Het belang van begrijpend lezen

Lezen is een onmisbare vaardigheid in de huidige maatschappij. Maar soms is het moeilijk te begrijpen wat men leest. In het volgende artikel leggen we uit hoe belangrijk het is om kinderen begrijpend lezen te leren.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Ana Couñago.

Laatste update: 22 november, 2022

Lezen is een vaardigheid die in de loop der tijd en met oefening beetje bij beetje wordt verworven. De laatste dimensie van lezen die mensen ontwikkelen is begrijpend lezen.

Volledig begrijpen wat je leest is essentieel als het gaat om het leren van nieuwe informatie en inhoud. Het is de basis om een goede leerling te zijn. Helaas zijn er veel kinderen die worstelen met het bereiken van dit doel.

Daarom is het belangrijk om deze vaardigheid al vroeg aan te leren, zodat kinderen van jongs af aan leren lezen.

De cognitieve processen die betrokken zijn bij begrijpend lezen

Er zijn vier verschillende fasen in het leesproces. Elk daarvan is relatief autonoom en verworven om een specifieke functie te vervullen. De vier cognitieve processen die betrokken zijn bij het lezen zijn:

• perceptieprocessen
• lexicale processen
• syntactische processen
• semantische processen

1. Waarnemingsprocessen

Deze zijn verantwoordelijk voor de decodering en de herkenning van letters of geschreven tekens.

2. Lexicale processen

Deze komen in actie bij de verwerking van een woord. Om dit uit te voeren beschrijft het Coltheart model (1980) het gebruik van twee soorten routes:

• De lexicale route (Engelse link): het direct verbinden van de grafische tekens met de betekenis. De lezer die deze route gebruikt, leest de woorden visueel. Ze zijn ermee vertrouwd en hebben de woorden in hun geheugen opgeslagen.
• De fonologische route (Engelse link): zet de letters om in fonemen om tot de betekenis te komen.

3. Syntactische processen

Hierbij gaat het om het verwerken van zinnen met als einddoel het opbouwen van een syntactische structuur die geschikt is om woorden te groeperen. Mitchell (1987) ontwikkelt hiervoor een model dat een reeks strategieën definieert in twee verschillende stadia:

• In de eerste fase bouwt de lezer een voorlopige syntactische structuur op met een basis in de analyse van drie sleutels om woorden te groeperen: de volgorde van het woord, de grammaticale categorieën en ook de leestekens.
• In de tweede fase krijgt de lezer toegang tot de semantische en pragmatische informatie in de zin. Bovendien is dit de sleutel tot het ontcijferen van de betekenis van de woorden. Het maakt ook deel uit van de analyse die de lezer toepast op structuren, om te zien of zijn interpretatie van de betekenis juist is.

4. Het semantische proces

Dit is betrokken bij begrijpend lezen. Volgens Kintsch (1998) is het nodig om het volgende te doen om echt te begrijpen:

• De betekenis en ideeën van de tekst extraheren.
• Voorkennis over het onderwerp activeren.
• Maak inferenties, auto-reguleer, en behoud motivatie.

Begrijpend lezen

Om tot begrijpend lezen te komen, moet je eerst fonologisch bewustzijn ontwikkelen. Dit is het vermogen om woorden te begrijpen die uit klanken bestaan. Later verkrijg je de automatisering en vloeiendheid en woordenschat. Tot slot leer je de informatie te assimileren en begripsstrategieën toe te passen.

Definitief bestaat begrijpend lezen uit het analyseren van informatie op een semantische manier. Het gaat om langzaam lezen, alinea voor alinea, waarbij je de betekenis van de tekst probeert te begrijpen.

Hiervoor moet je veel aandacht besteden en voorkomen dat je tijdens het lezen alleen maar de tekst afschuimt. Soms stemmen we af en gaan we verder met lezen als we de stof niet echt in ons opnemen. Je gaat soms door verschillende pagina’s heen voordat je het doorhebt.

Het belang van begrijpend lezen

Tegenwoordig kom je zelden iemand tegen die niet leest. In de huidige maatschappij zijn de meeste mensen geletterd. Maar je vindt nog wel mensen die hun begrijpend lezen niet helemaal ontwikkeld hebben.

Correct lezen is niet alleen een kwestie van uitspreken en goed vloeiend kunnen lezen. Het is ook een veel complexer proces waarbij het einddoel begrip is.

Het is duidelijk dat leren en de assimilatie van kennis niet mogelijk zijn zonder een goed niveau van begrijpend lezen. Bovendien kan het vroeg verwerven van deze vaardigheid voorkomen dat je problemen krijgt met academisch werk op school.

Daarom moeten we kinderen stimuleren om deze vaardigheid vanaf jonge leeftijd te ontwikkelen, omdat het ook een essentieel instrument is voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Ook geeft het ons kennis en de kracht om de wereld om ons heen te interpreteren.

Dankzij begrijpend lezen kunnen we gemakkelijker problemen oplossen, of het nu academische problemen zijn of een of ander dilemma dat we in ons dagelijks leven tegenkomen.

In dit tijdperk van technologie hebben we veel informatie binnen handbereik. Als we niet het vermogen ontwikkelen om die te begrijpen, laten we een waardevolle kans om onszelf als mens te verrijken aan ons voorbijgaan. In die zin is het de moeite waard de volgende zin te benadrukken: