Anatomische en fysiologische veranderingen tijdens de bevalling

Het lichaam van een vrouw ondergaat tijdens de bevalling talloze anatomische en fysiologische veranderingen om het geboorteproces uit te voeren.

Geschreven en geverifieerd door de kinderarts Marcela Alejandra Caffulli.

Laatste update: 22 december, 2022

De bevalling is de laatste fase van de zwangerschap. De vrouw baart haar baby en drijft vervolgens de placenta uit de baarmoeder. Ongeacht de route waarlangs de foetus het moederlichaam verlaat, ondergaat het vrouwelijk lichaam tijdens de bevalling zeer belangrijke anatomische en fysiologische veranderingen.

Net zoals er aan het begin van de zwangerschap aanpassingen plaatsvonden om een nieuw leven een plaats te geven, begint op dit moment de fase van terugkeer naar de vorige toestand.

Maar niet alle structuren zullen meteen in hun oorspronkelijke toestand terugkeren. Veel ervan plaatsen zich om de verzorging van de baby te verzekeren.

Hieronder vertellen we je hoe het lichaam zich voorbereidt op de momenten voor de komst van de toekomstige baby.

De fasen van de bevalling

De geboorte van de baby is slechts een van de fasen van de bevalling. Het moederlichaam moet zich, om dit te laten gebeuren, van tevoren voorbereiden. Maternale, foetale en hormonale factoren (Engelse link) werken aan dit proces mee.

De fasen van de bevalling omvatten het geheel van anatomische en fysiologische veranderingen in het lichaam van de vrouw tegen het einde van de zwangerschap. Met andere woorden, het gaat verder dan de bekende stadia van de bevalling (ontsluiting, uitdrijving en bevalling). Volgens Cunningham et al. (2019) omvatten deze fasen (Spaanse link) het volgende:

1. Introductie van de bevalling (of fase van inactiviteit): Deze omvat een groot deel van de zwangerschap. Het wordt gekenmerkt door remodellering van de baarmoederhals (zonder ontsluiting).
2. Voorbereiding op de bevalling (of activering van de baarmoeder): Begint in de weken voor de geboorte. Het omvat de rijping van de baarmoederhals en enkele veranderingen in de spieren van de baarmoeder.
3. Bevallingsproces (of baarmoederstimulatiefase): Dit is de fase van pijnlijke samentrekkingen van de baarmoeder, die gepaard gaan met de kardinale processen van de bevalling (ontsluiting, uitdrijving en bevalling).
4. Herstel na de bevalling (of involutie): Dit begint na de geboorte en omvat de processen van involutie van de baarmoeder, herstel van de baarmoederhals en het begin van de borstvoeding.

Anatomische en fysiologische veranderingen in het lichaam van de moeder tijdens de bevalling

Zoals verwacht, volgen de veranderingen in het moederlijk organisme een bepaalde volgorde om zich aan te passen aan de behoeften van de nieuwe baby. Naarmate ze rijper wordt, past het vrouwelijk geslachtsorgaan zich aan om te bevallen en te herstellen voor de volgende zwangerschap.

Hieronder beschrijven we de anatomische en fysiologische veranderingen tijdens de bevalling waarbij de belangrijkste structuren bij de geboorte van het kind betrokken zijn.

Baarmoeder en placenta

Dit is de holte waarin de baby woont om zijn voeding, groei en ontwikkeling te verzekeren tot het volgroeide foetale stadium. Dit is rond de 40e week van de zwangerschap.

Tijdens de 9 maanden zijn er veranderingen in al haar structuren: onder andere het baarmoederslijmvlies (de baarmoederlaag die in contact staat met de foetale structuren), de myometer (de spierlaag), en de baarmoederhals.

Tegen het einde van de zwangerschap treden de volgende veranderingen op:

• Cervicale rijping: De baarmoederhals wordt zachter en korter.
• Vorming van het onderste baarmoedersegment: Dit gebied wordt binnen de baarmoederholte gemaakt en wordt voorbereid om het hoofd van de baby te herbergen. Zo kan de foetus in het bekken van de moeder passen.
• Verhoogde gevoeligheid van het myometrium voor hormonale prikkels tijdens de bevalling (vooral oxytocine ) en een groter vermogen om samen te trekken.

Begin van de bevalling

Als fase 3 (of het proces van de bevalling) begint, beginnen de baarmoedercontracties die nodig zijn om de baby naar buiten te drijven. Deze zijn meestal intens, regelmatig en onvrijwillig.

Het ritmisch samentrekken van het myometrium veroorzaakt dus de volgende veranderingen:

• Verwijding en cervicale dilatatie (tot 10 centimeter in diameter)
• Verlies van slijmprop
• Breken van je vliezen
• Rechttrekken van de wervelkolom van de foetus en afdaling door het geboortekanaal
• Veranderingen in de bodem van het bekken om de bevalling van de baby te bevorderen

Zodra de baby de baarmoeder verlaat, begint dit orgaan te krimpen tot het het niveau van de navel bereikt heeft (involutiefase). Dit gebeurt dankzij het samentrekken van het myometrium, maar op een niveau dat voor de moeder al bijna niet waarneembaar is. Dit mechanisme probeert de bloedvaten samen te drukken om bloedingen te voorkomen.

Tegelijkertijd vouwt de placenta zich om. Hij maakt zich langzaam los van het baarmoederslijmvlies (of decidua). Binnen deze twee lagen ontstaat een hematoom met de restanten bloed en het hele orgaan komt langzaam vrij door het geboortekanaal. Dit verschijnsel staat bekend als nageboorte.

Tot slot komt de baarmoederhals in een herstelfase om infectie te voorkomen en weer geschikt te worden om een nieuw leven te huisvesten.

Borsten

De nieuwe hoofdrolspelers van dit verhaal worden de melkklieren. Die krijgen namelijk de belangrijke taak de nieuwe baby te voeden.

Hoewel hun structuren zich tijdens de zwangerschap ontwikkeld hebben, komt deze machinerie pas op gang na de eerste zuigbeurt van de baby. En net als bij de geslachtsorganen zal dit hele proces afhangen van de bijbehorende hormonale prikkels.

Lichamelijke veranderingen tijdens de bevalling zijn nog maar het begin…

Moederschap is veel meer dan biologie. Hoewel deze transformaties immens en voelbaar zijn, zijn ze slechts de aftrap naar nieuw leven.

Zoals je ziet is de natuur wijs. Ze laat ons zien dat een kind ter wereld brengen niet eenvoudig is. Integendeel, het vergt een inspanning in verschillende opzichten en een toewijding van lichaam en ziel. Maar de prijs die de natuur ons teruggeeft overtreft alle verwachtingen. Geniet ervan!