Hoe je kinderen leert zelfgemotiveerd te zijn

Kinderen leren om zelfgemotiveerd te zijn is cruciaal zodat ze kunnen volhouden en om kunnen gaan met taken die moeilijk of onaangenaam voor ze zijn.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz Martín.

Laatste update: 22 juni, 2023

Kinderen hebben dagelijks meerdere taken te volbrengen die ze op dat moment misschien niet leuk vinden of waar ze geen zin in hebben. Het kan bijvoorbeeld gaan om hun speelgoed oprapen, hun bed opmaken, in bad gaan, hun huiswerk afmaken of studeren voor een toets. Gebrek aan motivatie kan ertoe leiden dat ze niets doen, dat ze ongelukkig of klagend doen, en dat er thuis een negatieve sfeer ontstaat. Maar wat als de sleutel ligt in het leren aan kinderen om zelfgemotiveerd te zijn?

Houd in gedachten dat volwassenen niet altijd aanwezig zullen zijn en dat kinderen moeten leren hun gedrag zelf te sturen. Misschien heb je, in een poging om je kind zijn huiswerk te laten maken, je toevlucht genomen tot aandringen, bedreigingen of beloningen.

Maar dit is niet alleen niet positief, maar op de lange termijn laat het die kleine achter zonder de instrumenten om zijn eigen motivatie te beheersen. Dus, wat kun je doen om kinderen te helpen leren zelfgemotiveerd te zijn? Lees verder om daar achter te komen.

Wat is motivatie?

De eerste stap is begrijpen wat motivatie is. We kunnen het definiëren als het psychologische of emotionele proces dat een actie aanstuurt. En dat doet het op twee manieren: door richting te geven aan de actie en door deze te injecteren met intensiteit, kracht en doorzettingsvermogen.

Denk aan je kind dat zijn favoriete spel speelt. Ze aarzelen niet, ze weten wat ze willen, en ze zetten al hun middelen in om het te bereiken. En ze doen dit van nature, zonder dat iemand hoeft aan te dringen, gewoon uit eigen overtuiging.

Het zou fantastisch zijn als deze mate van motivatie bij elke dagelijkse taak aanwezig was, maar dat is niet het geval. Laten we daarom motivatie ontleden om te zien waaruit die bestaat.

Waar hangt motivatie van af?

We kunnen begrijpen dat de motivatie die een kind voelt voor een taak bepaald wordt door twee componenten:

1. De waargenomen waarde van de taak: dit verwijst naar op welke manier en in welke mate ze de activiteit als nuttig beschouwen. Dat kan simpelweg zijn omdat ze het leuk vinden, omdat het hun later werk zal besparen, of omdat ze zich er goed door voelen of er goed uitzien in het bijzijn van anderen. Kortom, ze vinden dat de taak een bepaalde waarde, functie of nut heeft.
2. Zelfbeeld: dit is het zelfbeeld dat het kind van zichzelf heeft met betrekking tot de taak of in welke mate het denkt die te kunnen volbrengen. Hoe positiever hun zelfbeeld in dit opzicht, hoe groter hun motivatie om te presteren.

Wanneer demotivatie optreedt

Wanneer een van deze twee parameters (of beide) faalt, wordt een gebrek aan motivatie duidelijk. Het is op die momenten dat het kind niet aan de activiteit wil voldoen, maar er kunnen verschillende situaties en redenen zijn:

• Als het kind weet dat het goed is in een taak, maar er geen interesse of waarde in ziet, zal het reageren door te klagen over het feit dat het die taak moet doen.
• Als een activiteit daarentegen als zeer nuttig en noodzakelijk wordt ervaren, maar het kind heeft er geen vertrouwen in dat het die kan uitvoeren, zal het zich er angstig over voelen.
• Als de taak als weinig waardevol wordt ervaren en het kind een laag zelfbeeld heeft, zal het resultaat totale apathie zijn.

Kortom, pas als het kind de waarde van de activiteit inziet en zich in staat voelt die te volbrengen, ontstaat motivatie. Om dezelfde reden is het deze toestand die we in hen moeten helpen bevorderen om hen te leren zelfgemotiveerd te zijn.

Hoe kinderen te leren zelfgemotiveerd te zijn

Om kinderen te leren zelfgemotiveerd te zijn, moeten we ons richten op de twee voorgaande factoren. Dit is wat je eraan kunt doen.

Help ze de waarde van de taak waar te nemen zodat ze zelfgemotiveerd zullen zijn

Als de waargenomen waarde van de taak ontbreekt, kun je het kind op de volgende manieren helpen die waarde te vergroten:

• Probeer van de taak een spel te maken. Als het kind bijvoorbeeld jong is en de motivatie mist om zijn kamer op te halen, kun je een liedje verzinnen om te zingen terwijl het proces gaande is. Als ze wat ouder zijn, kun je een stopwatch gebruiken en een wedstrijdje vormen tussen broertjes en zusjes om te zien wie er in de kortste tijd opruimt.
• Help ze het nut van de taak in te zien. Het is moeilijk voor kinderen om langetermijngevolgen te zien en ze zijn geneigd zich te richten op onmiddellijkheid en onmiddellijke bevrediging. Je kunt ze dus bijvoorbeeld helpen inzien dat als ze ‘s morgens hun bed opmaken, ze het voor het slapen gaan klaar hebben en dat het comfortabeler en aangenamer zal zijn dan wanneer het rommelig is.
• Moedig hen aan te anticiperen op toekomstige emoties. Je kunt ze helpen in de toekomst te projecteren en te zien hoe ze zich zouden kunnen voelen. Ze willen nu bijvoorbeeld misschien niet studeren, maar goede cijfers halen zal hen een succesvol, tevreden en trots gevoel geven.

Bouw samen met hen aan een goed zelfbeeld

Aan de andere kant, als wat kinderen verhindert zelfgemotiveerd te worden hun lage zelfbeeld is, kunnen we hen helpen dat te verbeteren. Bedenk echter dat dit niet uniek is en kan variëren afhankelijk van de activiteit.

Daarom kan je kind zich erg zelfverzekerd voelen in wiskunde, maar niet erg vaardig in muziek. Vergeet dus niet om elke situatie per geval te analyseren. Desondanks zijn er verschillende punten die kunnen helpen dit zelfbeeld te verbeteren:

• Gebruik communicatie om je kind positieve boodschappen over zijn capaciteiten over te brengen. “Ik vind je tekening erg mooi, je bent erg creatief”, “je wordt elke dag beter in lezen”, of “Je hebt je speelgoed goed georganiseerd”. Al deze zinnen zijn een aanmoediging voor hun zelfvertrouwen en vormen hun eigen interne dialoog.
• Probeer bij hen een groeimindset te ontwikkelen. Dat wil zeggen, breng hen het idee bij dat het resultaat niet zo belangrijk is als de inspanning, dat fouten deel uitmaken van de reis, en dat doorzettingsvermogen leidt tot verbetering. Dus, wanneer ze een fout maken of de activiteit de eerste keer niet lukt, help ze dat te begrijpen als iets natuurlijks en als een kans om te verbeteren.
• Sta hen toe prestaties te ervaren. Als je kind moeite heeft met een bepaalde activiteit, help hem dan te oefenen met relatief eenvoudige taken die binnen zijn bereik liggen. Geef uitleg en aanwijzingen en moedig je kind aan om het te proberen totdat het de prestatie heeft geleverd. Het zijn deze kleine vorderingen die echt een goed zelfbeeld zullen opbouwen, omdat ze gebaseerd zijn op successen die ze daadwerkelijk op eigen kracht hebben bereikt.

Kinderen leren zelfgemotiveerd te zijn door het voorbeeld te geven

Zoals je ziet is bij alle bovenstaande richtlijnen aanvankelijk de hulp van een volwassene nodig om motivatie te geven. Maar beetje bij beetje zal het kind zich deze hulpmiddelen eigen kunnen maken en zelfmotivatie leren.

Door oefening en herhaling zullen ze leren langetermijngevolgen te voorzien en zich niet te richten op onmiddellijkheid. Ze zullen weten hoe ze hun eigen manieren kunnen vinden om een activiteit leuker te maken en zullen zichzelf kunnen sturen als een taak de eerste keer niet lukt.

Deze lessen, hoewel ze oefening en geduld vereisen, zijn uiterst waardevolle strategieën, omdat ze kinderen helpen zelfstandiger te worden. Een kind dat weet hoe het zijn emoties en procedures moet reguleren om zijn zelfmotivatie te vergroten, is voorbereid op allerlei uitdagingen.

En dat is uiteindelijk wat we met onderwijs nastreven: autonomie, zodat ze door de wereld kunnen navigeren zonder dat ze ons voortdurend nodig hebben om bij hen te zijn.