6 effecten van het labelen van kinderen als hoogbegaafd

Voor een kind met hoogbegaafdheid kan het krijgen van een diagnose helpen om de ondersteuning te krijgen die ze nodig hebben, maar het kan ook verschillende nadelen met zich meebrengen. Dit is waarom.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz Martín.

Laatste update: 09 juni, 2024

Kinderen met hoogbegaafdheid worden dagelijks geconfronteerd met uitdagingen zoals een gebrek aan motivatie in de klas, intense emoties en gevoeligheid voor zintuiglijke prikkels. Deze situaties kunnen ervoor zorgen dat ze zich alleen en onbegrepen voelen. Het ontvangen van een diagnose kan hierbij helpen. Maar ben je je bewust van alle gevolgen van het labelen van kinderen als hoogbegaafd?

Momenteel wordt hoogbegaafdheid gezien als een aangeboren potentieel dat ontwikkeld moet worden. Deze kinderen hebben bovengemiddelde cognitieve vaardigheden, maar ze hebben een geschikte omgeving nodig om hun creativiteit te ontwikkelen en succes te boeken.

De diagnose is het startpunt voor een passende interventie. Maar als deze aanpak niet overwogen wordt, kan het labelen van kinderen als hoogbegaafd nadelen hebben.

Wat zijn de gevolgen van het labelen van kinderen als hoogbegaafd?

Ouders en leerkrachten kunnen vermoeden dat een kind hoge capaciteiten heeft door zijn of haar gebruikelijke gedrag te observeren. Enkele veel voorkomende kenmerken van deze situatie zijn bijvoorbeeld de volgende:

• Een brede woordenschat.
• Uitstekend abstract denken.
• Grote nieuwsgierigheid en geheugen.
• Zeer veeleisend
• Gemakkelijk leren als de taak motiverend is.

Bij deze tekenen stelt men meestal een klinische diagnose om vermoedens te bevestigen. Maar hoe beïnvloedt het het leven van een kind als het als hoogbegaafd wordt beschouwd? Zoals je zult zien, kunnen de gevolgen zowel positief als negatief zijn. Bekijk ze zeker!

1. Emotionele validatie

Het ontvangen van een diagnose kan een opluchting zijn voor het hoogbegaafde kind omdat het label hun ervaring valideert. Het helpt hen te begrijpen waarom ze denken, voelen en zich gedragen zoals ze doen. Het verschaft duidelijkheid over hun kwaliteiten en sterke punten, maar ook over hun moeilijkheden en uitdagingen.

Daarom verdwijnt het gevoel van ontoereikendheid of tekortkoming (dat ze vroeger misschien voelden) in het licht van het label van hoogbegaafdheid, dat betekenis geeft aan hun ervaring.

2. Bij een groep horen

Tegelijkertijd helpt het deze kinderen om zich deel van een groep te voelen. Het is belangrijk om er rekening mee te houden dat hoogbegaafdheid bij slechts 3 tot 15% van de bevolking voorkomt (García-Ron & Sierra-Vázquez, 2011). Hierdoor komt het vaak voor dat kinderen zich vreemd, anders en slecht verbonden voelen met hun leeftijdsgenoten.

Weten dat hun situatie niet uniek is en dat er andere kinderen zoals zij zijn met dezelfde sterke kanten, interesses, zorgen of moeilijkheden kan opluchting brengen en helpen een positieve re identiteit te smeden.

3. Ondersteuning en aanpassingen ontvangen

Hoewel hoogbegaafde kinderen superieure intellectuele capaciteiten hebben, maakt dit het onderwijs niet altijd gemakkelijker. Men schat zelfs dat schooluitval voorkomt in 10-15% van de gevallen, wat wordt veroorzaakt door de demotivatie en de emotionele en sociale problemen die deze minderjarigen vaak ervaren.

In dit opzicht kan het labelen van kinderen als hoogbegaafd leraren en onderwijscentra helpen om passende maatregelen te nemen om ondersteuning en aanpassingen te vergemakkelijken (Luque et al., 2017).

Deze zullen bestaan uit het uitbreiden, verrijken en verdiepen van de inhoud, naast het verbeteren van de vaardigheden en interesses van het kind. Maar als hoogbegaafdheid onopgemerkt blijft, zullen deze middelen niet worden geïmplementeerd.

4. Er ontstaat een stigma

Niet alles is echter positief. Het labelen van kinderen als hoogbegaafd kan ook stigma’s opwekken door de vele mythes die nog steeds bestaan over deze aandoening.

Hoogbegaafde kinderen beschouwt men vaak als vreemd, anders en ongezellig. Velen geloven ten onrechte dat deze kinderen geen vrienden willen of dat ze, omdat ze een superieure cognitieve begaafdheid hebben, inferieur moeten zijn in andere aspecten, zoals sport of kunst.

Kinderen en volwassenen kunnen in deze mythes trappen en het kind op een andere en niet-positieve manier gaan behandelen als ze over hun label leren. Dit kan leiden tot isolatie en aanzienlijke schade aan hun gevoel van eigenwaarde en identiteit.

Volgens een artikel gepubliceerd in de Revista de Educación (Spaanse link), heeft ongeveer 50% van de hoogbegaafde kinderen last van pesten.

5. Gebrek aan begrip en emotionele steun

Tegelijkertijd kan de wetenschap dat een kind hoogbegaafd is ertoe leiden dat ouders uit het oog verliezen dat hun kind nog steeds een kind is. Dit staat bekend als emotionele asynchronie en verwijst naar het feit dat deze kinderen, ondanks hun hoge cognitieve capaciteit, vaak moeite hebben om hun rijke innerlijke wereld te begrijpen en om te gaan met hun intense emoties.

Als de verantwoordelijke volwassenen geen rekening houden met deze realiteit, kunnen ze de fout begaan te denken dat het kind even vaardig is met zijn emoties als met zijn verstand. Daarom kunnen ouders en leerkrachten de taak verwaarlozen om hen de steun te geven die ze nodig hebben, hen te valideren en hen te leren hoe ze met hun interne toestanden moeten omgaan.

6. Gevoelens van druk en eisen

Tot slot kan het labelen van een kind als hoogbegaafd bij kinderen veel druk op psychologisch niveau opwekken. Wanneer ze de diagnose krijgen, verwacht iedereen uitstekende prestaties en de beste resultaten van hen.

Daarom worden er buitensporige eisen aan hen gesteld en wordt er een last op hun schouders gelegd die kan leiden tot angst, stress en een laag niveau van welzijn. In een artikel in het Journal of Psychology and Education (Spaanse link) melt men zelfs dat perfectionisme en zelfeisendheid veel voorkomen bij deze kinderen.

Een positieve benadering van hoogbegaafdheid is de beste strategie

Zoals je ziet, kan het krijgen van de diagnose hoogbegaafdheid zowel positieve als negatieve gevolgen hebben. Daarom is het belangrijk dat ouders en leerkrachten goed geïnformeerd zijn en zich bewust zijn van de implicaties als je voordeel wilt halen uit dit label en de schadelijke effecten ervan wilt minimaliseren.

Het label van hoogbegaafdheid moet ons helpen om de realiteit van het kind te begrijpen en van daaruit schoolaanpassingen en ondersteuning voor het gezin en de professional aan te bieden om hun sterke punten te versterken en hen te helpen hun uitdagingen te overwinnen.

Dit label mag nooit een excuus zijn om druk uit te oefenen, onredelijke verwachtingen te hebben of te vergeten dat het kind nog steeds een kind is dat begrip, genegenheid en begeleiding nodig heeft.[featured-post url=”https://jebentmama.nl/kinderen/wat-moet-je-weten-kinderen/heeft-mijn-kind-adhd-of-hoogbegaafdheid/”