Hoop voor kinderen met leukemie: gentherapie

Leukemie komt vooral voor bij kinderen jonger dan 5 jaar, en de genezingskans van chemotherapie is ongeveer 90%. Welke hoop is er nog voor kinderen met leukemie die niet op de gebruikelijke behandeling reageren?
Hoop voor kinderen met leukemie: gentherapie
Olga Carbajo

Geschreven en geverifieerd door de biologe Olga Carbajo.

Laatste update: 22 december, 2022

De laatste behandelingen tegen één van de meest voorkomende soorten kanker bij kinderen hebben er niet alleen voor gezorgd dat de ziekte zich niet meer verspreid, maar ook dat het behandelt kan worden. Gentherapie geeft daarom kinderen met leukemie nieuwe hoop.

Wat is leukemie?

Elke vorm van kanker begint wanneer onze lichamen in ongecontroleerde mate cellen aan gaan maken. Deze abnormale cellen zijn uniek, omdat ze niet dood gaan. Ons lichaam bestaat uit cellen, wat betekent dat kanker in al onze organen voor kan komen.

Een schema met verschillende cellen

Verschillende soorten leukemie

Op basis van verschillende eigenschappen, heeft The American Cancer Society leukemie in verschillende subtypen verdeeld. Dit zijn: acute of snelgroeiende, chronische of langzaam groeiend en of er sprake is van myeloïde cellen of lymfoïde cellen.

  • Acute lymfatische leukemie (ALL). Dit is het meestvoorkomende type leukemie, dat te maken heeft met de formatie van de witte bloedcellen.
  • Acute myeloïde leukemie (AML). Dit soort kanker ontstaat in de myloïde cellen. Dit komt na acute lymfatische leukemie het meest voor.
  • Chronische lymfatische leukemie (CLL). Dit type leukemie komt niet vaak voor bij kinderen. Het tast de witte bloedcellen van het beenmerg aan.
  • Chronische myeloïde leukemie (CML). Deze variatie ontstaat in de hematopoëtische stamcellen, die rode bloedcellen en bloedplaatjes produceren, die in de bloedstroom komen. Dit type komt ook niet vaak voor bij kinderen.

Een sprankje hoop voor kinderen met leukemie: gentherapie

Recent heeft de Clinic of Barcelona in Spanje verschillende kinderen met acute lymfatische leukemie behandeld die niet op de gebruikelijke behandeling reageerden. Ze gebruikten een nieuwe gentherapie – tisagenlecleucel – wat echter nog in de experimentele fase zit.

Deze behandeling is in 2012 goedgekeurd door de FDA en wordt gedistribueerd door het farmaceutisch bedrijf Novartis. Maar, wat houdt deze behandeling eigenlijk in?

Gentherapie voor kinderen met leukemie

Gentherapie is een behandeling die zich aanpast aan de patiënt. Het bestaat namelijk uit het introduceren van specifieke cellen in de cellen van de patiënt om de ziekte te behandelen. Op deze manier wordt mogelijke afstoting van transplantaten voorkomen en wordt de behandeling effectiever doordat er specifieke cellen worden gemaakt voor het aanvallen van de kankercellen.

Het creëren van de behandeling voor kinderen met leukemie

Het proces bestaat uit verschillende stappen, die in totaal 22 dagen duren om uit te voeren.

  • Als eerste neemt een specialist rode bloedcellen van de patiënt en worden de T-cellen geïsoleerd.
  • Daarna worden deze cellen in een laboratorium genetisch gemanipuleerd. Ze voegen er DNA aan toe zodat er cellen genaamd CAR (Chimere Antigeen Receptor) ontstaan.
  • De chimere antigeen receptor is verantwoordelijk voor het herkennen van een andere cel dat zich op het oppervlak van de kankercellen bevindt, namelijk CD19.
  • De T-cellen van de patiënt die genetisch gemodificeerd zijn blijven in het laboratorium groeien totdat er miljoenen van zijn.
  • Als laatste worden de gemodificeerde T-cellen aan de patiënt gegeven in de vorm van een centraal veneuze katheter.
Een T-cel

Hoe werkt het T-CAR/CD19 binomium?

Stel je voor dat een cel een bal is waarvan het oppervlak vol zit met stokachtige structuren. Elk van deze stokken heeft zijn eigen morfologische kenmerken. Deze stokken zijn vervolgens verantwoordelijk voor de relatie tussen de cel en zijn omgeving en met andere cellen.

In het geval van leukemie heeft de T-cel een erg concrete stokachtige structuur. De CAR herkent daarnaast nog een stokachtige structuur op het oppvervlak van de LB, de CD19. Nu dat de T-cel de gevaarlijke B-kankercel heeft herkent, kan het de cel elimineren.

Volgens Dr. Francis Collins, directeur van the National Institues of Health, moet je met veel verschillende problemen rekening houden voordat je kan zeggen of een immunotherapie tegen kanker een onvoorwaardelijk succes zal zijn.

“We hebben dramatische reacties gezien op immunotherapie. We moeten dit soort succes – en hoop- naar meer mensen brengen en naar meer soorten kanker en we moeten dit snel doen.”
– Dr. Francis Collins-

Successen en mislukkingen van immunotherapie tegen kanker bij kinderen

Als je naar de resultaten kijkt van drie maanden na de behandeling, gaat 80% van de patiënten duidelijk vooruit. Dit zijn allemaal patiënten die niet op de gebruikelijke behandeling reageerden. Deze gegevens komen van het National Cancer Institute.

We moeten echter voorzichtig zijn als het gaat om het succes van immunotherapie. Er komen namelijk ook bijwerkingen bij kijken die experts niet kunnen negeren. Dr. Collins heeft een verslag over dit probleem geschreven, waar het volgende in staat:

  • De CD19 cel is aanwezig in de B-cellen, dus LT-CDR ziet geen verschil tussen kankercellen en gezonde cellen. De patiënt moet dus behandelt worden voor immunosuppressie.
  • Het verschijnen van het cytokine release syndroom, wat voorkomt door de medicatie.
  • Er zijn ook neurologische bijwerkingen, zoals verwarring en stuiptrekkingen. Deze bijwerkingen gaan vanzelf weg, zonder dat er een behandeling nodig is.

Deze behandeling geeft echter alsnog hoop aan families waarvan de kinderen kanker hebben. Wetenschappers werken nog steeds aan deze behandeling om het perfect te maken en het is nog in de experimentele fase.

Tot nu toe zijn de resultaten, ook voor andere soorten kanker zoals HPV en lymfeklierkanker, op zijn zachtst gezegd positief.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • NIH. (19 octubre 2017). La terapia con células T y CAR ha sido aprobada para algunos niños y adultos jóvenes con leucemia [artículo en web]. Recuperado de: www.cancer.gov
  • Mouzzo, J. (28 noviembre 2017). La terapia génica contra la leucemia llega al Clinic [artículo en periódico]. Recuperado de: www.elpais.com
  • American Cancer Society. (12 febrero 2019). Tasa de supervivencia de las leucemias en niños [artículo en web]. Recuperado de: www.cancer.org

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.