Tandhygiëne bij kinderen met een autisme spectrum stoornis
Kinderen met een autisme spectrum stoornis (ASS) kunnen problemen hebben als het gaat om op hun tandhygiëne te letten. Dit kan leiden tot het ontstaan van mondziekten zoals cariës, gingivitis, en parodontitis. Dus, hoe kunnen ouders de tandhygiëne bij autistische kinderen aanpakken?
Als we het over ASS hebben, hebben we het over een groep ontwikkelingsstoornissen die gekenmerkt worden door moeilijkheden in sociale interactie en communicatie, beperkte interesses en repetitief gedrag. Al deze aspecten kunnen de uitvoering van enkele gewone activiteiten van het dagelijks leven belemmeren.
De behoefte aan begeleiding of hulp bij het schoonmaken van de mond duurt veel langer dan bij andere kinderen. Lees verder en ontdek enkele strategieën om deze taak bij je kleintjes gemakkelijker te maken.
Veel voorkomende mondgezondheidsproblemen bij kinderen met een autisme spectrum stoornis
Hoewel sommige mondziekten die bij kinderen met ASS voorkomen de gebruikelijke van de kindertijd zijn, zijn er ook andere die te maken hebben met slechte mondhygiëne, het soort voeding, medicijnen en repeterende mondbewegingen.
Gaatjes, bruxisme en mondademhaling zijn de meest voorkomende (Spaanse link) mondaandoeningen bij deze kinderen. En daarvoor vertellen we je hieronder in detail wat de factoren zijn die er toe leiden:
- Slechte mondhygiëne: sommige autistische kinderen of hun verzorgers hebben moeite hun mond schoon te maken. Dit bevordert de opeenhoping van bacteriële plaque, de vorming van tandsteen en het ontstaan van gaatjes, gingivitis en parodontitis.
- Mondgewoonten: kinderen met ASS hebben vaak herhalend gedrag dat de mondgezondheid kan beïnvloeden. Bijvoorbeeld tandenknarsen, tandvlees beschadigen en op de lippen of tong bijten. Ook het eten van erg heet voedsel of niet-voedzame stoffen, zoals vuil, zand, klei, ijs, of plastic.
- Dieet: in het algemeen hebben kinderen met ASS veel voedselaversies en beperkt hun dieet zich vooral tot koolhydraten. Andere keren worden snoep en frisdrank door verzorgers gebruikt als elementen om het gewenste gedrag te versterken. In beide gevallen verhoogt een hoge inname van suikers het risico op tandcariës.
- Aanvallen: kinderen met ASS kunnen toevallen hebben en vaak vallen, wat het risico op trauma en gebitsbreuken verhoogt.
- Medicatie: sommige van de medicijnen die gewoonlijk aan kinderen met ASS worden voorgeschreven kunnen toegevoegde suikers bevatten, een droge mond veroorzaken, of het tandvlees doen uitzetten. Dit alles verhoogt de kans op gaatjes en tandvleesontstekingen.
Tips voor mondhygiëne bij kinderen met een autisme spectrum stoornis
Het aanleren en assimileren van de gewoonte van mondhygiëne bij kinderen met een autisme spectrum stoornis zal vergelijkbaar zijn met het instellen van andere routines. Daarom zullen de ervaringen van elk gezin verschillen naar gelang de kenmerken van de kinderen.
Niettemin volgen hier 6 tips die nuttig kunnen zijn bij het aanleren en inlijven van mondverzorgingsgewoonten. Let op!
1. De keuze van de tandenborstel
Het kiezen van het juiste instrument om de tanden te poetsen is heel belangrijk bij kinderen met ASS. Vaak is het nodig verschillende mogelijkheden uit te proberen tot je de borstel vindt die het kind prettig vindt.
Je moet een instrument zoeken van de juiste maat voor de mond van het kind, met zachte of middelharde borstelharen. Dit alles afhankelijk van de gevoeligheid en het comfort dat het kind ervaart.
Als er problemen zijn met het vasthouden van de borstel, kan het handvat aangepast worden met een elastiekje, een schuimrubberen kussentje, of een balletje. Al deze strategieën bevorderen het grijpen bij moeilijkheden in de ontwikkeling van de fijne motoriek.
Door mogelijkheden te kiezen met een of andere aantrekkelijke vormgeving, zoals een karakter dat het kind kent, kan het instrument een meer gewaardeerd voorwerp worden. Elektrische tandenborstels of muzikale tandenborstels zijn voor sommige kinderen een goede motivatie, terwijl ze voor andere kinderen afstotend kunnen zijn.
2. Zorg voor hygiëne accessoires
Net zoals het belangrijk is de tijd te nemen voor het kind met ASS om zijn tandenborstel uit te kiezen, is het ook belangrijk de beste optie te zoeken voor tandpasta en flosdraad.
Je moet altijd proberen het kind zich op zijn gemak te laten voelen bij de producten die het in zijn mond stopt.
Tandpasta’s variëren in kleur, smaak en textuur. Je zult verschillende opties moeten uitproberen tot je er een vindt die het kind verkiest. Als je kleintje kan spugen, kun je het beste een product met fluoride gebruiken om gaatjes te voorkomen.
Ook kan de grootte, smaak en textuur van flosdraad van merk tot merk verschillen. Het kind kan zelf kiezen wat het prettigst aanvoelt en het beste past tussen zijn tanden. Handvatten gebruiken om het flosdraad in de mond te brengen kan het gebruik vergemakkelijken.
3. Stel routines op
De volgorde en de herhaling van hetzelfde gedrag elke dag helpen om een routine van tandhygiëne op te bouwen en dit geldt in het algemeen voor alle kinderen. Daarom is het raadzaam alle elementen op een bepaalde plaats te hebben en de poetsbeurt op een bepaald tijdstip van de dag uit te voeren.
Om de notie bij te brengen van de tijd die het poetsen moet duren, is het een goed idee een kleine klok of een elektrische timer te zetten die aan het eind van de periode een alarm activeert.
Het is ook belangrijk dat de omgeving waarin de hygiëne wordt uitgevoerd ontspannend en comfortabel is voor het kind en dat deze voldoet aan zijn zintuiglijke behoeften (de intensiteit van het licht en voldoende geluid). Het schoonmaken van de mond moet altijd in diezelfde ruimte gebeuren.
4. Leer de techniek op een passende manier
Ouders zijn geweldige rolmodellen (Engelse link) voor kinderen, ook voor die met een autisme spectrum stoornis. Een ouder een routine zien uitvoeren helpt om te begrijpen wat het is en waarom het belangrijk is om het uit te voeren.
De volwassene is de steiger waarop het kind zijn leren bouwt.
De verzorger (Engelse link) moet het kind laten zien hoe het de mond moet openen om het schoonmaken te bevorderen. En voordat je de borstel in de mond van het kind doet, moet je hem voorhouden en hem met handen en lippen laten voelen.
Het is belangrijk dat de volwassene degene is die de tanden van het kind met ASS poetst, om hem te helpen ontdekken hoe hij zich voelt en, op zijn beurt, het gewenste doel te vervullen. Vervolgens kan de kleine aangemoedigd worden zijn borstel vast te houden, terwijl de volwassene hem begeleidt.
Het vinden van een comfortabele houding voor beiden is de sleutel bij het tandenpoetsen. Voor sommige ouders werkt het om achter het kind te zitten en het hoofd op de borst te laten rusten. Anderen zitten liever met het gezicht naar het kind toe.
Voor kinderen op het spectrum die hun mond plotseling sluiten, kan een mondsteun van zacht schuim worden aangebracht. Dit voorkomt ongelukjes of bijten bij verzorgers.
Kinderen met ASS zo veel mogelijk deel laten uitmaken van de tandhygiëne en belangstelling tonen is essentieel. Begeleiden betekent bereid zijn hen bij elke moeilijkheid te helpen en tegelijk de routine te versterken.
5. Motiveer de kleine steeds
Kinderen reageren beter op bepaalde prikkels dan op andere, en hun ouders zijn het meest op de hoogte van deze bijzonderheden. Gebruik maken van het inzicht in hun interesses en de hygiëneroutine daarop afstemmen wekt de motivatie voor tandverzorging.
Hier volgen enkele voorstellen die autistische kinderen kunnen aanmoedigen hun mond te verzorgen:
- Het gebruik van afbeeldingen van de mond die uitleggen welke plekken schoongemaakt moeten worden, hoe de tandenborstel geplaatst moet worden, of hoe vaak er gepoetst moet worden is een heel nuttig visueel hulpmiddel. Op het internet zijn verschillende mogelijkheden te vinden of je kunt eigen foto’s gebruiken die aan een reeks aangepast zijn.
- Feliciteer steeds met alle prestaties: vreugde tonen telkens als het kind een van de stappen van de hygiënische routine voltooit, helpt het gedrag te versterken en motiveert het om ermee door te gaan.
- Belonen: elke prestatie op een whiteboard schrijven of op een briefje in een glazen pot noteren en een prijs toekennen voor het verzamelen van een bepaalde hoeveelheid prestaties kan voor de kleintjes een geweldige motivatie zijn. Het is belangrijk dat de beloning niet iets is dat de gezondheid van het kind in gevaar brengt, zoals snoep of traktaties.
- Maak een spel van het proces: van tandhygiënetijd een spel maken is vaak een geweldige motivator voor sommige kinderen met een autisme spectrum stoornis. Het spelen van ‘mijn beurt, jouw beurt’ en het aanraken van je mond met de borstel, zodat de kleine de bewegingen van de volwassene kopieert, is een goed voorbeeld.
- Afleiden: als de andere strategieën niet werken, kun je de gebitsreiniging doen terwijl het kind een andere activiteit van zijn gading doet. Bijvoorbeeld terwijl een liedje voor ze gezongen wordt of een verhaaltje wordt voorgelezen.
6. Zintuiglijke aanpassingen voor kinderen met een autisme spectrum stoornis
Veel kinderen met ASS hebben een bijzondere gevoeligheid in hun mond. Daarom kan poetsen of flossen voor hen heel lastig en vervelend zijn. Je kleintjes op die momenten omhelzen is een van de beste manieren om hun angst te verminderen en ze te kalmeren.
Het dragen van een ‘superheldenpak‘ als het om tandhygiëne gaat, kan ook helpen de stress te beheersen. Je kunt het kind eenvoudig in een deken wikkelen, een cape omdoen, of een hoed of een ander ongewoon accessoire opzetten om een ongewoon zintuiglijk effect op te wekken.
Het kan ook helpen om te beginnen met de mond van je kind af te vegen met een doekje of een klein sponsje. Doe dit tot het gewend is aan de gewaarwordingen in zijn mond. Geleidelijk kun je overgaan op de borstelharen, de flosdraad en de tandpasta.
Het spelen van motorische activiteitenspelletjes kan nuttig zijn om het kind te laten wennen aan het hebben van voorwerpen in zijn mond. Ze fluitjes aanbieden, een toverstok om bellen mee te blazen, of een knikker in een lepel bewegen zijn goede praktijken.
Zoek hulp
Het moment van tandhygiëne tot een situatie zonder ongemak maken is essentieel om kinderen met een autismespectrumstoornis deze verzorgingsroutine te laten opnemen. Hulp en ideeën zoeken bij ergotherapeuten of gespecialiseerde tandartsen kan al een wereld van verschil maken. Ook kun je door regelmatige tandartsbezoeken de gezondheid van het gebit in de hand houden en complicaties voorkomen die moeilijker op te lossen zijn.
Het is waar dat de verzorging van de mond van autistische kinderen meer tijd en creativiteit kan vragen. Maar met toegewijde verzorgers kunnen de kleintjes een gezonde glimlach hebben.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Martín-Sanjuán, C., Moreno Martin, C., Maitena Urberuaga, E., de los Rios-de la Peña, J. M., & Gracia-Quijada, Y. (2014). Características orales y otras comorbilidades en el paciente con Trastorno del Espectro Autista. Gaceta Dental, 254, 99.
- Arias Ladines, J. A. (2021). Patologías orales frecuentes en pacientes con trastorno del espectro autista (Bachelor’s thesis, Universidad de Guayaquil. Facultad Piloto de Odontología).
- Lu, Y. Y., Wei, I. H., & Huang, C. C. (2013). Dental health—a challenging problem for a patient with autism spectrum disorder. General hospital psychiatry, 35(2), 214-e1.
- Luengo, L., Schmidlin-Espinoza, L., Cantero-Fuentealba, C., & Orellana, L. M. (2019). Salud bucal, higiene y hábitos bucales en personas con trastorno del espectro autista. Revista Cubana de Estomatología, 56(3), 1-13.
- Hage, S. R., Lopes-Herrera, S. A., Santos, T. H. F., Defense-Netvral, D. A., Martins, A., Sawasaki, L. Y., & Fernandes, F. D. (2020). Oral hygiene and habits of children with autism spectrum disorders and their families. Journal of Clinical and Experimental Dentistry, 12(8), e719.
- SPEAKSTM, A. (2011). Tratamiento de niños con trastornos del espectro autista.
- Becerra Alcacio, V. D. (2006). Control de placa dentobacteriana el paciente autista de 4 a 15 años de edad del municipio de Querétaro (Doctoral dissertation).
- Marulanda, J., Aramburo, E., Echeverri, A., Ramírez, K., & Rico, C. (2013). Odontología para pacientes autistas.(Dentistry for the Autistic Patient). CES odontología, 26(2), 120-126.
- Mata Ríos, M. T., Membreño Mejía, M. C., & Obando Lira, I. D. L. A. (2020). Estado de salud bucodental en niños y niñas con Trastorno del Espectro Autista entre las edades de 3 a 9 años que acuden a la fundación “Azul Esperanza” en el período Febrero–Marzo del año 2020 (Doctoral dissertation, Universidad Nacional Autónoma de Nicaragua, Managua).