Doubleren op school: helpt het de leerling?
Doubleren, of een klas over doen, komt relatief vaak voor en er zijn veel theorieën over. Echter, als je de resultaten van de studie “Doubleren of niet” van Dr, Helen McGrath-Deakin van de Universiteit van Melbourne bekijkt, zijn deze zeer opbouwend.
Deze studie is gepubliceerd in het tijdschrift van de Western Australian Primary Principals Assosation (WAPPA) en bevat de resultaten van een aantal onderzoeken die door professionals zijn uitgevoerd.
Door geconcentreerd naar dit onderzoek te kijken kunnen we duidelijke conclusies trekken over de vraag of doubleren nodig en nuttig is voor leerlingen. We zullen ook rekening houden met informatie uit recente PISA-onderwijsrapporten.
Doubleren: de huidige stand van zaken
In de afgelopen decennia is er veel onderzoek gedaan naar doubleren op school. Bijzonder is dat de meeste van deze studies duidelijk aangeven dat er geen leer- of sociale voordelen zijn voor de meerderheid van de leerlingen die een klas over hebben gedaan.
Hoogstwaarschijnlijk is er geen andere educatieve kwestie waarin de conclusie van het onderzoek zo eenduidig is. Het is echter een kwestie van een groot verschil tussen wat de studies zeggen en wat scholen feitelijk doen.
De kloof tussen het bewijs en de gangbare praktijk is duidelijk. Kinderen laten doubleren wordt algemeen aanvaard in veel scholen over de hele wereld. Veel van de professionals achter het PISA-onderwijsrapport hebben echter de volgende mening bevestigd:
“Een klas over doen om de prestaties van leerlingen te verbeteren, is meestal geen erg effectieve maatregel.”
Al jaren worden landen aanbevolen om individueel onderwijs binnen de klas te vergroten. Dit om te voorkomen dat leerlingen de school eerder verlaten, omdat ze het gevoel hebben dat ze niet aan de verwachtingen voldoen.
Concrete gegevens over doubleren en de gevolgen daarvan
Doubleren verbetert de leerprestaties niet
Meestal slagen leerlingen die een klas over hebben gedaan er niet in om de leerprestaties veel meer verbeteren. De schoolresultaten van leerlingen die een klas over hebben gedaan, zijn daarna minimaal en van korte duur.
“Studies op lange termijn hebben duidelijk aangetoond dat veel doublerende kinderen enige vooruitgang boeken in hun leerprestaties tijdens het jaar dat ze over doen. Echter, deze verbeteringen verdwijnen over het algemeen binnen twee tot drie jaar.”
-Shane R. Jimerson (Universiteit van Californië)-
Bovendien wordt het over doen van een schooljaar gezien als een bewijs van mislukking. Als gevolg hiervan kan het de indruk en verwachting van een leraar negatief beïnvloeden.
Doubleren heeft een negatieve invloed op de mentale stabiliteit
Zittenblijven, zelfs als het met gevoeligheid en vertrouwelijkheid wordt behandeld, laat de leerling denken dat ze ‘zijn mislukt‘. Daardoor worden ze gescheiden van hun leeftijdsgenootjes. Studies van de Universiteit van Cambridge concluderen dat dit voor de meeste leerlingen ook gevoelens van schaamte en verlies van zelfrespect veroorzaakt.
Een jaar overdoen is voor de meeste leerlingen een grote bron van stress. Er werd een studie uitgevoerd door professoren Shane R. Jimerson, Gabrielle E. Anderson en Angela D. Whipple aan de Universiteit van Californië. Deze studie leverde een aantal duidelijke conclusies op:
“Leerlingen van de zesde klas op de basisschool waren banger om de klas over te moeten doen, dan om hun ouders te verliezen of blind te worden.”
Doordat ze ouder zijn, en daarom langer en al fysiek volwassener dan hun nieuwe klasgenoten, is dit ook een bron van stress bij veel doublerende leerlingen.
Dit beïnvloedt in veel gevallen ook hun sociale gedrag. De leerlingen die een jaar over moeten doen, moeten ook weer nieuwe sociale relaties ontwikkelen. Het lijkt net of ze van school verandert zijn.
Zittenblijven creëert een negatieve houding ten opzichte van school en leren
Leerlingen die zijn blijven zitten hebben 20 tot 50 procent meer kans om de middelbare school te verlaten. Dit in vergelijking met leerlingen met vergelijkbare prestatie- en gedragsniveau, die nooit zijn blijven zitten. Verschillende onderzoeken ondersteunen deze bewering, waaronder een die is uitgegeven door Temple en Reynolds aan de Universiteit van Minnesota.
“De meeste studies op dit gebied suggereren dat het hogere risico op uitval bij leerlingen die een jaar over hebben gedaan niet de reden is van hun slechte prestaties. Het is direct toe te schrijven aan de ervaring van een jaar over moeten doen.”
Gedragsproblemen
De ervaring van een jaar over moeten doen kan ook leiden tot een toename van agressiviteit en slecht gedrag. Dit gebeurd meer bij leerlingen die al vroeg tekenen van antisociaal gedrag vertoonden.
Met andere woorden, de frustratie, teleurstelling en woede als gevolg van dit zichtbare falen, dragen er toe bij dat leerlingen asociaal worden.
Alternatieven voor doubleren
Leerlingen een jaar over laten doen is een strategie die niet voldoet aan de behoefte van de meerderheid van de leerlingen die slechte schoolresultaten behalen. Evenmin is het niet goed voor leerlingen met sociale- of gedragsproblemen. Het is echter ook niet de oplossing om de leerling gewoon over te laten gaan met zijn leeftijdsgenoten zonder een gestructureerd plan.
In het ideale geval zouden scholen strategieën en ondersteunigsmethodes moeten gebruiken. Bovenal moeten de ondersteuningen gericht zijn op het voldoen aan de behoefte van elke leerling:
- Gebruik maken van samenwerkende strategieën.
- Leerlingen geheugensteuntjes leren, ze te ontwikkelen en ze te gebruiken om hen te helpen belangrijke concepten en informatie te behouden.
- Zelfevaluatie-toetsen gebruiken
- De activiteiten in de klas en het leerplan relateren aan de achtergrond en kennis van de leerling
Concluderend: de resultaten van onderzoeken die de afgelopen decennia zijn uitgevoerd, bewijzen dat doubleren geen adequate aanpak is. Af en toe is er echter een leerling voor wie doubleren wel effectief blijkt te zijn. Maar, het meer willen aanbieden aan een leerling van wat in het eerste jaar niet lukte, is meestal een nutteloze oefening.