Ongehoorzame 3-jarigen: wat te doen?

Ongehoorzame 3-jarigen hebben duidelijkheid en consistentie nodig in hun dagelijks leven. Ontdek hoe je ze met liefde en respect kunt corrigeren.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz Martín.

Laatste update: 22 december, 2022

Vanuit de positie van de ouders is een gehoorzaam kind een zegen. Die volgzame, kalme kleine kinderen die zonder vragen de regels volgen zijn de afgunst van andere ouders. Een zekere dosis opstandigheid is echter noodzakelijk en positief, vooral op bepaalde momenten in de kindertijd. Daarom willen we aan wie met ongehoorzame 3-jarigen te maken heeft een reeks richtlijnen geven die nuttig kunnen zijn.

We weten dat het ergerlijk is als je kind je hand loslaat terwijl je over straat loopt, dat je alles 10 keer moet herhalen om je kind aandacht te laten schenken, of dat het een eeuwigheid duurt voor je hem kan aankleden of naar bed brengen. Maar verlies je kalmte niet, want er zijn manieren om het gedrag van kinderen te corrigeren en bij te sturen vanuit respect en liefde en zo veel van deze conflicten te vermijden.

Ongehoorzame 3-jarigen: een natuurlijk en gezond verschijnsel

Allereerst is het belangrijk te begrijpen dat de 3-jarige leeftijd een bijzonder ingewikkelde fase is.

Op deze leeftijd hebben kinderen al veel motorische en cognitieve vaardigheden ontwikkeld en willen ze die in de praktijk brengen. Ze weten hoe ze moeten lopen, rennen, klimmen en springen. Ze kunnen spreken en hun mening uiten (zij het op een beperkte manier). Bovenal hebben ze zichzelf ontdekt als individuele wezens en willen ze zich laten gelden (Spaanse link).

Daarom komt het vaak voor dat op 3-jarige leeftijd weigeringen, tegenwerking, het uitdagen van grenzen en een zekere behoefte aan onafhankelijkheid ontstaan. Het is essentieel te begrijpen dat peuters niet kwaadaardig handelen en dat hun doel niet is ons te ergeren of ons ons geduld te doen verliezen.

Als je 3-jarige overal nee tegen zegt, hoort dat waarschijnlijk bij het normale proces van hun persoonlijkheidsontwikkeling.

Hoe te handelen met ongehoorzame 3-jarigen?

Talloze onderzoeken (Spaanse link) hebben aangetoond dat de democratische opvoedingsstijl het meest effectief is om medewerking van kinderen te bereiken. En ook om sterke en gezonde banden tussen ouders en kinderen op te bouwen.

We moeten dus niet toegeeflijk en mild zijn, maar ook niet tiranniek en autoritair. Om dit heilzame evenwicht te vinden is het dus de moeite waard de volgende richtlijnen in praktijk te brengen.

Ongehoorzame 3-jarigen: duidelijke regels en grenzen

Om te kunnen gehoorzamen moeten kinderen weten wat er steeds van hen verwacht wordt.

Begin met het stellen van duidelijke en beknopte regels en zorg ervoor dat je kind ze begrijpt en onthoudt. Leg daartoe elke regel die je stelt uit en waarom. En vraag ze aan het eind om ze aan jou te herhalen.

Het is ook heel nuttig om visuele hulpmiddelen te plaatsen, zoals een lijst op de koelkast of op een prikbord die door middel van beelden de te volgen regels aangeeft. Jullie kunnen bijvoorbeeld ook praten met het gezin terwijl jullie aan tafel zitten.

Routines zijn ook uitstekende bondgenoten. Ze geven kinderen namelijk zekerheid en helpen ze onthouden wat ze steeds moeten doen. Ze maken het bijvoorbeeld mogelijk te anticiperen op handen wassen voor het eten of tanden poetsen voor het slapen gaan.

Samenhang en teamwork

De sleutel tot gehoorzaamheid van kleintjes is dat ze samenhang en consistentie in hun omgeving vinden. Met andere woorden, er moeten duidelijke consequenties zijn voor elk gedrag. Die moet je altijd toepassen en ze moeten door alle referentievolwassenen worden uitgevoerd.

Als je besloten hebt dat de televisie om zes uur uit gaat, kun je niet de helft van de dagen opgeven en hem tot zeven uur aan laten staan. Evenmin is het positief als moeder een regel stelt en als vader toestaat dat de kinderen die overtreden als hij alleen met ze is. Alle vaste verzorgers (ook grootouders en oppassen) moeten dezelfde principes toepassen.

Ongehoorzame 3-jarigen: positief opvoeden

Veel ouders van ongehoorzame 3-jarigen gaan de dag door met “niet doen” in hun mond. “Niet rennen”, “niet je ellebogen op tafel zetten”, “niet alles laten rondslingeren”. Uiteindelijk raken kinderen gewend aan dit soort uitdrukkingen en nemen ze niet meer serieus.

Daarom is het beter om de “niet doen” te reserveren voor belangrijke situaties, en de rest van de tijd te proberen het gedrag om te buigen en aan te geven wat er gedaan moet worden. Bijvoorbeeld: “Loop naast me” of “raap het speelgoed op als je klaar bent met spelen”.

Je kunt ook alternatieven bieden voor het gedrag waarvan je wilt dat je kind ermee ophoudt. Dus, als je wilt dat ze ophouden de lichtschakelaar aan en uit te zetten, kun je, in plaats van je op dat wangedrag te concentreren, ze omleiden naar een andere activiteit die ze leuk vinden. Stel bijvoorbeeld voor dat ze een tekening maken.

We hebben het voordeel dat, voor kleintjes, de aandacht en genegenheid van hun ouders grote versterkers zijn. Daarom zullen ze in het algemeen goed reageren als we plezier tonen bij hun positieve gedrag.

Empathie en respect

Laten we tot slot niet vergeten dat het hoofddoel niet is gehoorzaamheid te bereiken, maar onze kinderen een kwaliteitsvolle opvoeding te bieden.

Dus als je kleintje een driftbui heeft omdat hij wat lekkers wil eten, hoef je niet toe te geven. Maar het is belangrijk dat je zijn of haar emoties valideert en je kind helpt ze te beheersen. Neem even de tijd om ze bij te praten, leg uit dat je weet dat ze van streek zijn en dat dat normaal is, maar dat het bijna etenstijd is.

Hun boosheid zal misschien niet verdwijnen. En een deel van je taak is om het ongemak dat het je kan bezorgen te verdragen. Het is namelijk een natuurlijke emotionele uiting.

Maar als je kind weet dat ze gehoord, begrepen en verzorgd worden, zal je kind de volgende keer veel beter in zijn humeur zijn. Die driftbuien zullen dan geleidelijk afnemen.

Ongehoorzame 3-jarigen ontwikkelen hun gevoel van eigenwaarde

Bedenk dat het goed is dat je kind niet helemaal onderdanig en volgzaam is, dat het vraagtekens zet bij de regels en redenen, dat het zich wil uiten en zijn mening wil laten gelden. Dit is een teken van een gezond gevoel van eigenwaarde.

Wapen je dus met geduld en genegenheid om je door deze fase te loodsen en, als je het gevoel hebt dat de situatie je overweldigt, aarzel dan niet om een deskundige te raadplegen die je kan begeleiden en sturen.