De schattenmand: een spel voor baby's

Vandaag willen we het over de schattenmand hebben, een spel voor baby's waarmee ze tegelijkertijd kunnen spelen, ontdekken en leren.

Geschreven en geverifieerd door de pedagoge Marta Crespo Garcia.

Laatste update: 22 december, 2022

Tussen de leeftijd van 6 en 12 maanden beginnen baby’s zelfstandig te zitten en ontwikkelen ze hun mobiliteit en coördinatie. Of het nu thuis is of op de kinderopvang, we kunnen de kleintjes een spel aanbieden dat vrij spelen en verkennen mogelijk maakt. In het artikel van vandaag introduceren we daarom het concept van de schattenmand.

De schattenmand: een spel voor baby’s

De Engelse pedagoog Elinor Goldschmied bedacht het idee van de schattenmand voor baby’s van 6 tot 12 maanden. Het bestaat uit een mand vol met verschillende voorwerpen en materialen waarmee baby’s vrij kunnen verkennen, manipuleren en spelen.

Deze activiteit stimuleert de zintuiglijke waarneming wanneer kinderen hun 5 zintuigen gebruiken om de inhoud van de mand te onderzoeken.

De selectie van de objecten, materialen en gebaren die je in je schattenmand opneemt, is echter heel belangrijk. Dat komt, omdat ze essentieel zijn om het doel van het spel te bereiken. Dat wil dus zeggen: de zintuigen van een baby stimuleren, maximaliseren en ontwikkelen.

• Aanraking: vorm, gewicht, temperatuur, textuur, etc.
• Geur en smaak: een verscheidenheid aan aroma’s en smaken
• Gehoor: tinkelen, timmeren, wrijving, gekraak, afwezigheid van geluiden, etc.
• Zicht: kleur, volume, omvang, helderheid, etc.

Maak je eigen schattenmand

Een schattenmand maken is helemaal niet ingewikkeld. Het enige wat je nodig hebt is een mandje en diverse alledaagse voorwerpen die je in huis of in het kinderdagverblijf hebt.

De mand moet laag zijn, bij voorkeur lichter en zonder handvatten. Erin plaats je ongeveer 50 tot 60 objecten die van verschillende materialen zijn gemaakt zoals:

• Hout
• Stof
• Garen
• Metaal
• Leer
• Karton
• Papier
• Zelfs natuurlijke objecten zoals fruit, schelpen, kurk, enz…

Volgens Goldschmied, de bedenker, mag je geen plastic voorwerpen of speelgoed gebruiken dat uit een winkel komt. Deze items bieden namelijk nauwelijks zintuiglijke ervaring en kinderen verliezen er snel interesse in.

Je moet ook af en toe de voorwerpen in de mand vernieuwen, door voorwerpen te vervangen of nieuwe toe te voegen. Op die manier wordt de ervaring verrijkender en verliezen de kleintjes hun interesse niet. Natuurlijk moet je altijd voorzichtig zijn met betrekking tot de veiligheid en hygiëne van elk object dat erin gaat.

Hieronder vind je een lijst met enkele groepen materialen die je volgens Goldschmied in je schattenmand op kunt opnemen. Denk aan onder andere:

• Natuurlijke objecten: stenen, schelpen, dennenappels, kurk, veren, appels.
• Objecten gemaakt van natuurlijke materialen: Bolletjes garen, schoenborstels, make-upborstels.
• Houten voorwerpen: houten lepel, wasknijper, pepermolen, tamboerijn.
• Metalen voorwerpen: lepel, sleutels, mondharmonica.
• Objecten gemaakt van leer, stof, rubber, gaas: leren portemonnee, bal, een geurend garenzakje.
• Papieren en kartonnen voorwerpen: boek, kartonnen koker, glanzend papier, foto’s van bekende voorwerpen.

Aspecten die baat hebben bij het spelen met de schattenmand

De schattenmand biedt een grote verscheidenheid aan voorwerpen en materialen die baby’s tijdens het spelen kunnen manipuleren. Het stimuleert namelijk de activiteit van hun ontwikkeling op verschillende manieren:

• Oefening van de motoriek: Geeft de voorkeur aan zowel fijne als grove psychomotoriek. Baby’s oefenen fijne motoriek, terwijl ze met de verschillende voorwerpen omgaan, en grove motoriek, terwijl ze zich verplaatsen om ze te bereiken.
• Nieuwsgierigheid om te ontdekken: Baby’s kiezen en voeren verschillende verkenningsactiviteiten uit, zonder tussenkomst van een volwassene. Ze manifesteren hun voorkeuren en verschillen in de manier waarop ze met de objecten omgaan.
• Stimulatie en ontwikkeling van de zintuigen: Baby’s onderzoeken de voorwerpen, likken ze, draaien ze in hun handen, slaan erop, enz. Hierdoor ontdekken ze hun gewicht, grootte, vorm, textuur, geluid, geur, etc.
• De schattenmand versterkt de verschillende coördinatievaardigheden: hand-oog, hand-mond en balans.
• Ontwikkeling van het concentratievermogen: Kleintjes besteden veel tijd aan het concentreren op de activiteit, terwijl ze de verschillende objecten onderzoeken, manipuleren, likken, slaan en luisteren.

Rol van opvoeders en ouders

De rol van opvoeders en ouders als het gaat om de schattenmand is om de veiligheid te garanderen en aandachtig te observeren. Een blik, een klein gebaar van genegenheid, een glimlach. Ze zijn namelijk allemaal voldoende om contact met de baby te beginnen en hem of haar de veiligheid en vrijheid te geven om van het ontdekken te genieten.

Hoewel het misschien moeilijk lijkt, mogen volwassenen niet tussenbeide komen in de activiteit. Je mag kinderen ook geen voorwerpen aanbieden of helpen om ze te pakken of te bereiken. Je mag bovendien volgens de maker geen dialoog aangaan, want dat leidt af van het spel.

Daarnaast spelen de pre-verbale geluiden die baby’s uitzenden tijdens de activiteit een belangrijke rol bij de ontwikkeling van taal. Je moet alleen ingrijpen als je ziet dat je baby zich pijn kan doen.

Als je ziet dat een baby moe is of zijn interesse in het spel verliest, dan moet je de mand weghalen. Je moet geen specifieke duur voor het spel instellen. Laat het kind dus zelf bepalen hoelang hij wil spelen.

Aan het begin van het artikel hebben we verduidelijkt dat dit spel dus is gericht op kinderen tussen de 6 en 12 maanden. Voor kinderen tussen de 12 en 24 maanden hebben we echter nog een zeer interessante activiteit. Door heuristisch spel kunnen oudere baby’s vrij verkennen en ontdekken.