Zeer zelf-eisende kinderen: hoe kun je ze helpen?

Zeer zelfeisende kinderen leren zo te zijn. Daarom is het goed om te herzien wat voor boodschap we ze als ouders en als samenleving meegeven.

“Hij is net een kleine leidinggevende,” zei een moeder tijdens een consult over haar zoon. Wat ze bedoelde te zeggen was dat haar zoon erg zelfeisend was en buitensporig veel verantwoordelijkheid droeg. Natuurlijk veroorzaakte dit alles hem ook frustratie, ongemak en zelfs gevechten op school als hij met zijn klasgenoten moest samenwerken. Hoe kun je zelf-eisende kinderen helpen?

“Het is erg moeilijk om met haar te spelen. Bijna alles eindigt in boosheid en teleurstelling. Ze kan er zelfs niet van genieten,” zei een andere moeder, die probeerde uit te leggen dat haar dochter er niet tegen kon om te verliezen.

Dit zijn enkele situaties die de familieleden en leerkrachten van zelf-eisende kinderen beschrijven. In deze gevallen is er een gemeenschappelijke noemer: lage tolerantie voor frustratie. Laten we eens kijken wat het is en hoe je deze kleintjes kunt helpen een gelukkiger en bevredigender leven te leiden.

Kenmerken van zeer zelf-eisende kinderen

Deze kleintjes hebben een fundamentele eigenschap gemeen, namelijk dat ze hun leven leiden gericht op het bereiken van hun doelen en dat ze geen ander resultaat accepteren dan dat van uitmuntendheid.

Zoals de psycholoog Alvaro Bilbao (Spaanse link) opmerkt, moet zelf-eisendheid onderscheiden worden van perfectionisme. Het eerste impliceert niet noodzakelijk het verlangen dat iets perfect is. Waar het op slaat is dat de persoon meer van zichzelf eist dan zijn mogelijkheden en middelen toelaten. Hij brengt zichzelf tot een grens die niet goed voor hem is. Perfectionisme gaat daarentegen hand in hand met orde en legt veel nadruk op nauwgezet en gedetailleerd zijn.

Enkele van de tekenen die je kunnen helpen zelf-eisende kinderen te herkennen zijn de volgende:

• Ze worden boos als er iets mis gaat
• Ze zijn erg kritisch op zichzelf
• Deze kinderen houden niet van fouten in welke taak dan ook. Het maakt niet uit of het iets is dat ze net geleerd hebben, of het een eenvoudige taak is of een enorm ingewikkelde. Als ze het niet goed doen, zijn ze teleurgesteld.
• In veel gevallen stoppen ze met het proberen van nieuwe dingen uit angst niet het resultaat te krijgen dat ze willen.
• Ze hebben geen tolerantie voor frustratie.

Hoe kan je zelf-eisende kinderen helpen?

Hieronder geven we je enkele sleutels om zelf-eisende kinderen te steunen. Neem er nota van en breng ze in praktijk!

Valideer de emoties van zelf-eisende kinderen

Dit doe je door naar ze te luisteren en je in hen in te leven. Voor een perfectionistisch kind is het soms niet genoeg om te zeggen “maak je geen zorgen, de volgende keer zal het beter gaan”. In plaats daarvan is het een goed idee om ze zich te laten uiten en je te laten vertellen hoe ze zich voelen.

Ook kun je ze je eigen ervaring vertellen en hoe je die oploste. Op deze manier wordt de frustratie iets dat meer vertrouwd of voelbaar is, omdat het ook bij andere mensen voorkomt.

Help ze zich te reguleren

Zelf-eisende kinderen zijn vaak koppig en zullen niet ophouden tot ze krijgen wat ze willen. Meestal wordt dit een bron van stress. Omdat ze nog niet weten hoe ze daarmee om moeten gaan, is het belangrijk dat je ze helpt door kleine pauzes voor te stellen om rust, ontspanning en eten te vergemakkelijken.

Als je dat doet, is het ook belangrijk dat je op deze pauzes wijst, zodat ze ze kunnen herkennen als een belangrijk deel van het proces en ze in hun routine verinnerlijken.

Stel grenzen aan zelf-eisende kinderen

Dit punt hangt nauw samen met het vorige. Grenzen helpen kinderen namelijk om realistisch te zijn met hun doelen en met de middelen die ze ter beschikking hebben. In het algemeen is dit precies waar deze kinderen falen.

Het is goed om de kleintjes aan te moedigen zichzelf te verbeteren. Maar je moet ze ook wijzen op de samenhang tussen werkelijke mogelijkheden en het ideaal dat ze in hun hoofd hebben.

Laat ze zien dat er nuances zijn

Als je met kinderen over een ervaring praat, is het belangrijk hen erop te wijzen dat het leven geen zaak is van polaire uitersten. Er is geen volledig succes of een volkomen mislukking.

In de echte wereld zijn er vele tussenvormen waarin ook goede en slechte dingen voorkomen waarvan we kunnen leren en genieten.

Naturaliseer fouten

Het is ook nodig om je eigen onvolkomenheden te tonen, de doelen die niet gehaald werden te bagatelliseren en met een beetje humor over je tekortkomingen te praten.

Leer ze positief over zichzelf te spreken

Sommige kinderen refereren aan zichzelf als ‘waardeloos’ of ‘dom’ als ze het gevoel hebben dat ze ergens in falen. Dat is voor niemand goed of gezond en het is voor hen het beste die gewoonte opzij te zetten.

Ook is het belangrijk hun gevoel van eigenwaarde te versterken, erop te wijzen dat ze geliefd zijn buiten hun prestaties om, en vooral dat ze er niet naar moeten streven om wie dan ook een plezier te doen.

Wees een goed voorbeeld

De daden van ouders spreken luider dan hun woorden. Dus moeten we ook analyseren hoe we onszelf behandelen en welk beeld we onze kinderen bieden. Soms ontdekken we dat we de belangrijkste promotors zijn van overdreven veeleisendheid en verantwoordelijkheid.

Zelf-eisend zijn en nooit opgeven zijn boodschappen die de maatschappij ons meegeeft

Het is waar dat erg zelf-eisend zijn een aangeleerd gedrag is bij kinderen. Als ze niet door hun ouders beïnvloed worden, kunnen ze in de verschillende omgevingen waarin ze zich bevinden soortgelijke boodschappen ontvangen.

Of het nu op de club is, op school, of op de sociale media, er wordt steeds een model van succes verkondigd. Een model dat belooft dat wie niet opgeeft en zich tot op het bot inspant grote beloningen zal krijgen, erkend en gewaardeerd zal worden.

En wie komt niet in de verleiding om ‘alles en meer te geven’ als de prijs de bewondering en de goedkeuring van anderen is? Ongetwijfeld heeft dit een grote invloed op kinderen. Tijdens hun ontwikkeling draait alles namelijk om het verkrijgen van de goedkeuring van hun rolmodellen.

Om al deze redenen zien we tegenwoordig hoe angst, depressie, psychosomatische aandoeningen en stress zich op steeds jongere leeftijd manifesteren. Dit scenario zou als waarschuwing moeten dienen om te herzien wat we aan kinderen doorgeven. Overweeg dus om te beginnen andere ervaringen in hun dagelijks leven op te nemen, zoals frustratie. Kortom, bied onze kinderen een opvoeding in emotionele intelligentie.