Ouders mishandeld door hun kinderen: hoe te handelen
Helaas zijn ouders die door hun kinderen worden mishandeld een realiteit die elk jaar toeneemt. Deze bange ouders, vol schuldgevoel en schaamte, zwijgen over wat er thuis gebeurt. Ondertussen verergert de situatie en veroorzaakt veel leed bij alle leden van het gezin. Hoe is het mogelijk om deze uitersten te bereiken? Wat kan er in zo’n situatie gedaan worden?
Naar schatting heeft ongeveer 14% van de kinderen tussen de 13 en 18 jaar een vorm van agressie of geweld tegen hun ouders uitgeoefend. In veel gevallen gaat het om psychologische of verbale mishandeling, die minder zichtbaar is maar even zorgwekkend. Bovendien wordt de moeilijkheid om te herkennen dat ze mishandeld worden nog verergerd door het gevoel van falen van de ouders omdat ze zo’n schadelijke relatie met hun kind ervaren.
Al het bovenstaande betekent dat deze ouders er meestal te lang over doen om actie te ondernemen. De angst om de situatie te erkennen en hulp te zoeken zorgt ervoor dat deze familiedynamiek zich vastzet. Het is echter belangrijk om de oorsprong van dit gedrag te begrijpen en te weten dat er mogelijkheden zijn om het om te keren.
Ouders mishandeld door hun kinderen: hoe ontstaat deze realiteit?
Gebrek aan grenzen
Elk kind en elke jongere is anders, net als elk gezin. Daarom zijn de redenen die de realiteit van mishandelde ouders in gang kunnen zetten divers. Eén daarvan, en misschien wel de meest algemeen erkende, is het gebrek aan grenzen.
Termen als “kindertiran” of “keizersyndroom” worden steeds bekender. Hiervan is sprake als het kind, bij gebrek aan duidelijke regels, de plaats van de ouders inneemt en zijn wil oplegt door middel van dreigementen of driftbuien.
Het staat buiten kijf dat kinderen grenzen nodig hebben in hun opvoeding, omdat dit hen stabiliteit en veiligheid biedt en hen helpt een gezonde persoonlijkheid te vormen.
Het is echter essentieel dat deze regels eerlijk, duidelijk en consequent zijn. Met andere woorden, ze moeten coherent worden toegepast en vanuit een relatie van liefde, respect en consideratie. Als ze er niet zijn, vervagen de rollen binnen het gezin (Spaanse link) en leren kinderen geen frustratie te tolereren.
Intolerantie voor frustratie
Overbescherming is een ander punt dat het meeste misbruik bij kinderen veroorzaakt. Als kinderen van jongs af aan niet de middelen hebben gekregen om de negatieve kanten en frustraties van het leven te verdragen, kan niet van hen verwacht worden dat ze weten hoe ze dat moeten doen.
Daarom hebben kinderen het gevoel dat alles moet gebeuren zoals zij het verwachten en dat al hun wensen en verwachtingen vervuld moeten worden. Als dit niet gebeurt, worden ze boos en reageren ze agressief omdat ze niet hebben geleerd om op een gezondere en assertievere manier met deze scenario’s om te gaan.
Geweldsmodellen
Tegelijkertijd is de neiging van kinderen om te reageren met agressiviteit en geweld vaak een product van de modellen die ze tijdens het opgroeien hebben geobserveerd.
Als fysieke of verbale agressie gebruikelijk of geaccepteerd is in het gezin, blijft dit in het gedragsrepertoire van kinderen als iets waar ze hun toevlucht toe kunnen nemen. Imitatie is een van de krachtigste leermodellen.
Hoe kunnen mishandelde ouders handelen?
Om dit probleem goed aan te pakken en een oplossing te vinden, is het belangrijk om te onthouden dat er geen schuld is. Mishandelde ouders moeten zich nooit schamen voor wat ze meemaken, want we doen allemaal ons best.
Dat gezegd hebbende, is preventie ongetwijfeld altijd de beste strategie. Het opbouwen van een veilige hechtingsband met kinderen vermindert het risico op het ontstaan van geweld in het gezin.
Een kind dat opgroeit met het gevoel geliefd, gerespecteerd en in toom gehouden te worden door zijn ouders, dat aandacht, genegenheid en consequente grenzen heeft gekregen, zal waarschijnlijk niet snel overgaan tot fysieke of verbale agressie.
Als deze situatie (Engelse link) zich echter al voordoet, is het belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken. Met de juiste psychologische aandacht kunnen de meeste gezinnen de situatie corrigeren en een gezonde dynamiek aannemen. Zwijgen en misbruik toelaten bestendigt alleen maar het gevoel van superioriteit van het kind en het gevoel van hulpeloosheid van de ouders.
Tot slot, als de ervaring kritiek is en de integriteit van een van de gezinsleden in gevaar is, zal het zoeken naar gerechtigheid noodzakelijk zijn. De grenzen moeten stevig worden verankerd, zelfs als het gaat om een beslissing die zo moeilijk is als deze.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Calvete, E., Orue, I., Gámez-Guadix, M., del Hoyo-Bilbao, J., & de Arroyabe, E. L. (2015). Child-to-parent violence: An exploratory study of the roles of family violence and parental discipline through the stories told by Spanish children and their parents. Violence and victims, 30(6), 935-947. Recuperado de: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26439488/
- Calvete, E., Orue, I., Bertino, L., Gonzalez, Z., Montes, Y., Padilla, P., & Pereira, R. (2014). Child-to-parent violence in adolescents: The perspectives of the parents, children, and professionals in a sample of Spanish focus group participants. Journal of family violence, 29, 343-352. Recuperado de: https://link.springer.com/article/10.1007/s10896-014-9578-5
- Cano‐Lozano, M. C., León, S. P., & Contreras, L. (2021). Child‐to‐Parent Violence: Examining the Frequency and Reasons in Spanish Youth. Family Relations, 70(4), 1132-1149. Recuperado de: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/fare.12567
- Contreras, L., León, S. P., & Cano-Lozano, M. C. (2020). Assessing Child-to-Parent Violence With the Child-to-Parent Violence Questionnaire, Parents’ Version (CPV-QP): Factor Structure, Prevalence, and Reasons. Frontiers in psychology, 11, 1-8. Recuperado de: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/
- Fundación Amigo. Informe de la violencia filio-parental 2020. Consultado el 27 de junio del 2023 en: https://fundacionamigo.org/vfp/
- Garrido, V. (2005). Los hijos tiranos. El síndrome del emperador. Editorial Ariel.
- Martínez, C. (2011). “No puedo con mi hijo” (el niño tirano, modelo de padres, la educación infantil…): Perfil del pediatra ante los nuevos retos en educación. Pediatría Atención Primaria, 13, 83-89. Recuperado de: https://scielo.isciii.es/scielo.php?pid=S1139-76322011000400008&script=sci_arttext&tlng=pt
- Malhotra, A., & Baker, J. (2019). Group therapy. StatPearls. Consultado el 17 de junio de 2023 en: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549812/
- Ozbay, F., Johnson, D. C., Dimoulas, E., Morgan Iii, C. A., Charney, D., & Southwick, S. (2007). Social support and resilience to stress: from neurobiology to clinical practice. Psychiatry, 4(5), 35-40. Recuperado de: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2921311/
- Pereira, R. (2017). Violencia filio-parental: factores que favorecen su aparición. Construção psicopedagógica, 25(26), 5-16. Recuperado de: http://pepsic.bvsalud.org/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1415-69542017000100002
- Universidad Internacional de La Rioja. (2022, septiembre 22). La violencia filio-parental: ¿cuáles son sus causas? Consultado el 17 de junio de 2023 en: https://www.unir.net/derecho/revista/violencia-filio-parental/