Het syndroom van Sandifer bij pediatrische patiënten

Het syndroom van Sandifer is een aandoening waarbij de zuigeling aanvallen vertoont van draaien en kronkelen tijdens het voeden.

Geschreven en geverifieerd door de dermatoloog Maria del Carmen Hernandez.

Laatste update: 25 februari, 2024

Wat is het syndroom van Sandifer?

Het syndroom van Sandifer is een zeldzame neurogedragsstoornis bij baby’s die spijsverteringssymptomen, zoals gastro-oesofageale reflux (GERD), combineert met abnormale hoofd- en nekbewegingen.

Deze laatste worden verondersteld een vorm van compensatie of beschermende reactie van het lichaam te zijn op de irritatie van de slokdarm veroorzaakt door reflux. Een ander kenmerk is dat het meestal voorkomt bij kinderen tussen de 18 en 24 maanden.

Daarom zijn de duidelijkste bewegingen bij baby’s het draaien en buigen van de nek, het draaien van het lichaam en het zijwaarts draaien van het hoofd.

Deze bewegingen kunnen vreemd en zorgwekkend lijken, omdat veel ouders vaak denken dat het toevallen zijn. In tegenstelling tot toevallen associeert men het syndroom van Sandifer echter niet met abnormale elektrische activiteit in de hersenen.

De oorzaken van het syndroom van Sandifer

Hoewel er geen zekerheid is over de exacte oorzaak, denkt men dat er een nauw verband is met slokdarm-, maag- en hiatale hernia problemen. Deze kunnen allemaal leiden tot gastro-oesofageale refluxziekte (GERD), die veel voorkomt bij kinderen, volgens een publicatie in het International Journal of Molecular Sciences (Engelse link).

GERD veroorzaakt vaak pijn op de borst en ongemak in de keel, dus men denkt dat deze bewegingen slechts de reactie van het kind zijn op de pijn of een manier om de pijn te verlichten. Het onderzoeksboek Sandifer Syndroom suggereert dat 16% van de deelnemers met paroxysmale episodes (d.w.z. episodes die lijken op een aanval) GERD of refluxziekte als onderliggende oorzaak had.

Verder ontbreekt nog wetenschappelijk bewijs voor de oorsprong in het zenuwstelsel, ook al lijken de episodes op een aanval.

De belangrijkste symptomen van het syndroom

De belangrijkste symptomen van dit zeldzame syndroom zijn dystonie en torticollis. Dit laatste verwijst naar onwillekeurige bewegingen van de nek, terwijl dystonie bewegingen en draaiingen zijn, veroorzaakt door onwillekeurige spiersamentrekkingen. Ook resulteert de combinatie van dergelijke bewegingen vaak in een kromming van de wervelkolom bij kinderen.

Andere symptomen van het syndroom van Sandifer zijn onder andere de volgende:

• Borrelende geluiden.
• Gepeins.
• Hoesten.
• Knikken met het hoofd.
• Slaapproblemen.
• Constante prikkelbaarheid.
• Terugkerende longontsteking.
• Slechte gewichtstoename.
• Ademhalingsmoeilijkheden.
• Vertraagde voeding.

De episodes worden gekenmerkt door bewegingen waarbij de baby zijn nek draait, zijn ruggengraat kromt en zijn hoofd naar achteren gooit. Deze beweging lijkt op een toeval. Ze duren ongeveer 3 minuten of minder en kunnen in de loop van de dag tot 10 keer voorkomen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Sommige symptomen zijn moeilijk te onderscheiden van andere neurologische aandoeningen, zoals epilepsie. Daarom zal een arts een elektro-encefalogram (EEG) laten maken om de elektrische activiteit van de hersenen te analyseren en andere oorzaken uit te sluiten.

Als het EEG normaal is, beveelt men een pH-test via de slokdarm aan om eventuele tekenen van brandend maagzuur gedurende 24 uur te bevestigen. Meerkanaalse intraluminale impedantie ademtests (Spaanse link) zijn ook nuttig bij het diagnosticeren van gastro-oesofageale reflux, omdat hiermee de stroming van vloeistoffen, lucht en vaste stoffen in de slokdarm wordt gemeten.

Daarnaast kan het bijhouden van voedingstijden en wanneer de symptomen optreden nuttig zijn, zodat de arts kan zien of er een karakteristiek patroon van het syndroom is.

Therapeutische opties voor het syndroom van Sandifer

De behandeling van het syndroom bestaat uit het verminderen van de symptomen van gastro-oesofageale refluxziekte. Daarom wordt volgens een artikel in het tijdschrift Drugs in Context(Engelse link) geadviseerd om bepaalde veranderingen in de eetgewoonten aan te brengen, zoals de volgende:

• Geef de baby niet te veel voeding.
• Houd de baby na het voeden minstens een half uur rechtop.
• Als de arts gevoeligheid voor koemelkeiwit vermoedt, schrap dan zuivel uit het dieet van de moeder die borstvoeding geeft of verander de flesvoeding in een gehydrolyseerde flesvoeding.

Als geen van deze aanwijzingen helpt, kan de arts de volgende medicijnen voorschrijven:

• H2-receptorblokkers.
• Antacida.
• Protonpompremmers.

Raadpleeg altijd de arts over de mogelijke risico’s die dit soort medicatie bij zuigelingen veroorzaakt. Deze medicijnen verminderen namelijk niet altijd de symptomen van het syndroom.

In zeldzame gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn die we Nissen fundoplicatie noemen. Daarbij wikkelt men het bovenste deel van de maag om de onderste slokdarm. Dit voorkomt dat zuur opstijgt naar de slokdarm en pijn veroorzaakt. Als er sprake is van een hiatale hernia, kan men een corrigerende operatie van het defect adviseren, omdat de resultaten meestal zeer gunstig zijn.

Het syndroom van Sandifer is een voorbijgaande aandoening

Kortom, gastro-oesofageale reflux lost meestal vanzelf op rond de leeftijd van 18 tot 24 maanden, wanneer de slokdarmspieren klaar zijn met ontwikkelen. Daarom verdwijnt het syndroom van Sandifer ook wanneer dit gebeurt.

Hoewel het geen ernstige aandoening is, kan het pijnlijk zijn en problemen met de spijsvertering veroorzaken, waardoor het de groei beïnvloedt. Aarzel daarom niet om een arts te raadplegen als je een van de bovenstaande symptomen opmerkt.