Steken in de zee bij kinderen: wat te doen in elk geval?
Steken in de zee komen vaak voor als kinderen in de oceaan zwemmen of over het zand bij het water lopen. Afhankelijk van het geval varieert de intensiteit. Maar in sommige omstandigheden kunnen deze steken het verloop van je vakantie veranderen.
De in elke situatie toe te passen behandeling en verzorging hangen af van het soort steek, het oorzakelijke agens en de immuunrespons van het kind. Daarom gaan we je vertellen welke de maatregelen zijn die je niet kunt negeren, afhankelijk van het klinische beeld dat je kind presenteert. Lees dus verder!
Verzorgingsmaatregelen bij steken in de zee
Hoewel ze betrekkelijk vaak voorkomen, is het belangrijk de verwondingen door steken in de zee niet te onderschatten. Als bijvoorbeeld een angel of doorn in de huid blijft zitten, kan het ziektebeeld na verloop van tijd verergeren. Zo kan het een einde maken aan je vakantieplezier.
Gelukkig komen de meeste steken in zout water voor en zijn ze meestal niet ernstig of dodelijk. Maar enkele van de ongemakkelijke symptomen die ze veroorzaken zijn de volgende:
- Brandend gevoel
- Pijn
- Zwelling
- Erytheem (roodheid) of bloeding op de gewonde plek
Hieronder bespreken we kort enkele kenmerken van de meest voorkomende verwondingen die kinderen op het strand en in de zee oplopen. Let op!
Kwallensteek
Probeer als algemene regel te voorkomen dat kinderen gaan zwemmen in wateren waar kwallen of andere zeedieren voorkomen. Ben je al in zee en bespeur je hun aanwezigheid, stap er dan voorzichtig en zo snel mogelijk uit.
Volgens een publicatie(Engelse link) van Wilderness Environmental Medicine zijn sommige kwallen vrijwel ongevaarlijk, maar kunnen andere heftige plaatselijke reacties (steken en pijn) of meer algemene en ernstige reacties veroorzaken.
De verzorgingsmaatregelen die bij kwallensteken worden geadviseerd, variëren naar gelang de soort in kwestie. Maar in elk geval wordt krabben of wrijven aan de getroffen huidzone ontraden. Dat verergert namelijk de plaatselijke ontstekingsreactie.
Onmiddellijk na de steek moet de huid niet met zoet water worden schoongemaakt. Deze oplossing is namelijk hypotoon en dit bevordert de eliminatie van de resten van het kwallengif. In feite is het beter om in eerste instantie de werking van het gif te blokkeren met azijnzuur of 10% azijn.
Als er dan nog een tentakel wordt waargenomen, moet die met handschoenen en een pincet verwijderd worden. Dit gevolgd door de toepassing van een plaatselijk antisepticum, 3 keer per dag gedurende 3 dagen.
De steken van wijting of pietermannen
Hoewel het strand niet de gebruikelijke habitat van pietermannen is, kan deze soort toch begraven in het zand verschijnen. Deze vis is namelijk erg goed in zich in haar omgeving te verbergen. Pieterman beten veroorzaken hevige pijn en plaatselijke zwelling. De effecten kunnen zich binnen enkele minuten uitbreiden.
Verwonding van de huid ontstaat als het slachtoffer per ongeluk op de rug van de vis stapt, die gedeeltelijk in het zand begraven ligt. Deze druk stimuleert de agressie van drie weerhaakjes, die de lederhuid van het slachtoffer binnendringen.
Als de steek is opgetreden, kun je de gewonde huid het beste afspoelen met zout water, de stekels verwijderen met een pincet en handschoenen, en plaatselijk warmte toedienen. Als de pijn aanhoudt, is het een goed idee om orale pijnstillers in te nemen, zoals ibuprofen of paracetamol.
Steken van zee-egels
Hoewel verreweg de meeste zee-egels niet giftig zijn, zijn enkele van de aanbevelingen die (Engelse link) The Journal of Dermatological Treatment voor hun steken geeft, de volgende maatregelen:
- Kom uit het water en verwijder de resten van de doornen met een pincet, nooit met vingers of tanden.
- Breng azijn aan om de doornen te helpen verwijderen.
- Als de pijn aanhoudt nadat je de zichtbare vreemde lichamen uit de huid hebt verwijderd, is het belangrijk een arts te bezoeken om uit te sluiten dat er nog doornen in de getroffen plek zitten. De weerhaakjes breken vaak binnen de dikte van de lederhuid, wat chronische pijn opwekt en tot infectie kan leiden.
Anemoonsteken
Deze soort ongewervelde dieren lijkt erg op kwallen. In feite veroorzaakt het eenvoudig contact met (Engelse link) zijn tentakels het ontstaan van striemen, jeuk en plaatselijk erytheem.
Als de steek zich voordoet, is het het beste de wond met hetzelfde zeewater te wassen en een oraal antihistaminicum in te nemen om de jeuk te bestrijden.
Steken van zeetomaten
Dit zeedier komt voor in de rotsachtige streken van de kusten en direct contact ermee veroorzaakt bij kinderen vrijwel onmiddellijk jeuk en erytheem op de huid. Hoewel zeer zeldzaam, verdienen ernstige allergische reacties op zijn gif aandacht.
Steken in de zee van mantaroggen
Mantaroggen kunnen in ondiep water zwemmen en kunnen aan de kust zelfs gedeeltelijk door zand bedekt worden. Als er per ongeluk op gestapt wordt, verdedigen ze zich met hun staartstekels en enten hun gif in de huid.
Volgens een publicatie (Spaanse link) van de Spaanse Vereniging voor Spoedeisende Geneeskunde (SEMES), wordt de steek van de pijlstaartrog veroorzaakt door per ongeluk op het dier te stappen. Dit komt doordat de pijlstaartrog zich met de stekels van zijn staart verdedigt en de huid van de kinderen met zijn gif inoculeert.
In het algemeen bloedt de verwonding door de weerhaak van de pijlstaartrog en laat een onregelmatig oppervlak achter op de huid. Hoewel het kind onmiddellijk pijn voelt, verdwijnt die meestal spontaan binnen 6 tot 48 uur. Er moet echter speciaal op gelet worden dat de resten van de giftige doorns niet in de huid achterblijven. Dit om infectie te voorkomen. Bovendien kunnen inenting tegen tetanus, antibiotica, of, in extreme gevallen, hechtingen in de wond nodig zijn.
Het belang van naar de dokter gaan bij elke soort steek in de zee
Concluderend kan worden gesteld dat bij elke steek die in zee bij kinderen wordt toegebracht, geen tourniquets of afzuigen van wonden mag worden toegepast. Bedenk steeds dat de ernst van de situatie afhangt van het ingebrachte gif en de reactie van het organisme van elk kind daarop.
Het is het beste naar de dichtstbijzijnde eerste hulp te gaan, zodat plaatselijke specialisten kunnen bepalen welke maatregelen in elk geval het meest geschikt zijn. Vooral als de steek een dringende behandeling of verdere medische verzorging vereist.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Picaduras de animales marinos. [Internet] Disponible en: http://semesdivulgacion.portalsemes.org/picaduras-de-animales-marinos/
- Lakkis NA, Maalouf GJ, Mahmassani DM. Jellyfish Stings: A Practical Approach. Wilderness Environ Med. 2015 Sep;26(3):422-9. doi: 10.1016/j.wem.2015.01.003. Epub 2015 Apr 29. PMID: 25935311.
- Schwartz Z, Cohen M, Lipner SR. Sea urchin injuries: a review and clinical approach algorithm. J Dermatolog Treat. 2021 Mar;32(2):150-156. doi: 10.1080/09546634.2019.1638884. Epub 2019 Jul 11. PMID: 31259638.
- Madio B, King GF, Undheim EAB. Sea Anemone Toxins: A Structural Overview. Mar Drugs. 2019 Jun 1;17(6):325. doi: 10.3390/md17060325. PMID: 31159357; PMCID: PMC6627431.