Hoe melktanden worden vervangen door blijvende tanden

Een van de stadia die aangeven dat je kind volwassen wordt, is wanneer hun melktanden uitvallen en vervangen worden door blijvende tanden. We vertellen je hoe en wanneer dit gebeurt.

Geschreven en geverifieerd door de tandarts Vanesa Evangelina Buffa.

Laatste update: 27 februari, 2023

Op een bepaald moment in de kindertijd zullen de eerste tanden verschuiven en uitvallen en komt er een nieuw element voor in de plaats. Om je te laten begrijpen wat er in de mond van je kind gebeurt, vertellen we je over het proces waardoor blijvende tanden de babytanden vervangen.

De fase waarin de eerste tanden beginnen te bewegen en uit te vallen is heel belangrijk, zowel voor het kind als voor de ouders. Losse tanden, het moment dat ze uit het tandvlees komen, en het bezoek van de tandenfee mobiliseren het hele gezin. Deze kindermijlpaal is een demonstratie van de groei van je kind.

Hoe vervangen blijvende tanden de melktanden?

Rond de leeftijd van 6 jaar begint de fase van tandvervanging. Dit proces bestaat uit het fysiologisch uitvallen van de tijdelijke tanden om vervangen te worden door hun definitieve vervangers. Dit gebeurt geleidelijk en bereikt zijn hoogtepunt rond de leeftijd van 12 jaar, met de vervanging van de 20 melktanden.

Melktanden zijn te klein en te zwak om de mondfuncties van een volwassene te vervullen. Daarom worden ze vervangen door grotere en sterkere exemplaren die de persoon de rest van zijn leven zullen vergezellen. Wanneer de definitieve elementen klaar zijn om door te komen, beginnen ze het proces van vervanging door gespecialiseerde cellen die de wortels van de melktanden weer opnemen in het bot.

Het uitvallen van de melktanden

Wanneer ze de wortel verliezen die ze aan de tandboog vasthield, beginnen de tijdelijke tanden te bewegen. Als er geen steun is, valt de losse tand dus uit. Vanaf dat moment begint het blijvende element in de lege ruimte te verschijnen om zijn plaats in te nemen, totdat het lukt om in de juiste positie te komen.

Je moet weten dat blijvende tanden groter zijn dan melktanden. Om die reden verdwijnen de ruimtes in de tandboog, kenmerkend voor tijdelijke tanden en kiezen. Bovendien is het gebruikelijk dat sommige blijvende tanden er scheef uitzien.

In het algemeen, als de kaak groeit en de andere elementen beginnen uit te vallen, slagen de nieuwe tanden erin zich op één lijn te brengen. In elk geval is het altijd raadzaam dat de kindertandarts het proces begeleidt.

Op welke leeftijd en in welke volgorde vervangen blijvende tanden en kiezen de melktanden?

Het uitvallen en vervangen van tanden en kiezen hangt voor een groot deel af van de groeisnelheid van elk kind. Hoewel het gebruikelijk is dat melktanden rond de leeftijd van 6 jaar loskomen en uitvallen, beginnen sommige kinderen ze eerder te vervangen en andere veel later.

Veel factoren (Spaanse link) kunnen het tijdstip van tandvervanging bij kinderen beïnvloeden. Erfelijkheid, systemische problemen, omgevingsfactoren, voeding, hormonen of mondgezondheid zijn enkele voorbeelden. In elk geval is er een geschatte leeftijd waarop ouders kunnen verwachten dat tandvervanging bij hun kinderen zal plaatsvinden. Namelijk:

• Centrale snijtanden: dit zijn de eerste tanden die doorkomen. Eerst verschijnen de onderste rond de leeftijd van 6 jaar. Daarna verschijnen de bovenste tussen 6 en 7 jaar.
• Zijsnijtanden: als de centrale snijtanden zijn doorgekomen, zijn de laterale snijtanden de volgende die vervangen worden. De bovenste laten eerst los en daarna de onderste. Dit gebeurt tussen de leeftijd van 7 en 8 jaar.
• Tijdelijke eerste kiezen: deze vallen uit tussen de leeftijd van 9 en 11 jaar. Ze hebben de bijzonderheid dat ze vervangen worden door een definitief tandstuk dat anders is dan het tandstuk dat eruit komt: de eerste premolaren.
• Hoektanden: deze vallen tussen 9 en 12 jaar uit en worden vervangen door permanente hoektanden.
• Tijdelijke tweede kiezen: deze vallen als laatste uit, tussen 10 en 12 jaar. Ze worden vervangen door tweede premolaren.

De definitieve kiezen

Zoals we hierboven al vermeldden, verschijnen de definitieve kiezen spontaan achter in de mond, zonder dat er melktanden worden vervangen. Deze definitieve kiezen bevinden zich in de vrije ruimte achter de tijdelijke tweede kiezen.

De eruptie van de eerste blijvende kies vindt plaats op 6-jarige leeftijd, de tweede op 12-jarige leeftijd, en de derde, ook bekend als ‘verstandskiezen’, tussen 18 en 20 jaar. De onderste kiezen komen meestal eerst door, en daarna de bovenste.

Naarmate het kind groeit, wordt de kaak breder en kunnen de blijvende tanden en kiezen zich goed plaatsen. Tegen de leeftijd van 13 jaar hebben de meeste kinderen alle 28 blijvende tanden in hun mond. Met het doorkomen van de derde kiezen zijn de 32 stukken van het volwassen gebit voltooid, wat rond de leeftijd van 18 jaar gebeurt. Verstandskiezen komen echter niet bij iedereen door.

Wanneer naar een tandarts?

Idealiter wordt het proces van tandvervanging gevolgd en gecontroleerd door een kindertandarts. De professional is verantwoordelijk voor het beoordelen van de groei van de kaken en het vroegtijdig opsporen van eventuele problemen. Het is niet nodig om het kind telkens naar de tandarts te brengen als er een tand loskomt. Een controle om de 6 maanden vanaf het eerste levensjaar is meestal voldoende.

Er zijn echter situaties die het raadplegen van een kindertandarts rechtvaardigen:

• Uitgestelde tandvervanging: elk kind volgt zijn eigen ritme, maar als je merkt dat je kleintje geen losse tanden heeft, kun je de situatie ophelderen door een professional te raadplegen.
• Scheve blijvende tanden: blijvende tanden komen door waar ze kunnen. Als het kaakbot groeit, vallen ze meestal vanzelf op hun plaats. In elk geval is het raadzaam om de tandarts de situatie te laten beoordelen om te zien of het stimuleren van botgroei nodig is.
• Een dubbele rij tanden: soms lukt het de blijvende tanden niet om de wortels van de tijdelijke tanden weer op te nemen en komen ze door zonder dat de laatste eruit vallen. Deze situatie veroorzaakt een dubbele rij tanden die de tandarts moet analyseren. Vaak is het trekken van de melktand noodzakelijk.
• Voortijdig tandverlies: onbehandelde gaatjes of een klap kunnen leiden tot voortijdig verlies (Spaanse link) van de melktanden. De tandarts moet ingrijpen om ruimte te houden voor de blijvende tanden en malocclusies te voorkomen.

Verzorging van de nieuwe blijvende tanden

Als de definitieve tanden de melktanden vervangen, is het heel belangrijk om ze goed te verzorgen om ze gezond te houden. Deze nieuwe tanden horen een leven lang bij je te blijven. Een goede mondhygiëne, een gezond dieet en regelmatige bezoeken aan de kindertandarts zijn essentieel om de nieuwe tanden gezond te houden. Met deze basiszorg kun je het proces van het vervangen van de tanden van je kinderen verantwoord begeleiden.