Soorten spel die belangrijk zijn voor je kind
De rol van ouders is om de weg te bereiden voor de holistische ontwikkeling van hun kinderen. De beste manier om dit te doen is bijvoorbeeld ze te motiveren en gelegenheid te scheppen voor regelmatig spelen. In die zin kunnen ouders een verscheidenheid aan ervaringen aanmoedigen door verschillende soorten spel en hun unieke voordelen.
Spelen helpt kinderen namelijk zich te ontwikkelen. Er zijn vier hoofdgebieden van ontwikkeling bij verschillende soorten spel: Lichamelijk, cognitief, emotioneel, en sociaal. Door te spelen wordt elk van deze gebieden vervolgens gestimuleerd en ontwikkeld vanaf de geboorte en tijdens de eerste kinderjaren.
Soorten spel in de vroege kinderjaren
Deze spelcategorieën zijn gebaseerd op hun kenmerken of op de manier waarop ze helpen bij de ontwikkeling van kinderen. Bovendien zijn ze allemaal belangrijk. Je zult echter merken dat je kind gedurende de dag met verschillende soorten spel bezig is, waarbij het vaak van de ene op de andere overschakelt.
Sommige soorten komen meer voor op verschillende leeftijden: baby, peuter, kleuter, en brugklasser.
Ritueel spel
Dit is het ritmisch herhalen van klanken of woorden. Jonge kinderen doen het uit puur plezier en gebruiken vaak overdreven lichaamsbewegingen.
Taalspel
Dit soort spel omvat bijvoorbeeld het verzinnen van onzinwoorden en rijmende woorden. Het begint al voordat een kind leert praten.
Fantasiespel of symbolisch spel
Ook bekend als voorgewend spel of dramatisch spel. Dit is de hoogste vorm van spel en omvat het ‘uitbeelden’ van ideeën, het gebruiken van voorwerpen, en het spelen van rollen. Een voorbeeld is springtouwen als slangen gebruiken, zich verkleden, en doen alsof je brandweerman bent.
Zintuiglijk stimulerend spel
Bij dit soort spel worden de zintuigen gestimuleerd en worden geluiden, ritmes, smaken, texturen, geuren, kleuren, vormen en bewegingen ervaren. Een baby zal bijvoorbeeld alles willen aanraken of voorwerpen in zijn mond willen stoppen.
Onderzoekend (explorerend) spel
In dit stadium wil de peuter zien wat er gebeurt als materialen gehanteerd worden. Een voorbeeld zou zijn van het testen van blokken naar het stapelen ervan om te zien wat er gebeurt.
Competitief spel
Dit verwijst naar spelletjes met regels en rituelen. Het spel van kinderen wordt in dit stadium meer gestructureerd en er kunnen meerdere spelers bij betrokken zijn.
Constructief spel
Bij constructief spel gaat het om dingen maken en voorwerpen hanteren om iets te maken. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld blokken stapelen, een fort bouwen (Engelse link) of een machine maken van kartonnen dozen.
Fysiek (motorisch) spel
Dit verwijst naar spel dat puur lichamelijk van aard is, zoals onder andere springen, klimmen, of op een driewieler rijden.
Expressief (creatief) spel
Dit verwijst bijvoorbeeld naar het maken van kunst, muziek, of zelfs schrijven om creativiteit te uiten.
Soorten spel tot de leeftijd van 9 jaar
Typisch spel tijdens de verschillende stadia van de kindertijd kan variëren, en dat is helemaal niet erg. In feite is het voor hun ontwikkeling juist nodig dat kinderen verschillende soorten spel verkennen. Let echter op of het spelniveau van je kind bij de ontwikkeling past. Hier zijn daarom wat ruwe richtlijnen die van kind tot kind enigszins kunnen verschillen.
Baby’s
- Mondelinge activiteiten: denk bijvoorbeeld aan borstvoeding en andere lipbewegingen.
- Geluiden maken en beluisteren.
- Spelen met adem en speeksel.
- Het doen van mondoefeningen.
- Spelen met lichaamsdelen, het haar van hun moeder, knopen, enz.
- Spelletjes spelen zoals “Waar ben je? Daar ben je!”.
- Spelen met voorwerpen.
Peuters
- Ouders imiteren.
- Beginnen met kiekeboe spelen.
- Het eigen lichaam en dat van hun moeder verkennen.
- Oppakken, laten vallen, stapelen, stoten, vullen, legen, enz.
- Experimenteren met bewegingen.
- Initiëren van doen alsof.
Soorten spel voor 3-jarigen
- Verzamelen van voorwerpen,
- Zich bezighouden met sensomotorische activiteiten.
- Imiteren van in het gezin gemodelleerde affectie, naar mensen en voorwerpen.
- Enige agressie tonen in het spel, bijvoorbeeld een superheld nadoen (fantasie wordt werkelijkheid).
- Spelletjes spelen over verdwijnen en weer verschijnen.
- Een spelritueel volgen voor de veiligheid, bijvoorbeeld elke dag een puzzel maken bij het afzetten op school.
- Rollenspel, bijvoorbeeld doen alsof je een ouder of een dier bent.
Soorten spel voor de leeftijd van 4 jaar
- Het uiten van agressie door spel, bijvoorbeeld superhelden zijn, monsterjacht spelen, je verstoppen voor ‘slechteriken’, enz.
- Verstoppertje spelen.
- Een beter begrip hebben van fantasie en werkelijkheid, bijvoorbeeld doen alsof je een beer bent of spelen met een speelgoedbeer.
- Fantasiespel omvat bredere thema’s buiten het huis en het gezin, bijvoorbeeld doen alsof je in de brandweerkazerne bent.
- Ook verpleegster-dokter-achtig spel ontstaat uit nieuwsgierigheid naar het lichaam.
- Mannelijke en vrouwelijke rolpatronen worden in het spel benadrukt.
- Meer socialiseren met anderen.
- Fysieke vaardigheden uittesten in spel.
Soorten spel voor de leeftijd van 5 jaar
- Het spelen van de hierboven genoemde spelletjes of het beginnen te spelen met regels.
- Zich bezighouden met fantasiespel, maar met een duidelijk begrip van fantasie en werkelijkheid.
- Het via spel uitspelen van stressvolle situaties of gevoelens van angst.
- Rollenspel wordt ingewikkelder en kan ook via poppenkastvoorstellingen of geënsceneerde verhalen uitgevoerd worden.
- De fascinatie voor romantiek begint met het achterna zitten van meisjes of jongens of het naspelen van bruiloften of sprookjes.
Soorten spel voor de leeftijd van 6 tot 9
- Fantasiespel kan na de leeftijd van 9 doorgaan, maar het is uitgebreider en hetzelfde plot kan verscheidene dagen doorgaan.
- Het spel kan vies en dramatisch zijn.
- Ze hebben behoefte aan veelvuldig lichamelijk spel en hebben tomeloze energie.
- Meer gevorderde spelletjes, zoals bijvoorbeeld schaatsen of balspelletjes: Ze kunnen ook deelnemen aan teamsporten.
- Ze maken grapjes over onder andere romantiek.
- Thema’s als dapperheid, verwonding, en aantrekkelijkheid komen in het spel naar voren.
Kortom, naarmate kinderen ouder worden, veranderen de soorten spel waaraan ze deelnemen. Daarom is het belangrijk dat je rekening houdt met hun ontwikkelingsniveau als je voorstelt wat ze zouden kunnen spelen.