Hoe leer je kinderen niet te liegen?
Alle kinderen liegen op een bepaald moment in hun leven. Dit maakt namelijk deel uit van hun cognitieve en sociale ontwikkeling. Maar wanneer liegen een gewoonte wordt, kunnen de repercussies ernstig zijn. Kinderen leren niet te liegen en betrouwbaar te zijn is voor hen van essentieel belang om in de wereld te kunnen functioneren en van gezonde relaties te kunnen genieten. En hoe eerder ze deze les leren, hoe groter hun succes zal zijn.
Daarom, als je wilt weten hoe je een kind kunt leren niet te liegen, doen we je vandaag enkele voorstellen.
Waarom liegen kinderen?
Tot ongeveer zes jaar hebben kinderen moeite realiteit van fantasie te onderscheiden. Daarom komt het vaak voor dat ze ervaringen overdrijven, idealiseren of verzinnen zonder dat er sprake is van kwade opzet of zin om te bedriegen.
Zowel thuis als op school is het echter belangrijk dat eerlijkheid aangemoedigd wordt. We moeten kinderen helpen deze waarde in hun lijst van hoogtepunten op te nemen.
Leugens (opgevat als die verhalen waarin het besef van bedrog aanwezig is) hebben de neiging toe te nemen in de overgangsfase naar het basisonderwijs. Dit komt door de grotere cognitieve ontwikkeling die kinderen op die leeftijd hebben. Maar ook door de uitbreiding van hun sociale kring. Vanaf dit moment zijn hun interacties met anderen frequenter en gevarieerder, zodat bepaalde behoeften gewekt kunnen worden waarvoor liegen nuttig lijkt.
Maar waarom (Engelse link) liegen kinderen? Aan de ene kant kunnen we zeggen dat kinderen liegen om aandacht en erkenning van hun omgeving te krijgen. Hoewel het op lange termijn geen goede beslissing is, kan het vertellen van een fictief verhaal een tijdelijke populariteitsboost zijn bij hun leeftijdsgenoten.
Anderzijds kan een leugen ontstaan om bepaalde onaangename gevolgen te vermijden. Door bijvoorbeeld een broertje de schuld te geven van het stukmaken van het speelgoed, wordt het kind de berisping bespaard.
Hoe leer je een kind niet te liegen?
De eerste leugens van kinderen werken als een test. Afhankelijk van de repercussies van deze daden, zullen ze ervoor kiezen ze in stand te houden of zich af te stemmen op oprechtheid. Daarom is het optreden van de ouders van essentieel belang om eerlijkheid aan te moedigen en kinderen te leren niet te liegen.
Als je niet weet hoe je moet handelen om de kleintjes te leren niet te liegen, volgen hier enkele belangrijke richtlijnen.
Kinderen leren niet te liegen: het begint bij jezelf
Er is een basis opvoedingsconcept en dat is dat kinderen niet leren van wat ze verteld wordt. Ze leren van wat ze waarnemen bij hun volwassen rolmodellen. Vermijd daarom liegen (vooral tegen je kind), ook al zijn het witte leugens.
Vertel ze niet dat alle traktaties op zijn, alleen maar omdat je niet wilt dat ze blijven eten. Wees eerlijk en leg je redenen uit. Wees ook niet oneerlijk tegen de mensen om je heen. Je kinderen zullen uiteindelijk je gedrag namelijk imiteren.
Geef het gedrag geen etiket
Als je ontdekt dat je kind liegt, kun je je beledigd voelen en zonder na te denken reageren.
Een van de meest voorkomende reacties van ouders in dit soort gevallen is het kind ervan te beschuldigen dat het een leugenaar is. Zulke etiketten opleggen is echter pijnlijk en contraproductief.
Concentreer je op de onjuistheid van de actie, maar bekritiseer het kind niet als persoon. Anders kun je uiteindelijk een zichzelf vervullende profetie creëren en je kind de rol laten overnemen van het etiket dat je hem hebt toebedeeld.
Leg uit wat de repercussies van liegen zijn
Straffen is niet de beste manier om minderjarigen te laten begrijpen waarom ze niet moeten liegen. Liegen heeft van nature namelijk ernstige gevolgen. Daarom moet je hem gewoon uitleggen wat die zijn.
Maak hem duidelijk dat als hij mensen bedriegt, anderen hem niet meer zullen vertrouwen. Evenzo kunnen je collega’s je afwijzen en gevoelens van schuld en schaamte ervaren als ze leugens ontdekken.
Je kunt ze vragen hoe ze zich voelen als ze liegen en daar de bezinning beginnen.
Beloon oprechtheid om kinderen zo te leren niet te liegen
Positieve bekrachtiging is op de lange duur effectiever dan straf en veel gezonder voor de emotionele ontwikkeling van kinderen. Richt je daarom niet alleen op bekritiseren en bestraffen, maar op het belonen van oprechtheid (Engelse link).
Wanneer je kind zijn fouten en verantwoordelijkheid voor zijn daden op zich neemt, spreek dan uit hoezeer je hun oprechtheid waardeert en prijs hun moed om de waarheid te spreken. Dit zal je zin geven om in de toekomst eerlijker te zijn.
Controleer je opvoedingsstijl
Zoals we al zeiden, gebruiken we liegen om onaangename gevolgen te vermijden. Dit komt vaker voor in de meest beperkende en autoritaire opvoedingsstijlen.
Als je te veeleisend, kritisch en streng bent tegen je kind, zal het bang zijn om zijn fouten op te biechten en ervoor kiezen ze te verbergen. Als je daarentegen een beroep doet op begrip en begeleiding, zullen ze gemakkelijker de waarheid vertellen.
Bevorder het gevoel van eigenwaarde
Tot slot is het van essentieel belang dat je ervoor zorgt dat je kind een sterk en stevig gevoel van eigenwaarde opbouwt. Zo zullen ze niet hun toevlucht hoeven te nemen tot leugens of verzinsels om zich waardevol en voldoende te voelen, en zullen ze ook niet zo afhankelijk zijn van aandacht en goedkeuring van buitenaf.
Kinderen opvoeden met waarden is een voordeel voor het leven
Zoals je ziet is een kind leren niet te liegen niet iets wat je van de ene dag op de andere kunt doen en vereist het toepassen van duidelijke en consequente richtlijnen voor actie.
Door je kind eerlijkheid bij te brengen, voorkom je toekomstige sociale en persoonlijke problemen. Begint van jongs af aan om het leren gemakkelijker en natuurlijker te maken.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Popliger, M., Talwar, V., & Crossman, A. (2011). Predictors of children’s prosocial lie-telling: Motivation, socialization variables, and moral understanding. Journal of Experimental Child Psychology, 110(3), 373–392. Disponible en: https://doi.org/10.1016/j.jecp.2011.05.003
- Talwar, V., Arruda, C., & Yachison, S. (2015). The effects of punishment and appeals for honesty on children’s truth-telling behavior. Journal of Experimental Child Psychology, 130, 209–217. Disponible en: https://doi.org/10.1016/j.jecp.2014.09.011
