Kinderen die anderen buitensluiten: hoe te handelen?

Voordat je aanneemt waarom sommige kinderen andere uitsluiten, moet je vragen stellen en de redenen onderzoeken. Dit geeft je de instrumenten om te handelen.

Het schoolplein kan een plek zijn vol spel en gelach, maar ook van misverstanden. Hier gaan kinderen met elkaar om, nemen beslissingen over wie ze aardig vinden en wie niet, en leggen hun eerste sociale relaties op eigen houtje. Vaak zien we dat er in de spontane dynamiek kinderen zijn die anderen buitensluiten. Volwassenen weten niet altijd wat ze moeten doen. Als dit bij jou het geval is, kun je verder lezen om meer over dit probleem te begrijpen.

Kinderen die anderen buitensluiten: hoe te handelen?

Hier volgen enkele aanbevelingen om beter met deze situatie met je kinderen om te gaan.

Vraag en luister

Het is belangrijk de redenen (Spaanse link) waarom kinderen anderen van hun leeftijd buitensluiten niet als vanzelfsprekend te beschouwen.

Vaak denken volwassenen dat ze alles weten over het leven of gedrag van hun kinderen. Maar op school zijn er veel situaties die onbekend zijn.

“Ik merk dat je nooit met X wilt spelen. Is er iets mis?” Dit kan een vraag zijn om een gesprek te beginnen als je denkt dat jouw kind anderen buitensluit.

Kinderen die anderen buitensluiten: denk na over de redenen

Als je eenmaal weet wat er in die context gebeurt en je de reden kent, denk dan na over de beste handelwijze voor je iets doet.

Soms besluiten kinderen niet met een bepaald klasgenootje om te gaan omdat ze door hen op de een of andere manier worden gepest of mishandeld.

Leren dat je kind een klasgenootje uitsluit van een groep omdat ze zich agressief gedragen is niet hetzelfde als leren dat je kind hen buitensluit omdat ze stotteren bij het spreken. In het ene geval is het meer een verdediging, terwijl het in het andere een daad van discriminatie is die niet zou mogen.

Dwing je kind niet om met iemand mee te leven, maar leer het om niet onaardig te doen

Je kleintje hoeft geen vrienden te zijn met al zijn klasgenoten, zeker niet met degenen die hij niet aardig vindt. Maar dat betekent niet dat je je tegen iemand moet keren of nooit mag toestaan dat hij deelneemt aan een spel.

Ook is het belangrijk je kind te leren dat er verschillende gradaties van intimiteit zijn in sociale relaties. Dat het soms oké is om één-op-één te spelen. Maar dat ze ook plezier kunnen beleven aan groepsspelletjes waaraan iedereen meedoet.

Moedig ze aan zich te verplaatsen in de schoenen van het leeftijdsgenootje dat wordt buitengesloten

Bevorder empathie en moedig je kind aan na te denken over hoe het zich zou voelen als het tijdens de pauze niemand had om mee te spelen. Je kunt de strategie zelfs thuis oefenen, met behulp van een bekende situatie. Bijvoorbeeld, hoe zou jij je voelen als ik je kleine zusje steeds uitnodigde om in ons bed films te kijken en we jou erbuiten lieten?

Vaak, en afhankelijk van hun leeftijd, vinden kinderen bepaald gedrag grappig, maar ze zijn niet in staat om de omvang van de schade die ze kunnen aanrichten te projecteren of te meten.

Let op de frequentie van deze gebeurtenis

Het is niet hetzelfde als het een geïsoleerde kwestie is of een ‘slechte week’ voor de groep als wanneer het een herhaalde of langdurige episode is.

Volg de kwestie op de voet

Zelfs als je naar je kind luistert en actie onderneemt, denk dan niet dat het genoeg is. Het is belangrijk om een follow-up te doen door te vragen hoe het gaat en of er iets veranderd is in de groep. Afwijzing door leeftijdsgenoten heeft een grote invloed op de psychologische en emotionele ontwikkeling van een kind, dus bagatelliseer het belang ervan niet.

Help ze er deel van uit te maken en er aan mee te doen

Soms moeten we kinderen begeleiden, willen ze deel uitmaken van een groep. Bijvoorbeeld, wanneer kinderen buiten de omgeving van leeftijdgenoten worden gelaten omdat er naschoolse activiteiten worden georganiseerd en wij, als volwassenen, ze niet meenemen of toestaan te gaan. Daardoor zullen ze geen anekdotes hebben om te delen of bepaalde gespreksonderwerpen niet begrijpen.

Kinderen die anderen buitensluiten: betrek de onderwijsgemeenschap erbij

Afhankelijk van de ernst van het conflict, is het voor leraren van cruciaal belang te weten dat er een ongemakkelijke situatie tussen leeftijdgenoten is. Soms merken ze het niet omdat het in de pauze en tijdens speeltijd gebeurt, maar niet tijdens de les.

Op deze manier kun je ze hulpmiddelen geven om de integratiedynamiek te ordenen en de ontwikkeling van sociale vaardigheden aan te moedigen, waardoor kinderen elkaar beter leren kennen en het samenleven op school verbetert.

Welke problemen moeten volwassenen vermijden?

Hier zijn enkele aanbevelingen om thuis in gedachten te houden:

• Onderschat niet wat er met je kind gebeurt. Overdrijf niet en maak het niet persoonlijk, maar behandel het ook niet als ‘kindergedoe’. Stel vragen en onderzoek verder. Soms verschijnen er vroege tekenen van een veel complexere uitsluitingsdynamiek.
• Reageer niet slecht en vermijd verwijten. Het heeft geen zin tegen andere ouders of leerkrachten te schreeuwen. Probeer kalm te blijven en na te denken over hoe je kunt helpen. Vermijd tegelijk zinnen die verantwoordelijke mensen zoeken, zoals “je deelt je speelgoed niet”, “je bent altijd al slecht gehumeurd geweest”. Je kind de schuld geven schept alleen maar meer onzekerheid en helpt hem niet het probleem op te lossen. In feite is het enige wat je bereikt dat ze je niets meer willen vertellen.

Kinderen die anderen buitensluiten: in de spiegel kijken

Misschien is dit wel een van de moeilijkste onderdelen: jezelf afvragen hoe je zelf bent en welk voorbeeld je je kinderen geeft waardoor ze anderen uitsluiten.

Door naar onszelf te kijken, kunnen we ontdekken dat we meer dan eens segregerend gedrag hebben vertoond. Daar brengen we dus ook waarden mee over. Klasse, religie, etniciteit, uiterlijk, en vele andere aspecten maken deel uit van de dagelijkse gesprekken in het huishouden. Als we ons realiseren dat we soms niet het beste voorbeeld geven, is dat een goed moment om het om te keren.

De opvoeding en het onderwijs van kinderen is een kwestie die ons allen bevraagt en uitdaagt.