Opvoeden voor een onzekere toekomst

In dit artikel gaan we het hebben over de kennis en vaardigheden die kinderen en jongeren zouden moeten leren. Deze zullen hen helpen zich voor te bereiden op een relatief onzekere en zeer complexe toekomst.

Geschreven en geverifieerd door de pedagoog María Matilde.

Laatste update: 22 december, 2022

We leven in een tijd van constante verandering. Alles is voorbijgaand, transformerend, vergankelijk en vluchtig, dus er is weinig zekerheid. We weten niet weten wat de toekomst in petto heeft. Maar toch moeten we niet stoppen met proberen het heden beter te maken. Opvoeden voor een onzekere toekomst is dus noodzakelijk. Dit om jongeren op te leiden om met motivatie en verantwoordelijkheidszin de toekomst tegemoet te gaan.

Wat betekent onzekerheid?

Onzekerheid is het gebrek aan zekerheid of vertrouwen over iets. Het verwijst naar het onbepaalde, naar de afwezigheid van principes en unieke waarheden. Dus als we ergens geen bewijs of betrouwbare kennis over hebben, spreken we van onzekerheid. Wanneer we ons ongemakkelijk, nerveus, twijfelachtig of besluiteloos voelen, spreken we ook van onzekerheid.

Daardoor is onzekerheid verbonden met alle levensgebieden. Dit komt omdat het de menselijke motivatie en verwachtingen van het dagelijks leven beïnvloedt. Mensen hebben echter zekerheid, kennis en informatie nodig om beslissingen te nemen en te handelen.

Soms, wanneer onzekerheid toeslaat, verlamt en immobiliseert het. Het is dan noodzakelijk om strategieën te gebruiken om deze te verminderen en te beheersen.

Waarom opvoeden voor onzekerheid?

Juist vanwege wat we in het begin zeiden, is een opvoeding waarin onzekerheid als een vormend element wordt meegewogen, cruciaal in onze tijd. Vooral omdat onze constant veranderende wereld het bewijs is van een onvoorspelbare, onzekere, ambigue en complexe toekomst.

Daarom hebben noch de school, noch de opvoeders absolute zekerheid over welke kennis en vaardigheden jongeren nodig hebben om zich in de toekomst te ontwikkelen.

Het is duidelijk dat kinderen en jongeren op school specifieke kennis en technieken moeten leren. Maar ze moeten ook leren deze kennis te heroverwegen, aan te passen en zelfs te veranderen. En dat moeten ze doen door rekening te houden met de constante veranderingen en transformaties die onze sociale realiteit ondergaat.

Opvoeden voor een onzekere toekomst, of in een onzekere context, betekent dus nieuwe generaties voorzien van adequate tools. Het betekent ook dat we kinderen waarden en attitudes meegeven, zodat ze positief kunnen omgaan met de tijd waarin we leven. Bovendien moeten ze in staat zijn om onzekerheid om te zetten in een reden om een beter heden te maken.

Hoe ziet onderwijs en pedagogiek voor een onzekere toekomst eruit?

De enige zekerheid die we hebben is dat we leven in een geglobaliseerde wereld die wordt gemedieerd door technologie en wordt gedomineerd door de economie. We maken deel uit van een mondiale samenleving die bestaat uit de botsing en het naast elkaar bestaan van verschillende culturele identiteiten. En we zijn ons min of meer bewust van de vele sociale, economische en politieke ongelijkheden die in onze realiteit bestaan.

In dit scenario van waarschijnlijke zekerheden is de toekomst echter niet zo zeker. Het is dit scenario dat een opvoeding rechtvaardigt die is gebaseerd op factoren die verband houden met onzekerheid als constitutieve elementen van onze realiteit. We hebben het dan over onderwijs dat erop gericht is mensen te leren denken en handelen vanuit factoren als instabiliteit en onzekerheid, of discontinuïteit en onbepaaldheid in alle maatschappelijke sferen.

Een meer humanistische opvoeding en collaboratieve pedagogie: sleutels tot onderwijs voor een onzekere toekomst

In het bovengenoemde sociale scenario hebben we een humanistische opvoeding nodig die verbonden is met het leven en gebaseerd is op ethische en morele waarden.

Dientengevolge vereist een meer humanistische opvoeding een pedagogie die onderwijsleersituaties schetst waarbij de academische inhoud wordt heroverwogen in termen van problemen uit het echte leven. We hebben een pedagogie nodig die in staat is om kritisch denken bij studenten te ontwikkelen. Een pedagogie die de kennis kan relativeren in het licht van diverse en vaak onrechtvaardige en oneerlijke realiteiten.

Daarom moet dit type pedagogiek methodologisch worden ondersteund door teamwerk en interdisciplinair werk te bevorderen. Theoretische kennis van verschillende disciplines en onderwerpen kan studenten gezamenlijk helpen de werkelijkheid te begrijpen en te analyseren.

Dit alles moet altijd gebaseerd zijn op dialoog, debat en samenwerking. Zo krijgen de nieuwe generaties de mogelijkheid om na te denken over methoden om het heden en de toekomst te verbeteren. Iets wat naast dat het onzeker is, ook uitdagend is.