Hoe het verzorgerssyndroom vaders en moeders treft

“Ik ben een slechte ouder”. “Ik heb het gevoel dat ik niet genoeg aandacht aan mijn kinderen kan besteden” of “Ik heb geen zin meer om me aan mijn zoon of dochter te wijden zoals ik vroeger deed.” “Dit had de meest bijzondere fase in mijn leven moeten zijn en ik heb het niet naar mijn zin”. Dit zijn enkele van de ideeën die worden uitgesproken als het over ouderschap gaat en die samengaan met het verzorgerssyndroom.

Jarenlang overheerste het romantische (en onrealistische) idee van moederschap en vaderschap. Maar de verantwoordelijkheid over iemand hebben impliceert een grote inspanning en confronteert ons met bepaalde concessies, die vaak onzichtbaar gemaakt of genaturaliseerd worden: “zo hoort het”.

Maar deze ‘andere kant van de medaille’ van het ouderschap is wat vaak kan leiden tot het verzorgerssyndroom. Een toestand die de negatieve gevolgen van ouderlijke uitputting weerspiegelt. Laten we in dit artikel beter bekijken waar het over gaat.

Wat is het verzorgerssyndroom?

Het verzorgerssyndroom omvat de lichamelijke en psychische uitputting die de persoon lijdt die zich toelegt op het zorgen voor anderen. Het komt niet alleen voor bij hen die voor zieken zorgen, maar ook bij hen die voor kinderen, gehandicapten of bejaarden zorgen.

Zij die aan dit syndroom lijden hebben het gevoel dat ze uitsluitend verantwoordelijk zijn voor de aandacht van de ander en ervaren dat met groot ongemak.

Elke dag voor iemand zorgen is een zeer veeleisende taak. Dit vraagt namelijk veel inzet en toewijding. De moeilijkheid bij het uitvoeren ervan varieert echter naar gelang van de kenmerken van de persoon voor wie gezorgd moet worden. Als het kind dat aan je zorg overgelaten wordt bijvoorbeeld een stoornis of handicap heeft, is de uitdaging voor de verzorger groter dan die van een doorsnee kind.

Hoe het verzorgerssyndroom tot uiting komt

Enkele van de symptomen die de lichamelijke en psychische uitputting van verzorgers laten zien zijn de volgende:

• Angst, nervositeit, prikkelbaarheid en stress (Spaanse link).
• Vermoeidheid en moeheid. Moeite met inslapen.
• Isolement, verlies van contact met vrienden.
• Soms huwelijksproblemen of relatieproblemen met andere gezinsleden. Vele malen nemen de andere kinderen uiteindelijk zelfs ouderlijke rollen op zich om te proberen de ouder te vervangen.
• Verwaarlozing van de eigen gezondheid.
• Moeite om te ontspannen, zelfs als je daar tijd voor hebt.
• Woede of mishandeling tegenover degene die verzorgd wordt.
• Wrok en boosheid jegens de andere leden van het gezin.

Aanbevelingen voor het omgaan met het verzorgerssyndroom

Het verzorgerssyndroom treft vrouwen in sterkere mate. Zij hebben namelijk de neiging zich het meest toe te leggen op huishoudelijk werk en de zorg voor kinderen. Dit geldt zelfs als ze een formele baan buitenshuis behouden. Met dit in het achterhoofd is het niet verwonderlijk dat zij degenen zijn die het meest te lijden hebben onder emotionele en lichamelijke slijtage.

Hieronder delen we enkele aanbevelingen om te voorkomen dat deze aandoening je treft.

Werk aan je eigen emoties

Voor iemand zorgen brengt ambivalente emoties teweeg. Aan de ene kant geeft het voldoening tijd te besteden aan het onderwijzen en begeleiden van de groei van kinderen. Maar ook wekt het in moeilijke situaties onzekerheid, boosheid of angst op.

Ook zijn er momenten dat ouders, vooral moeders, zich gedepriveerd voelen. In het algemeen worden hun gespreksonderwerpen lineair en thematisch (draaiend om de verzorging, gezondheid of het leren van de zuigeling). Ze hebben weinig tijd om hun eigen activiteiten uit te voeren en tijd te delen met o.a. vrienden of familie.

Voor dit alles is het heel belangrijk dat verzorgers ruimtes kunnen vinden om hun gevoelens te uiten, zonder schuldgevoel en met authenticiteit. Het is namelijk van cruciaal belang om deze toestanden te valideren.

Neem wat tijd voor jezelf

Hoewel het ouderschap vele uren vraagt, is deze taak even belangrijk als het zorgen voor de eigen lichamelijke en geestelijke gezondheid. Om dit te bereiken stellen we momenten van rust en ontspanning voor, zodat je weer contact kunt maken met persoonlijke interesses.

Co-ouderschap is een meer dan noodzakelijk hulpmiddel om te voorkomen dat een van de twee verzorgers overbelast raakt. Ook is het, naast samenwerken en zoeken naar een eerlijke taakverdeling, van cruciaal belang het werk te erkennen dat het runnen van een huishouden en een gezin vergt en dankbaar te zijn voor de bijdragen van je partner.

Het ouderschap wordt vaak als een verplichting beschouwd en de enorme toewijding en inspanning die er van uit gaan worden over het hoofd gezien.

Manage je verwachtingen en eisen

Er wordt veel gezegd over de verwachte rol van moeders en vaders, over alles wat ze ‘zouden moeten zijn en doen’. Maar elke werkelijkheid is anders en het is essentieel om de mandaten en het verlangen om een supermoeder te zijn opzij te zetten. Het is gezonder om te leren om hulp te vragen en je eigen grenzen te erkennen.

Zorg voor je eigen gezondheid

Zorgen voor een goede rust is een van de belangrijkste pijlers van zelfzorg. En dit is vooral belangrijk voor verzorgers.

We moeten aandacht besteden aan voeding en rust. De zorg voor anderen vereist namelijk het aanvullen van energie aan het eind van elke dag.

De eerste maanden van het leven van een baby vragen veel toewijding, maar deze situatie moet beetje bij beetje veranderen en plaats maken voor de geleidelijke autonomie van het kind en de verantwoordelijke volwassene.

Genereer andere cirkels van zorg

Creëer, voor zover mogelijk, ruimten voor recreatie en verzorging. Schrijf je kind bijvoorbeeld in bij een club, in een peuterspeelzaal of dagopvang, of laat het een paar uur bij een ander achter. Dit geeft jou een paar vrije uren om je te verbinden met je interesses, je projecten, of zelfs zelfzorg.

Leren delegeren is belangrijk omdat jij niet de enige bent die weet of begrijpt wat het kind wil. Exclusief die plek voor jezelf reserveren kan in het begin lonend zijn, maar uiteindelijk slavend.

Voor jezelf zorgen is de sleutel tot zorgzaamheid

Het is waar dat ouderschap een permanente uitdaging is, vooral in de eerste levensjaren als de prioriteiten van ouders veranderen. Toch is het belangrijk om te proberen een evenwicht te vinden, want anders ontstaan sleur en frustratie.

Ook moeten we weten dat al dat ongemak dat we voelen door kinderen wordt waargenomen. We schaden dus niet alleen onszelf, maar ook onze kinderen.

Het is belangrijk de eigen tijd te respecteren, gereserveerde ruimten voor jezelf toe te staan, en niet meer verantwoordelijkheden of eisen te stellen dan waaraan voldaan kan worden.

Natuurlijk moet ook de maatschappij haar steentje bijdragen en ophouden met het stereotyperen van ideale modellen van moederschap en vaderschap, want die staan heel ver af van de werkelijkheid die het ouderschap inhoudt.