Een verkalkte placenta: wat je moet weten

Een verkalkte placenta is een fysiologische aandoening, maar vaak kan er sprake zijn van een zwangerschapsstoornis. Leer er meer over in dit artikel.

Beoordeeld en goedgekeurd door de kinderarts Marcela Alejandra Caffulli.

Geschreven door Marcela Alejandra Caffulli

Laatste update: 22 december, 2022

De placenta is een orgaan dat zich tijdens de zwangerschap vormt en verantwoordelijk is voor de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de baby. In tegenstelling tot andere ingewanden heeft het een beperkte levensduur. Men neemt aan dat het ‘zelfgeprogrammeerd’ is om tegen het einde van de zwangerschap te degenereren. Een van de meest kenmerkende tekenen van veroudering is kalkafzetting, die leidt tot de ontwikkeling van de verkalkte placenta.

Hoewel dit verschijnsel fysiologisch is, kan het in sommige omstandigheden wijzen op een risicosituatie voor de moeder of de baby. Specialisten vinden dit echter controversieel, omdat het bewijs niet absoluut sluitend is.

Vandaag vertellen we je alles wat je moet weten over een verkalkte placenta, zodat je kunt begrijpen waarom het voorkomt en wat het betekent om het te hebben. Lees verder!

De fysiologische ontwikkeling van de placenta

Zoals we al gezegd hebben, is de placenta een fundamentele structuur voor de groei van de foetus in de baarmoeder. Niet alleen bevordert het de uitwisseling van gassen en voedingsstoffen tussen de moeder en de baby. Het produceert ook de hormonen die nodig zijn voor de zwangerschap.

Het is een orgaan dat zich samen met de baby ontwikkelt en dat ophoudt functioneel te zijn als de zwangerschap het einde van de zwangerschap nadert.

Om gevormd te worden is de placenta afhankelijk van factoren van het embryo (de toekomstige baby) en de moeder. Uiteindelijk worden beide individuen door deze structuur met elkaar versmolten.

Eerste week na de bevruchting

De ontwikkeling van de placenta (Spaanse link) begint in de eerste week na de bevruchting, nog voor het embryo zich in de baarmoeder van de moeder implanteert. In deze tijd wordt de blastocyste (200-cellig embryonaal stadium) gepolariseerd en ontwikkelt een inwendige structuur die trofoblast genoemd wordt. Deze zal belast zijn met de innesteling in de baarmoeder en in de toekomst met de ontwikkeling van de placenta.

Tegelijkertijd brengt het baarmoederslijmvlies ook enkele veranderingen aan in zijn structuur om plaats te bieden aan het nieuwe leven. Daaronder vallen de wijzigingen in de klieren, in de bloedvaten en in de immuuncellen van dit weefsel op. Dit hele proces heet decidualisatie en vindt plaats vóór het contact met het embryo.

Rond de achtste dag na de bevruchting hecht de blastocyst (embryo) zich aan het baarmoederslijmvlies (endometrium), en dringt er na een paar dagen tot zijn volle dikte in door. Van daaruit leidt de wisselwerking tussen de twee tot de ontwikkeling van de verschillende placenta-structuren, tot het definitieve stadium rond week 10 bereikt is.

Veroudering van de placenta

De placenta groeit en rijpt snel tot bijna halverwege de zwangerschap. Tegen het einde van het derde trimester begint ze enkele tekenen van veroudering te vertonen. Dit omvat fysiologische verkalkingen.

Rond week 36 kunnen op echoscans van veel vrouwen wat calciumhydroxyapatiet afzettingen in de placentavaten ontdekt worden. Dit staat bekend als een verkalkte placenta.

Men vermoedt dat dit verschijnsel optreedt als gevolg van een toename in de expressie van groeifactoren die typisch is voor het einde van de zwangerschap, als onderdeel van het natuurlijke zelfafbraakproces.

Verkalkingen kunnen echter ook in een vroeger stadium (vóór 34 weken– Engelse link) gezien worden. Dit staat bekend als een vroegtijdig verkalkte placenta. In deze gevallen ontstaan de afzettingen door andere mechanismen dan fysiologische veroudering. Men brengt ze vaak in verband met maternale of foetale ziekten.

In sommige gevallen ontstaan deze afzettingen door necrose (afsterven) van de placentaweefsels. In andere gevallen ontstaan ze door een teveel van calcium in het bloed van de moeder. Hetzij door een overmatige opname door de vrouw, hetzij door een stoornis van de foetus bij de opname van dit mineraal uit het bloed.

Verkalkte placenta: een pathologische bevinding?

Zoals we al gezegd hebben, kan de verkalking van de placenta opgevat worden als een normale gebeurtenis. Dit betekent dat het vaak gaat om een eenvoudige bevinding van de echografie, zonder gevolgen voor de gezondheid van de moeder of de baby.

De grote vraag (Engelse link) die deskundigen tegenwoordig stellen is welke relevantie aan deze afzettingen gegeven moet worden en wat de follow-up is die geboden moet worden aan zwangere vrouwen die ze vertonen. Het bewijsmateriaal is in dit opzicht nogal omstreden.
Al tientallen jaren beschikken verloskundigen over een subjectief classificatiesysteem voor de mate van rijpheid van de placenta, ontwikkeld door Grannum. Het doel van het gebruik van dit hulpmiddel is te bepalen welke ogenschijnlijk gezonde patiënten nauwlettender gevolgd moeten worden.

Maar zelfs in de hoogste graden van deze classificatie is het niet mogelijk het bestaan van een groter risico voor de gezondheid van moeder en kind te beweren. In feite is het verband tussen deze niveaus en zwangerschapsziekten (zoals diabetes of hypertensie) of bij pasgeborenen (zoals een laag gewicht) niet aangetoond.

Wat wel aangetoond (Engelse link) is, is dat een vroegtijdig verkalkte placenta in verband gebracht wordt met een hoger risico op nadelige gevolgen voor de foetus (zoals intra-uteriene groeivertraging), door de geringere bloedtoevoer die ze krijgt.

Oorzaken van een verkalkte placenta

Hoewel het ontstaan van verkalkingen nauw samenhangt met de zwangerschapsduur, zijn er ook andere predisponerende factoren voor het ontstaan ervan:

• Blootstelling aan tabaksrook (van een actief of passief rokende moeder)
• Hart- en vaatziekten bij de moeder
• Overtollig calcium in het bloed (door een nierziekte bij de moeder, door overmatige inname, of door stoornissen in het metabolisme van de baby)
• Ondervoeding van de moeder

Wat moet ik doen als ik een verkalkte placenta heb?

De diagnose van deze aandoening gebeurt via een echografie, omdat het meestal geen symptomen bij de moeder geeft. Vaak gaat het ook niet gepaard met foetale ziektes of zwangerschapscomplicaties. Dus als men het in de laatste maand (vanaf week 36) ontdekt en de baby groeit normaal, is het meest waarschijnlijk dat er geen actie nodig is.

Als men het echter te vroeg ontdekt en de arts een onvoldoende bloedtoevoer naar de foetus vindt, zal de arts waarschijnlijk overwegen de zwangerschap te beëindigen. Dit is echter een beslissing die men alleen neemt als de situatie het rechtvaardigt.

Zoals we altijd zeggen: bij twijfel kun je het beste praten met de deskundige die je zwangerschap volgt. Alleen dan kun je de beste beslissingen nemen om je gezondheid en die van je kleintje te behouden.