt.

In deze zin suggereert het American Institute of Ultrasound in Medicine (AIUM) dat wanneer het onderzoek volgens de ‘ALARA‘ principes (As Low As Reasonably Achievable – Engelse link) wordt uitgevoerd, het risico op het veroorzaken van schade aan de baby dus minimaal is.

Wat de verschillende soorten echografieën betreft, is de Doppler-methode degene die de hoogste temperatuur in de baarmoederholte kan opwekken. Daarom moet men deze alleen aanvragen als het strikt noodzakelijk. Het moet ook zo kort mogelijk uitgevoerd worden.

Praat met je arts voordat je een zwangerschapsecho laat maken!

Zoals we al zeiden, kunnen we met de verschillende soorten echografieën verschillende aspecten van de ongeboren baby te weten komen en dit heeft zijn voordelen, maar ook zijn risico’s.

Hoewel het een onderzoek is dat veilig genoeg is om tijdens de zwangerschap uit te voeren, moet men het oordeelkundig gebruiken. In die zin moet het dus niet overwogen worden voor sociale of amusementsdoeleinden.