Externaliserende stoornissen bij kinderen: wat je moet weten
Er zijn kinderen die gecategoriseerd worden als moeilijk, opstandig, agressief, of ongehoorzaam. Dit zijn kinderen die hun ouders en leraren gek maken en wier gedrag conflicten en ongemak veroorzaakt in hun gewone omgeving. Hoewel het corrigeren van hun gedrag een ingewikkelde en wanhopige uitdaging kan zijn, lukt het toch als we het probleem op tijd aanpakken. Zo niet, dan kunnen deze externaliserende stoornissen chronisch worden en in de toekomst ernstige problemen veroorzaken.
Vermeldenswaard is dat dit soort houdingen en reacties altijd geanalyseerd moeten worden in het licht van de ontwikkelingspsychologie. Dat wil zeggen, een zekere mate van ongehoorzaamheid of verzet is natuurlijk en gezond in bepaalde ontwikkelingsstadia. Het weerspiegelt namelijk het proces van bevestiging van eigenheid. Maar wanneer zulke gedragingen het dagelijks leven belemmeren of door hun intensiteit lijden veroorzaken, mogen we ze niet over het hoofd zien.
Hier vertellen we je alles wat je erover moet weten en hoe je in zulke gevallen moet handelen. Stop dus niet met lezen!
Wat zijn externaliserende stoornissen?
In het algemeen kunnen we emotionele en gedragsproblemen bij kinderen en adolescenten in twee categorieën indelen:
- Internaliserende stoornissen: Deze verwijzen naar angstig en depressief gedrag, somatische symptomen, of gevoelens van minderwaardigheid.
- Externaliserende stoornissen: Deze hebben betrekking op agressiviteit, gebrek aan aandacht of ongehoorzaamheid.
De laatste blijken (Spaanse link) vaker voor te komen bij jongens, terwijl internaliserende stoornissen meer bij meisjes voorkomen. Bovendien weten we dat ze, als we ze niet tijdig aanpakken, kunnen leiden tot bepaald risicogedrag in de adolescentie of volwassenheid, zoals onder andere drugsgebruik of delinquent gedrag.
Externaliserende problemen vallen op en zijn storend, vervelend, verontrustend, en interfereren in het dagelijkse leven van kinderen, ouders en leerkrachten. Hoewel ze gemakkelijk op te sporen zijn, kunnen ze ingewikkeld zijn om te behandelen en te corrigeren. Maar een eerste stap om dat te bereiken is te weten welke soort stoornissen in deze categorie vallen, dus vertellen we je er hieronder over.
1. Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)
Dit wordt gekenmerkt door een voortdurend patroon van onoplettendheid, psychomotorische gejaagdheid, en een neiging tot impulsiviteit. Deze kinderen zijn vaak ook ongeorganiseerd en rusteloos en hebben het moeilijk om aanwijzingen op te volgen en taken af te maken, zich te concentreren, of op hun beurt te wachten. Ze hebben een opvliegend temperament en verdragen frustratie niet goed. Bovendien hebben ze de neiging vaak stemmingswisselingen te hebben.
2. Oppositional Defiant Disorder (ODD)
Deze kinderen zijn meestal storend en ongehoorzaam, niet meewerkend, en verzetten zich vaak tegen gezag. Ze zijn snel geïrriteerd of boos en hebben de neiging hun kalmte te verliezen. Het komt vaak voor dat ze vaak ruzie maken of zelfs opzettelijk anderen ergeren. Bovendien hebben ze de neiging hatelijk en wraakzuchtig te zijn.
3. Intermitterende explosieve stoornis
Deze stoornis kenmerkt zich door plotselinge en intense uitbarstingen van woede en agressie, die zonder duidelijke aanleiding ontstaan en oncontroleerbaar zijn.
Tijdens uitbarstingen komt vaak lichamelijk of verbaal geweld voor en kunnen kinderen anderen mishandelen of voorwerpen beschadigen. In deze omstandigheden ervaren ze ook vaak grote ontreddering en bepaalde somatische symptomen, zoals trillen of benauwdheid.
4. Gedragsstoornissen
Gedragsstoornissen omvatten alle storende en problematische gedragspatronen die een belangrijke en negatieve invloed hebben op de omgeving. Meestal gaan ze gepaard met prikkelbaarheid, veelvuldige boosheid en vechten, ongehoorzaamheid en gebrek aan respect.
Kinderen met gedragsstoornissen neigen tot liegen, overtreden regels, en nemen geen verantwoordelijkheid voor hun daden. Ze kunnen zelfs ook overgaan tot bepaalde vormen van vandalisme of criminele daden.
De behandeling van externaliserende stoornissen
Zoals je ziet lijken al deze stoornissen, ondanks hun verschillende kenmerken, nogal op elkaar en zijn de gevolgen, zowel op korte als op lange termijn, belangrijk. Daarom is het van essentieel belang zo vroeg mogelijk in te grijpen, onder leiding van een professional die het gezin bij de behandeling betrekt.
Het is de moeite waard te benadrukken dat al deze gedragingen meestal de uiting zijn van onderliggende emotionele problemen. De opvoedingsstijl die de ouders thuis toepassen hangt er nauw mee samen. Het is van essentieel belang dat de ouders betrokken worden bij het aanbrengen van veranderingen. Het toestaan van emotionele expressie, het geven van voldoende en consequente genegenheid, en het stellen van passende grenzen zijn basisrichtlijnen om te volgen.
Wat behandelingsmogelijkheden betreft, is cognitieve gedragstherapie zeer effectief gebleken (Engelse link). Deze tracht ouders te informeren en te trainen in het gebruik van gedragsaanpassingstechnieken, waardoor ze ongewenst gedrag kunnen corrigeren en de band met hun kinderen kunnen verbeteren. Bovendien worden kinderen verschillende sociale vaardigheden aangeleerd, zoals emotionele beheersing, impulsbeheersing, of assertiviteit.
Gedragsproblemen verbeteren niet na verloop van tijd zonder ingrijpen
Kortom, externaliserende stoornissen veroorzaken veel ongemak voor zowel het kind als zijn naaste omgeving en hebben de neiging na verloop van tijd te verergeren als we ze niet behandelen. Aarzel dus niet om professioneel advies in te winnen als je denkt dat je kind een van de bovenstaande aandoeningen kan vertonen.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Alarcón Parco, D., & Bárrig Jó, P. S. (2015). Conductas internalizantes y externalizantes en adolescentes. Liberabit, 21(2), 253-259.
- Battagliese, G., Caccetta, M., Luppino, O. I., Baglioni, C., Cardi, V., Mancini, F., & Buonanno, C. (2015). Cognitive-behavioral therapy for externalizing disorders: A meta-analysis of treatment effectiveness. Behaviour research and therapy, 75, 60-71.
