Een zondagsarmpje: alles wat je moet weten
Een zondagsarmpje is een traumatische gebeurtenis waarbij het spaakbeen loskomt van de rest van de structuren die de elleboog vormen. Technisch staat het bekend als radiuskopsubluxatie en het is een veel voorkomende aandoening bij jonge kinderen. We gaan er in dit artikel dieper op in.
Het ontstaat meestal per ongeluk als een volwassene hand in hand loopt met een kind. Op dat moment kan het verschil in lengte en kracht zijn tol eisen. Door zo snel mogelijk naar een spoeddienst te gaan, kan een kinderarts of traumatoloog de situatie oplossen met een paar kleine manoeuvres die de pijn in een paar seconden doen verdwijnen.
Hoe ontstaat een zondagsarmpje?
Deze verwonding is gemakkelijk op te lossen en komt veel voor. Het wordt zondagsarmpje genoemd omdat het meestal veroorzaakt wordt door het trekken aan of optillen van een van de armen van het kind, iets wat plotseling en ongewild kan gebeuren als een volwassene hand in hand loopt met een kind, wat ouders vaak doen op de zondag.
Wanneer dit gebeurt, wordt de kop van het spaakbeen (een van de botten van de onderarm) losgemaakt van de elleboog, waardoor een aanzienlijke slapte in dat gebied wordt waargenomen. Daarom komt het volgens sommige onderzoeken (Spaanse link) vaker voor bij kleuters, dat wil zeggen vóór de leeftijd van 6 jaar. In sommige gebieden kan het vaker voorkomen aan de linkerkant, hoewel dit weinigzeggend is.
Hoewel tractie het meest voorkomende ontstaansmechanisme is, kan een zondagsarmpje ook ontstaan na een val. Bovendien komt deze ontwrichting heel vaak voor door matrassen of springkussens als het kind een onhandige beweging maakt.
Hoe kun je het herkennen?
Zoals elk type subluxatie (of dislocatie) heeft een zondagsarmpje de neiging intense pijn te veroorzaken. Dit zal leiden tot huilen en nervositeit. Hoewel sommige kinderen de pijn niet goed kunnen lokaliseren (wat sterk afhankelijk is van de leeftijd), zullen ze waarschijnlijk een specifieke houding aannemen om dit gevoel te vermijden.
De meest voorkomende houding is met de aangedane arm dicht tegen de romp van het lichaam, met de handpalm naar binnen gericht en een elleboogflexie van maximaal 90 graden. Omdat dit een ongemakkelijke positie kan zijn, is het normaal om het aangedane ledemaat met de andere arm te ondersteunen om te voorkomen dat het door de zwaartekracht valt en de pijn verergert.
Door de pijn kan het kind geen prone-supinatie bewegingen van de onderarm maken. In dit verband zal het kind de hand niet zo kunnen draaien dat de handpalm of de handrug naar boven wijst. Het is ook mogelijk om een krakend geluid waar te nemen wanneer de subluxatie optreedt.
Dit alles gebeurt meestal vlak na een of andere gebeurtenis, zoals in de vorige paragraaf vermeld. Dus bijvoorbeeld lopen en het kind plotseling opzij trekken, hoewel het in sommige omstandigheden vanzelf kan optreden. Het is logisch dat in deze gevallen de bezorgdheid van de ouders toeneemt, maar als het gebeurt, moet je te allen tijde kalm blijven.
Is er een behandeling voor een zondagsarmpje?
Ja, er is een behandeling voor een zondagsarmpje. Die is in feite heel eenvoudig. Een subluxatie (Engelse link) wordt gekenmerkt als omkeerbaar, dus een ervaren professional kan het gewricht terugbrengen naar zijn oorspronkelijke plaats door een manoeuvre die bekend staat als ‘reductie’. Dit wordt ook toegepast bij breuken, maar afhankelijk van het betrokken gebied en het letsel zal de techniek anders zijn.
Alvorens verder te gaan, kan de arts vragen om een röntgenfoto van het betrokken gewricht om na te gaan of er geen bijbehorende breuken zijn. In veel gevallen is dat niet nodig, vooral als de door de ouders genoemde medische voorgeschiedenis er sterk op wijst dat het kind lijdt aan een zondagsarmpje.
Het proces verloopt zeer snel. In enkele seconden is alles opgelost en verdwijnt de pijn vrijwel onmiddellijk. In sommige gevallen kan de arts het gebruik van een mitella aangeven om het gewricht enkele uren te immobiliseren. Als de beweeglijkheid volledig hersteld is en de pijn na de ingreep ophoudt, kan dit onnodig zijn.
Als je twijfelt naar welke arts je moet gaan, kun je het beste naar de spoedeisende hulp gaan. Zowel kinderartsen als orthopedisch chirurgen zijn opgeleid om dit trauma te behandelen. De laatsten zijn echter meestal alleen in uitzonderlijke gevallen nodig.
Wat te doen na het oplopen van een zondagsarmpje?
In het algemeen wordt na een van deze gebeurtenissen geen behandeling of follow-up aanbevolen. De arts zal de ouders waarschijnlijk wat aanwijzingen geven over de mechanismen die het letsel veroorzaken. Een eenvoudige en effectieve manier om het te voorkomen is om het kind aan beide armen op te tillen als het hulp nodig heeft.
Hoewel er altijd een kans is op remissie (d.w.z. opnieuw letsel oplopen), gebeurt dit in de meeste gevallen niet. Als het meerdere malen en binnen korte tijd voorkomt, is een evaluatie door de orthopedisch chirurg waarschijnlijk noodzakelijk.
In zeldzame gevallen kunnen dit soort gebeurtenissen wijzen op het bestaan van een gewrichtsinstabiliteitssyndroom of sommige bindweefselziekten. Deze aandoeningen veroorzaken onder andere een verhoogde mobiliteit in de gewrichten, die de frequentie van traumatische gebeurtenissen zoals een zondagsarmpje kan verhogen.
Hoe voorkom je een verpleegsterelleboog?
De meest effectieve maatregel om dit letsel te voorkomen is het mechanisme koste wat kost te vermijden. In dit verband is het belangrijk het kind niet plotseling aan de arm te trekken of het kind te draaien terwijl je het bij de onderarm vastpakt. Soms is de kracht die bij deze bewegingen wordt gebruikt zo abrupt dat het letsel ontstaat, zelfs onbedoeld.
Tegelijkertijd is het belangrijk om langzaam te lopen als het kind bij de arm wordt vastgehouden. In sommige gevallen is het mogelijk te vergeten dat de stappen van het kind korter en langzamer zijn dan die van volwassenen. Het is dus mogelijk plotselinge trekbewegingen te maken zonder het te merken.
Als trekken aan de onderarm van het kind onvermijdelijk is, kun je het beste aan beide ledematen tegelijk trekken en dezelfde kracht uitoefenen. Dit wordt echter alleen aanbevolen in noodgevallen, waarbij je het kind abrupt moet verplaatsen om gevaar te vermijden.
Mocht het jou overkomen, wanhoop dan niet!
Een zondagsarmpje is een veel voorkomende aandoening die ouders tot wanhoop kan brengen, vooral als het kind weinig vermogen heeft om zijn gewaarwordingen over te brengen. Gelukkig is het, zoals we hebben vermeld, een aandoening die gemakkelijk en vrijwel onmiddellijk kan worden opgelost.
Mocht het een klein lid van je gezin overkomen, dan raden we je aan om kalm te blijven. Identificeer de verwonding zoals we hebben vermeld, en ga zo snel mogelijk naar een pediatrische spoeddienst. Laat de rest over aan de specialisten.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Hernández A. Manejo del codo de niñera en el primer nivel de atención de salud. Revista Médica de Costa Rica y Centroamérica 2016;LXXIII(619):379-382.
- Kim HH, Gauguet JM. Pediatric Elbow Injuries. Semin Ultrasound CT MR. 2018 Aug;39(4):384-396.
- Yamanaka S, Goldman RD. Pulled elbow in children. Can Fam Physician. 2018 Jun;64(6):439-441.
- Mohd Miswan MF, Othman MS, Muhamad Effendi F, Ibrahim MI, Rozali KN. Pulled/nursemaid’s elbow. Malays Fam Physician. 2017 Apr 30;12(1):26-28.
- Pleban J, Stock A, Hopper S. Another pulled elbow! Beware the mimic! J Paediatr Child Health. 2021 Oct 12.
- Hernández A. Tratamiento del codo de niñera en el primer nivel de atención de salud. Revista Cubana de Pediatría. 2017;89(1). Disponible en: http://scielo.sld.cu/pdf/ped/v89n1/ped11117.pdf.