Hoe psychische mishandeling bij kinderen op te sporen

Psychische mishandeling bij kinderen omvat subtiele en niet zo subtiele vormen. Denk aan bijvoorbeeld bedreigingen, manipulatie of schadelijke kritiek.

Psychische mishandeling bij kinderen komt vaker voor dan velen denken. Vaak gaat het om als subtiliteit vermomd gedrag dat een zeker geweld verbergt, zoals ‘educatieve straffen’.

Verschijnselen als deze komen voor in duizenden huizen en ruimtes waar kinderjaren voorbijgaan. De gevallen van kindermishandeling zijn ook sterk toegenomen door het isolement vanwege de pandemie.

Er zijn echter indicatoren die ons in staat stellen dit probleem aan te pakken door preventie en tijdig in te grijpen. Wil je er meer over weten?

Wat is kindermishandeling?

Kindermishandeling is elke handeling of nalatigheid die de integrale ontwikkeling van een kind kan schaden, op lichamelijk, psychisch, emotioneel of sociaal vlak.

Daarom kan mishandeling verschillende vormen aannemen, sommige zichtbaarder dan andere. Bijvoorbeeld verwaarlozing (onoplettendheid, onverschilligheid, verwaarlozing van iemands behoeften en eisen), uitbuiting, misbruik (seksueel, psychisch of lichamelijk), en het opwekken van ziekte of het uitlokken van een dergelijke aandoening bij de minderjarige.

Volgens verschillende onderzoeken zijn er verschillende risicofactoren die de kans vergroten dat kinderen misbruikt worden. Daaronder springen de volgende dingen in het oog:

• Omgevingsfactoren: Economische instabiliteit, isolement van het gezin, werkloosheid van de ouders.
• Factoren in verband met hun ouders: Problematisch middelengebruik, persoonlijke geschiedenis van misbruik in de kindertijd, onwetendheid over de ontwikkeling van kinderen, autoritaire opvoedingsstijlen, adolescente ouders.
• Kenmerken van het kind: Gezondheidstoestanden die een grotere kwetsbaarheid impliceren of veel zorg vergen, zoals een chronische ziekte of een ontwikkelingsstoornis.

Het is belangrijk op te merken dat de aanwezigheid van een risicofactor niet noodzakelijk impliceert dat er sprake is van kindermishandeling. Maar de combinatie van deze elementen bevordert het ontstaan van deze toestand in huis.

Tot slot is het de moeite waard te vermelden dat psychische mishandeling bij kinderen niet alleen binnen het gezin voorkomt, maar ook in instellingen.

Soorten kindermishandeling

Er zijn verschillende soorten kindermishandeling (Spaanse link): Fysieke mishandeling, seksuele mishandeling, verwaarlozing, en psychische of emotionele mishandeling.

Wat psychische mishandeling betreft, voldoet die aan een reeks eisen, zoals die hieronder vermeld worden:

• Het kind wordt vaak beledigd en bedreigd.
• Hij of zij wordt bang gemaakt of bedreigd om bepaalde handelingen uit te voeren, zelfs tegen zijn/haar wil.
• Deze kinderen krijgen vaak lichamelijke of psychische straffen.
• Het kind blijft in een isolement.
• Ze missen kansen of mogelijkheden om zich te ontwikkelen, te groeien, en een toestand van welzijn te bereiken.
• Ze worden vernederd om bijvoorbeeld hun uiterlijk, hun persoonlijkheid, de dingen die ze doen, of de dingen die ze niet doen.
• Hij of zij wordt belachelijk gemaakt of pejoratief gebrandmerkt.
• Ze ervaren de onverschilligheid of impliciete of expliciete afwijzing van hun verzorgers.
• Ze zijn getuige van misbruik of geweld tussen hun ouders.

Indicatoren van psychische mishandeling van kinderen

Kindermishandeling kan op verschillende manieren worden opgespoord, hoewel de meest voor de hand liggende manier is door het gedrag van het kind te observeren. Wanneer veranderingen zich dus abrupt voordoen, zonder duidelijke reden, moeten ze onze aandacht trekken.
Enkele van de indicatoren die op de aanwezigheid van psychisch misbruik bij kinderen kunnen wijzen zijn de volgende:

• Blijvende angst en nervositeit.
• Overmatige verlegenheid.
• Ongemak in aanwezigheid van andere volwassenen.
• Somberheid, ontmoediging, luiheid, weinig belangstelling voor activiteiten.
• Agressie, woede, overdreven boze reacties op hun leeftijdgenoten.
• Moeilijkheden in verband met slapen.
• Regressie van bepaald gedrag uit vorige stadia.
• Eetproblemen.
• Veranderingen in schoolprestaties.

Natuurlijk zijn deze indicatoren niet exclusief voor mishandeling, maar kunnen ze ook symptomen zijn van andere gezondheidsaandoeningen. Daarom is het belangrijk tijd met het kind door te brengen om vast te stellen wat er met hem aan de hand is.

Op zijn beurt kan professionele consultatie nuttig zijn om de differentiële diagnose te stellen en de mogelijke oorzaak van hun gedrag of ongemak vast te stellen.

Gevolgen van psychische mishandeling bij kinderen

De gevolgen (Spaanse link) van psychisch misbruik bij kinderen zijn ernstig in alle aspecten van het leven van kinderen. De schade treedt namelijk op in een stadium waarin kinderen nog volop in ontwikkeling zijn.

De mate van ernst hangt echter af van bepaalde individuele factoren, zoals de leeftijd van het kind, het soort misbruik, en de chroniciteit ervan.

Enkele van de meest bekende gevolgen komen tot uiting in de volgende sferen van het kind:

• Cognitief: Uit zich door leerproblemen.
• Psychologisch: Deze gevolgen komen aan het licht als gedragsproblemen, moeilijkheden met zelfregulatie, of tekenen van een laag gevoel van eigenwaarde.
• Organisch: Er verschijnen laesies in de hersenen die de neuro-ontwikkeling van het kind kunnen beïnvloeden.

Wat kunnen we dus doen om psychische mishandeling van kinderen te voorkomen?

Om onze kinderen goed te behandelen, moeten we hen genegenheid en beschikbaarheid tonen. Ook moeten we hen gevarieerde leerervaringen bieden, aandacht hebben voor hun behoeften, naar hen luisteren en hen basiszorg geven (voedsel, onderwijs en huisvesting).

Dit zijn enkele van de maatregelen die tot een beschermde jeugd en welzijn kunnen leiden.

Mishandeling gebeurt niet van de ene dag op de andere dag

Vaak denkt men dat het misbruik beperkt blijft tot het moment waarop het kind een klap krijgt. De tekenen verschijnen echter eerder. In het algemeen heeft het de neiging zich op subtielere manieren te presenteren, maar die zijn even schadelijk en pijnlijk.

Het is belangrijk om bepaald ouderlijk gedrag niet te normaliseren onder het idee dat “het voor hun eigen bestwil is”, “het leert ze een les over het leven” of “het voorkomt dat kinderen verwend worden”.

In plaats van gezonde relaties en vertrouwensbanden te bevorderen, leren deze gedachten kinderen dat zij voortdurend op hun hoede moeten zijn en zich tegen mensen moeten beschermen. Veel van die kinderen zullen degenen zijn die later geweld of pesterijen tegen hun leeftijdgenoten zullen uitoefenen.

Je moet dus op deze tekenen letten en je eigen gedachten in twijfel trekken. Je kunt zelfs je eigen kindertijd evalueren om discipline en grenzen niet te verwarren met geweld en misbruik.