Bewaren van stamcellen en de navelstreng

Waarom wordt het aanbevolen om stamcellen en de navelstreng te bewaren? In het artikel van vandaag beantwoorden we deze en andere vragen, maar vooral over het conserveren van stamcellen en de navelstreng.

Geschreven en geverifieerd door de biologe Olga Carbajo.

Laatste update: 22 december, 2022

Dit artikel is niet bedoeld om je te overtuigen van de noodzaak van het bewaren van stamcellen en de navelstreng. Het is ook niet bedoeld om je te overtuigen van het doen van prenatale testen tijdens de zwangerschap. Tot slot is het ook niet de bedoeling om je een slecht gevoel te geven als je het niet zou doen: het bewaren van stamcellen en de navelstreng.

Als je doorgaat met lezen, is het omdat je het eens bent dat het belangrijk is je te laten informeren om een goede beslissing te nemen. Dit informatieve artikel helpt je bij het beantwoorden van je vragen over het bewaren van stamcellen en de navelstreng.

Waar gaat het bij het bewaren van stamcellen en de navelstreng over?

Stamcellen zijn de eerste cellen die zich in een organisme vormen. Er wordt gezegd dat ze totipotent zijn, omdat ze de rest van alle cellen vormen met gespecialiseerde functies. Bovendien kunnen ze ook plaatsmaken voor meer stamcellen. Maar wat maakt ze zo speciaal?

Kenmerken van stamcellen

De kenmerken van stamcellen maken ze tot de belangrijkste focus van huidige studies. Dit geldt met name voor studies over gentherapieën en de kennis van menselijke ontwikkeling. We vatten deze bepaalde kenmerken samen in drie hoofdpunten:

• Ze hebben het vermogen om zichzelf te delen en te vernieuwen, waarbij ze dochtercellen vormen.
• Ze kunnen differentiëren en rijpen, waarbij ze gespecialiseerde cellen creëren zoals neuronen, erytrocyten….
• Stamcellen kunnen in een laboratorium worden gekweekt om stamcellijnen te verkrijgen.

Eerlijk gezegd worden stamcellijnen gebruikt als een bron van voorlopercellen. Ze komen uit een originele stamcel en kunnen niet differentiëren. Normaal gesproken zijn ze vrij van aangeboren afwijkingen en worden ze over het algemeen zowel bij gentherapie als bij onderzoeken gebruikt.

Welke soorten voorlopercellen zijn er?

Het wonder van het leven vindt zijn oorsprong in een enkele cel. In de momenten na de bevruchting gaat deze cel zich delen en bevat deze zygote (cel) alle informatie die nodig is voor de ontwikkeling van het hele organisme. Na 24 uur delen de cellen van de zygote zich verder waardoor het in staat is om een volledig embryo te ontwikkelen. Dit is wat de voorlopercellen kwalificeert als totipotent.

Echter, na de 7e dag van de bevruchting ontwikkelen de stamcellen zich verschillend, afhankelijk van de vooruitgang van de embryonale ontwikkeling. Ze rijpen en ze verliezen deze capaciteit als totipotent.

Ze kunnen nog steeds elke type cellijn ontwikkelen, maar niet meer een volledig embryo. De cellen die verantwoordelijk zijn voor dat vermogen, zijn nu onderdrukt. Als gevolg hiervan staan deze stamcellen, die zich verschillend ontwikkeld hebben, bekend als ‘pluripotent’ of ’embryonaal’.

Waar komen stamcellen vandaan?

Op dit moment heeft onderzoek twee bronnen van voorlopercellen aan het licht gebracht. De eerste bron zijn embryo’s in hun vroegste stadium, waar de embryonale stamcellen ontstaan. De tweede bron is het volwassen organisme zelf. Dus, wat is het verschil?

Embryonale stamcellen

Embryonale stamcellen worden verkregen tussen de 4e en 7e dag na de bevruchting. Over het algemeen komen ze voort uit een te veel dat wordt verkregen bij een in-vitrofertilisatiebehandeling, of wel een IVF-behandeling.

Deze praktijk is een bron van grote verdeeldheid, aangezien het de vernietiging van een gezond en levensvatbaar embryo inhoudt. In zeldzame gevallen worden deze stamcellen verkregen uit geaborteerde embryo’s of uit carcinomen, een type foetale tumor.

Deze stamcellen zijn van groot therapeutisch belang. Zoals hierboven vermeld, zijn het pluripotente cellen die elk type cel kunnen produceren. Ze zijn nuttig bij behandelingen die betrekking hebben op de regeneratie van weefsel en organen. Echter, tot op heden is het nog steeds ingewikkeld om het proces van cel-differentiatie naar het gewenste celtype over te brengen. Daarom bestudeert men behandelingen nog steeds.

Volwassen stamcellen

Al is het dan maar in zeer kleine hoeveelheden, volwassen stamcellen vinden we in bijna alle lichaamsweefsels. De meeste onderzoeken en behandelingen zijn gericht op het verkrijgen van voorlopercellen uit beenmerg, gezien de toegankelijkheid ervan. Het probleem met deze celtypen is hun volwassenheidsniveau. Ze verliezen hun vermogen om elk type cel te genereren en zijn nu ‘multipotent’.

Recente studies uitgevoerd door Dr. Catherina Verfaillie, professor en directeur van het Stamcellen Instituut aan de universiteit van Minessota, laten echter nieuwe informatie zien.

Uit de onderzoeken blijkt dat deze multipotente cellen niet alleen bloedcellen produceren, maar ook hersen- en hartcellen. Het team is er in geslaagd hersencellen te maken uit mesenchymale stamcellen die in een laboratorium zijn gekweekt. Dit bewijs suggereert dat volwassen stamcellen mogelijk meer plastisch zijn dan ze lijken.

Maar wat houdt het bewaren van stamcellen uit de navelstreng eigenlijk in?

Dankzij studies zoals die van Dr. Verfaillie, hebben onderzoekers speciale voorlopercellen in navelstrengbloed gevonden. Mesenchymale stamcellen behouden, zelfs als volwassen cellen, hun vermogen om verschillende celtypen te produceren.

Het gebruik van deze stamcellen opent de deuren naar veranderende geneeskunde. Met andere woorden, de mogelijkheid om zieke cellen te vervangen door gezonde. Dit terwijl het risico op afstoting bijna is vermeden. 

Deze toepassing is van levensbelang voor patiënten met leukemie. Er is echter nog veel meer onderzoek gaande om de voordelen van toekomstige behandelingen te vergrootten.

Welke mogelijkheden zijn er om de navelstreng te bewaren?

Momenteel zijn er verschillende manieren beschikbaar voor het bewaren van de navelstreng. Ouders kunnen bijvoorbeeld het bloed van de navelstreng en de placenta van hun baby doneren aan een openbare navelstrengbloedbank. De medische wereld stimuleert op deze manier het doneren van stamcellen, omdat ze gebruikt worden in onderzoek en gen-therapie.

Er zijn ook particuliere navelstrengbloedbanken, die hun gebruikers de mogelijkheid bieden om de navelstreng in te vriezen.  De stamcellen die er in zitten, kunnen als bescherming dienen voor het gezin in de toekomst. Deze techniek kan echter voor gezinnen hoge kosten met zich meebrengen, zonder een duidelijke indicatie van hun werkelijke nut.

Deskundigen waarschuwen zelfs dat conservering voor eigen gebruik moet worden beperkt. Wanneer patiënten met leukemie hun eigen stamcellen willen gebruiken, is de kans groot dat deze stamcellen hetzelfde kankerverwekkende genetisch defect hebben. Natuurlijk bestaat altijd de mogelijkheid om een match te vinden tussen broers en zussen