De rol van oxytocine bij borstvoeding

Oxytocine is een heel belangrijk hormoon tijdens de kraamtijd. Vandaag hebben we het over de rol van oxytocine bij borstvoeding.

Geschreven en geverifieerd door de kinderarts Marcela Alejandra Caffulli.

Laatste update: 22 december, 2022

Oxytocine is een sleutelhormoon voor borstvoeding, hoewel het niet het enige hormoon is dat bij het proces betrokken is. De belangrijkste rol van oxytocine bij borstvoeding is te zorgen voor het uitwerpen van melk door de borsten als de baby zuigt en de mechanismen in werking te stellen die nodig zijn om de toevoer gedurende de hele borstvoeding op peil te houden.

Heb je ooit gehoord van het belang ervan in de postpartum periode? In dit artikel vertellen we je over de voordelen die het biedt voor moeder en baby.

Het lichaam voorbereiden op borstvoeding

Tijdens de zwangerschap ondergaat een vrouw veel veranderingen in haar lichaam (Engelse link) die haar voorbereiden op de geboorte van haar baby. Daartoe behoren alle veranderingen in de structuur van de borsten die nodig zijn voor de productie van moedermelk (lactogenese).

Al in de 16e week van de zwangerschap begint borstvet vervangen te worden door klierweefsel (Engelse link), dat gespecialiseerd is in de productie van melk. Dit weefsel bestaat uit producerende elementen (alveoli genoemd) en afgevende kanalen (lactiferiale kanalen genoemd).

Naast deze veranderingen wordt het netwerk van bloedvaten rond deze structuren dichter om de bloedtoevoer naar de borst te vergroten en voldoende voedingsstoffen voor de melkproductie te leveren.

Tegen het einde van de zwangerschap

Tijdens het derde trimester van de zwangerschap is de klier voldoende ontwikkeld en begint hij een natuurlijke vloeistof te produceren die colostrum genoemd wordt. Dit is de eerste voedingsbron voor de pasgeborene.

Het kind heeft het nog niet nodig omdat het nog niet geboren is. Maar toch hoort het bij het op gang brengen van de borstvoeding. Progesteron is het hormoon dat deze langzame productie tot het einde van de zwangerschap in stand houdt.

Na de geboorte, meer bepaald met het uitdrijven van de baby en de placenta, begint de tweede fase van het lactogeneseproces. Op dit moment is er een abrupte daling van het progesteron in het bloed. Daardoor komt de borstklier vrij om melk te produceren.

Vanaf dit moment zijn er twee postpartum hormonen die het lactatieproces regelen: prolactine en oxytocine.

De rol van oxytocine bij borstvoeding

De rol van oxytocine bij borstvoeding is de sleutel tot succes. Het zorgt er namelijk voor dat de klier de melk die hij produceert uitdrijft.

Tijdens het zuigen oefent de baby druk uit op de tepel en tepelhof om de melk in de borst uit te drukken. De gecoördineerde beweging van de mond veroorzaakt een negatieve druk in de melkkanalen om deze leeg te maken. Daardoor zakken ze in zodra de melk vrijkomt.

Net als prolactine (het hormoon dat verantwoordelijk is voor de melkproductie) veroorzaakt tepelstimulatie het vrijkomen van oxytocine tijdens het zuigen of door handmatige melkuitdrukkingsmanoeuvres.

In tegenstelling tot prolactine veroorzaken visuele, auditieve, of emotionele stimuli die met de baby te maken hebben ook het vrijkomen van oxytocine. Dit is een verbazingwekkend natuurverschijnsel. Deskundigen veronderstellen dat het te maken heeft met het moederlijke gedrag dat nodig is voor succesvolle borstvoeding.

Factoren die oxytocine-afgifte conditioneren

Stimulatie van een hersengebied dat nauw te maken heeft met de regulatie van emoties, de hypothalamus genaamd, produceert oxytocine. Wanneer dit wordt geactiveerd, zendt het signalen naar de hypofyse om verschillende hormonen te produceren. Hiertoe behoren ook die hormonen die een rol spelen bij het geven van borstvoeding.

Deze hormonen gaan via het bloed naar de borstklier. Daar stimuleren ze de cellen die belast zijn met de melkproductie (prolactine) en de afgifte (oxytocine).

De prikkels voor de afgifte van oxytocine zijn talrijk en hebben te maken met het moederlijke gedrag dat nodig is voor de zorg voor het nageslacht.

Bijvoorbeeld, als de baby huilt, begint het moederlijke organisme zich voor te bereiden om voedsel aan te bieden om de honger van de baby te stillen. Hetzelfde gebeurt als de moeder haar baby ziet of eraan denkt. Dit komt omdat het uiteindelijke doel van dit hormonale proces is te zorgen voor een permanent contact tussen moeder en kind vanaf de eerste uren na de geboorte.

Deskundigen hebben ontdekt dat het optreden van negatieve emotionele factoren zoals stress, pijn en zelfs moederlijke depressie de afscheiding van oxytocine kan afremmen en het welslagen van de borstvoeding kan conditioneren.

Daarom is het belangrijk moeder en baby de eerste uren een rustige omgeving te bieden. Dit zorgt ervoor dat de hele hormonale kringloop harmonieus werkt.

Andere voordelen van oxytocine bij borstvoeding

Behalve de werking op het vrijkomen van moedermelk, hebben deskundigen nog andere voordelen ontdekt die met dit hormoon te maken hebben tijdens de lactatie en postpartum. We kunnen dus zeggen dat oxytocine het volgende doet:

• Bevordert de afgifte van prolactine, het hormoon dat verantwoordelijk is voor de melkproductie
• Verlaagt het stressniveau van de moeder
• Reguleert de bloeddruk van de moeder binnen de juiste waarden
• Stimuleert het maternale parasympatische zenuwstelsel, dat betrokken is bij functies als de voedselvertering en de darmtransit
• Lokt postpartum samentrekkingen van de baarmoeder uit, zodat dit orgaan zijn oorspronkelijke omvang terugkrijgt
• Vermindert bloedingen na de bevalling
• Vergemakkelijkt het proces van mentale aanpassing aan het moederschap
• Vermindert postpartum angst
• Verbetert de sociale interactie van de moeder met haar omgeving

Volgens gegevens uit dierstudies zou oxytocine sterk in verband kunnen staan met het moederlijk gedrag van het behoud van de nakomelingen.

Conclusie

De rol van oxytocine bij borstvoeding is essentieel voor de aanpassing aan het moederschap. Het is echter niet alleen een hoofdrolspeler bij de borstvoeding. Het speelt ook een belangrijke rol in de emotionele regulatie van de moeder door het bemiddelen van de hechtingsband met haar baby.