Proactief ouderschap: wat het is en hoe het wordt toegepast?

Proactief ouderschap kan in alle gezinsrealiteiten uitgeoefend worden. Het vereist inzet, bewustzijn en bezinning. In het volgende artikel vertellen we je alles wat je moet weten.

Weet je wat proactief ouderschap inhoudt? Ouders worden dagelijks uitgedaagd met betrekking tot de vraag hoe ze hun zonen en dochters moeten opvoeden en onderwijzen. Maar wat werkt? Wat moet er gedaan worden? Er zijn evenveel versies van opvoeden als er mogelijke ervaringen zijn.

In veel gevallen gaat het om wat voor elk gezin werkt en om regels die ‘gewoon omdat het moet’ worden toegepast, maar die niet altijd worden bepaald door wat het kind in kwestie nodig heeft. Vanuit proactief ouderschap proberen we kinderen op te voeden met waarden en met positieve grenzen, die gericht zijn op welzijn en het voorkomen van gedragsproblemen in de toekomst. Laten we daarom eens kijken waar dit allemaal over gaat.

Wat is proactief ouderschap?

Proactief ouderschap heeft te maken met bepaalde strategieën die ouders helpen om positieve waarden aan kinderen en adolescenten over te brengen. De bedoeling is dat kinderen ze gemakkelijker kunnen internaliseren en volhouden omdat ze de voordelen ervan hebben ingezien.

Dat opvoeden pro-actief is, slaat op het feit dat het niet iets is dat geïmproviseerd of reactief is. Het komt veeleer voort uit de overeenstemming en inzet van volwassenen. Daarom berust deze vorm van ouderschap op drie fundamentele pijlers, die we hieronder beschrijven.

1. Proactief oudrschap: stel grenzen

Grenzen impliceren het aanleren en leren van normen waaraan we moeten voldoen en andere waarover we kunnen onderhandelen. Met andere woorden, deze marge van flexibiliteit in sommige regels is wat kinderen in staat stelt te experimenteren en te verkennen, zonder dat ze zichzelf in gevaar brengen of tegen anderen ingaan.

Ook gaat het erom te leren dat, wanneer de regels niet gevolgd worden, er natuurlijke consequenties zijn. Maar de bedoeling is niet op te voeden door angst, maar door middel van verantwoordelijkheid en inzet.

Wat het werk van de ouders betreft, komt het erop aan consequent te zijn in hun gedrag (vermijd “vandaag ja, morgen nee”) om de kleintjes niet in verwarring te brengen en zo frustratie en boosheid te verergeren.

2. Kies voor flexibele ouderlijke regels

We hebben het niet over het stellen van regels die voortdurend veranderen, maar over de mogelijkheid ze aan te passen aan de verschillende gezinsrealiteiten, volgens de waarden die je wilt delen en de doelen die je wilt bereiken.

Proactief opvoeden is niet een ‘recept’ tot in de puntjes volgen, maar je vooraf laten leiden door duidelijke en welomschreven waarden en regels, die consequent zijn en dwars door alle opvoedingspraktijken van de volwassenen in huis lopen.

3. Proactief ouderschap: voer het uit met vertrouwen en zekerheid

De leerstellingen moeten met zekerheid worden aangeboden, zodat de kleintjes begrijpen dat we bepaalde dingen voor hun eigen bestwil doen. Dit is zinvol en het is de bedoeling dat ze de middelen krijgen om te leren zich zelfverzekerd en beschermd te voelen.

Het vereist ook vertrouwen in de eigen rol en aanvaarden dat niet altijd duidelijk zal zijn hoe te handelen, maar dat dit niet synoniem is met onbekwaamheid of gebrek aan geschiktheid om een kind op te voeden. Het is nederig zijn en je eigen gedrag, beperkingen, en aspecten om te verbeteren erkennen.

Sleutels tot het in praktijk brengen van proactief ouderschap

Enkele van de sleutels tot het in praktijk brengen van proactief ouderschap zijn de volgende:

Wees geïnformeerd

Het is essentieel om te lezen en informatie te zoeken over de verschillende stadia die kinderen tijdens hun groei doormaken. Als je de uitdagingen kent waarmee ze steeds te maken hebben, kun je anticiperen en begrijpen wat ze nodig hebben. Zo kun je ook de beste steun bieden.

Proactief ouderschap: beslis welk soort opvoeding je wilt uitvoeren

Om het soort opvoeding te kiezen dat je wilt geven moet je eerst duidelijk zijn over de waarden die je wilt overbrengen. Het gaat er niet om ‘blindelings’ of op de automatische piloot op te voeden. Het moet doordacht zijn en oprecht met wie je bent. Op die manier kun je kiezen om aan je eigen opvoedingsstijl (Engelse link) te werken, kiezen bij welke ervaringen je blijft en van welke je afstand neemt.

Leg uit wat je doet, zodat je kind begrijpt waarom je het doet

Vooral in het geval van jonge kinderen, bij wie het leren vooral door imitatie gebeurt. Zo zullen ze de onderliggende waarde van het onderwijzen kunnen begrijpen. Bijvoorbeeld: “Het was toch fijn om een schone tafel te vinden voor het ontbijt? Dus als we klaar zijn, pakken we het kopje en ruimen we alles op. Dan kan je broer ook een schone tafel vinden en van het ontbijt genieten.”

Grenzen moeten altijd met respect gesteld worden zodra de gelegenheid zich voordoet

Dat wil zeggen, wanneer ze nodig zijn, zonder te wachten tot de kinderen ‘ouder’ zijn.

Zorg goed voor jezelf

Het is heel moeilijk om kinderen op te voeden als verzorgers vermoeid en ingestort zijn. Vanuit die plaats is het gemakkelijker om slecht te reageren. Daarom is het belangrijk dat ouders proberen zichzelf te organiseren en tijd aan hun eigen rust en vrije tijd te besteden.

Grenzen, vertrouwen en veiligheid: de sleutels tot welzijn

Werken aan deze aspecten is investeren in het welzijn en de kwaliteit van leven van jongens en meisjes. Het is het scheppen van een kader van waarden waarnaar ze hun hele leven kunnen verwijzen en van waaruit ze gezonde en respectvolle relaties kunnen aangaan.

Grenzen stellen moet niet verward worden met star of autoritaire ouders zijn, maar eerder met aanwezig en pro-actief zijn. Het geven van redelijke grenzen zal nooit schadelijk zijn, integendeel.