Wat is het bedriegerssyndroom bij ouders?

Heb je ooit naar je kinderen gekeken en gedacht: “Ik heb geen idee waar ik mee bezig ben.” Heb je ooit getwijfeld aan je ouderschap of ben je bang geweest dat anderen elk moment zullen ontdekken dat je niet zo goed bent in opvoeden? Zo ja, dan lijd je waarschijnlijk aan het bedriegerssyndroom bij ouders.

Misschien heb je deze term wel eens gehoord op de werkvloer. Het is van toepassing op mensen die zich niet succesvol voelen op hun werk en die twijfelen aan hun capaciteiten.

Maar moederschap en de zorg voor kinderen kunnen deze angsten en vragen ook oproepen, wat een negatieve invloed heeft op het welzijn van het gezin. Laten we meer leren over het bedriegerssyndroom, of imposter-syndroom en hoe het ouders beïnvloedt.

Wat is het bedriegerssyndroom?

“Het bedriegerssyndroom is een gedragsgerelateerd gezondheidsfenomeen dat wordt beschreven als zelftwijfel over intellect, vaardigheden of prestaties bij hoog presterende individuen. Deze individuen kunnen hun succes niet internaliseren en ervaren vervolgens alomtegenwoordige gevoelens van zelftwijfel, angst, depressie en/of angst om te worden ontmaskerd als een fraudeur in hun werk, ondanks controleerbaar en objectief bewijs van hun succes.”
– Nationale Bibliotheek voor Geneeskunde (Engelse link) – 

Het imposter-syndroom (Engelse link) of bedriegerssyndroom is geen klinische diagnose die in een psychologiehandboek te vinden is, maar het is een veel voorkomende ervaring voor veel mensen. Het is een gegeneraliseerd gevoel van onzekerheid dat iemand doet twijfelen aan zichzelf, zijn prestaties, zijn voorbereiding en zijn waarde.

Het is niet van toepassing op die gevallen waarin de persoon echt moet verbeteren. Bijvoorbeeld als ze niet over de juiste informatie of training beschikken, als ze vaak fouten maken of als hun resultaten vaak negatief zijn. In deze gevallen is het de moeite waard om de mogelijkheid te overwegen om op dit gebied te leren en te verbeteren.

Maar wat gebeurt er als je, zelfs als je op betrouwbare en objectieve wijze hebt aangetoond dat je goed bent op dat specifieke gebied en dat ongemakkelijke gevoel nog steeds niet weggaat?

Dit is de sleutel tot het bedriegerssyndroom, een fenomeen dat volgens schattingen op een bepaald moment wel 80% van de bevolking kan treffen, zoals wordt aangegeven in een artikel gepubliceerd in het Tijdschrift voor Algemene Interne Geneeskunde (Engelse link).

Hoe ziet het bedriegerssyndroom eruit bij ouders?

Dit syndroom is ontwikkeld en bestudeerd op de werkplek, maar de manifestaties ervan kunnen ook voorkomen in de context van ouderschap. Als een moeder of vader eraan lijdt, ervaren ze meestal de volgende ervaringen:

• Ze hebben voortdurend twijfels en onzekerheden over hun prestaties als ouders. Ze hebben het gevoel dat ze niets goed doen, dat ze niet weten hoe ze verder moeten of welke beslissingen ze moeten nemen, en dat ze hun rol niet goed vervullen.
• Ze hebben het gevoel dat ze niet gekwalificeerd zijn om hun kinderen goed op te voeden of dat ze niet over de nodige vaardigheden beschikken, ondanks bewijs van het tegendeel.
• Ze zijn bang dat anderen zich zullen realiseren dat ze niet echt een goede moeder of vader zijn.
• Ze zijn niet in staat om hun inspanningen en successen in de opvoeding op waarde te schatten of te waarderen. Ze schrijven al hun goede resultaten toe aan geluk of toeval, of ze geloven dat het komt omdat andere mensen hen hebben geholpen. Ze strijken de eer niet op.
• Elke keer als ze iets goed doen, herinnert hun innerlijke dialoog hen eraan dat het niet goed genoeg is of niet zo geweldig. Dit bedwelmt hen met het idee dat ze het altijd goed moeten doen en dat ze geen recht hebben om zich te verheugen of zichzelf te feliciteren met een of ander goed moment in het bijzonder.

Waarom komt het bedriegerssyndroom voor bij ouders?

Dit syndroom komt bij moeders en vaders veel voor en heeft verschillende oorzaken. Tot de belangrijkste risicofactoren behoren de volgende.

1. Vrouw zijn

Dit fenomeen kan vrouwen meer treffen dan mannen vanwege de grotere sociale druk op vrouwen om te slagen in het ouderschap. De moederfiguur is geïdealiseerd (Engelse link) en wordt belast met een reeks eisen waaraan vrouwen naar hun gevoel moeten voldoen om als waardevol of geldig te worden gezien.

2. Toegewijd zijn aan ouderschap

Paradoxaal genoeg zijn het vaak de moeders en vaders die meer betrokken en toegewijd zijn aan hun rol die deze onzekerheid ervaren. En dat komt omdat voor hen het leveren van een goede prestatie in de opvoeding van hun kinderen een primaire doelstelling is, en ze in grotere mate bang zijn om te falen of fouten te maken.

3. Perfectionistisch zijn

Deze persoonlijkheidstrek leidt ertoe dat iemand onrealistisch hoge eisen aan zichzelf stelt, waardoor hij geblokkeerd kan raken of ontevreden kan zijn over zijn werk. Als je een perfectionist bent, streef je ernaar om altijd 100% van jezelf te geven aan je kinderen, en dat is menselijkerwijs niet mogelijk en ook niet nodig.

4. Opgegroeid zijn met ouders die erg kritisch en veeleisend waren of die hun rol niet vervulden

Volgens een onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift The American Journal of Family Therapy, (Engelse link) ervaren kinderen die hun behoeften opzij moesten zetten om de genegenheid van hun ouders te winnen in grotere mate het volwassen bedriegerssyndroom.

5. Last van onzekerheid en een laag zelfbeeld

Deze twee factoren dragen ook bij aan het bedriegerssyndroom bij ouders, waardoor ze twijfelen aan zichzelf en de beslissingen die ze nemen en zich nooit mondig voelen.

Het bedriegerssyndroom bij ouders aanpakken om lijden te voorkomen

Volgens een artikel gepubliceerd in Interactions (Engelse link) wordt het syndroom geassocieerd met hoge niveaus van stress, angst en depressie. Als gevolg daarvan hebben ouders die het ervaren vaak last van aanzienlijke stress, zorgen en onzekerheid over hun prestaties.

Om het te voorkomen, kunnen enkele maatregelen worden genomen. Stel bijvoorbeeld grenzen aan de ongevraagde opmerkingen en adviezen die je van anderen krijgt over de manier waarop je opvoedt. Als ouders, schoonouders, vrienden of andere mensen hun mening geven over het ouderschap, kunnen twijfels, onzekerheid en schuldgevoelens toenemen. Wees dus niet bang om hen te vragen minder veroordelend te zijn en hun opmerkingen voor zich te houden.

Tegelijkertijd kan geïnformeerd zijn een groot verschil maken. Zelfs als je al goed bezig bent, kan het ontvangen van informatie over de opvoedmethode of -stijl die je wilt volgen je die extra zekerheid geven die je voor je gevoel mist.

Tot slot is het essentieel dat je werkt aan je eigenwaarde en veeleisendheid en dat je je eigen verdiensten leert waarderen. In dit opzicht kan het nodig zijn om professionele ondersteuning te krijgen om deze doelen te bereiken.

Hoe dan ook, als je een einde maakt aan het bedriegerssyndroom, kun je je ouderschap op een veel vrijere en veiligere manier uitoefenen en er vooral meer van genieten. Uiteindelijk is dit wat je in staat zal stellen om in de ideale omstandigheden te verkeren om je kinderen de beste omgeving te bieden om te groeien.